Russisch boegeroep voor Halina Reijn en Eelco Smits

Door: Hein Janssen − 07/10/13, 09:44

© anp. Actrice Halina Reijn onlangs op het Gala van het Nederlandse Theater in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Reijn mocht de Theo d'Or in ontvangst nemen voor haar rol als Nora in de gelijknamige voorstelling.

'Daarom - en dit moet ons van het hart - vallen de recente wetten die de rechten van journalisten en homoseksuelen beknotten ons zo zwaar. Ook de directe gevolgen ervan, waaronder geweldplegingen en intimidaties, gaan ons aan het hart.' Aldus een passage uit een korte maar krachtige verklaring die Toneelgroep Amsterdam-acteurs Halina Reijn en Eelco Smits vrijdagavond na afloop van de voorstelling De Russen voorlazen in het Baltic House in Sint-Petersburg.

Dit in het kader van het Nederlandse Rusland-jaar. De voorstelling is een vrije bewerking door de Vlaamse schrijver Tom Lanoye van twee stukken van de Russische auteur Anton Tsjechov: Platonov en Ivanov.
De verklaring van de acteurs kwam voor het publiek als een volslagen verrassing. Reijn en Smits riepen namens heel Toneelgroep Amsterdam op tot het intrekken van de anti-homowet, in een land dat zulke grote kunstenaars als Tsjechov en Strawinsky heeft voortgebracht.

'Belangrijk te spreken'
'Het is belangrijker te spreken dan te zwijgen. Ook dat hebben wij geleerd van onze Russische helden. Daarom staan we hier. In de hoop dat u ons gebaar begrijpt voor wat het is. Een steunbetuiging enerzijds. Anderzijds een uitnodiging om, alstublieft, onnodig kwetsende wetten te herzien.'
'Wij hadden vooraf uitvoerig gesproken over wat we zouden kunnen doen tijdens ons verblijf in Rusland', zegt Halina Reijn in een telefonische reactie vanuit Sint-Petersburg. 'Want dát wij iets moesten doen, stond voor ons allemaal vast. Als gesubsidieerd toneelgezelschap dat zich moet verhouden tot de maatschappij waarin we leven, ben je dat ook verplicht.'
Plannen om de voorstelling een homoseksueel tintje te geven of te gaan provoceren passeerden de revue. Directeur Ivo van Hove kwam met het plan om Tom Lanoye zelf een brief te laten opstellen, die na afloop van de voorstelling voorgelezen zou worden.

'Toen stond ik wel even te trillen'
De reacties vanuit de zaal waren gemengd: applaus en bravo-geroep, maar ook mensen die luidkeels protesteerden en steeds harder begonnen te schreeuwen. Reijn: 'Toen dat geschreeuw echt hard werd, stond ik wel even te trillen. Het was best wel fel en heftig. Dan gaat er in een flits toch door je heen wat er is gebeurd met de actievoerders van Pussy Riot en Greenpeace. Maar we hebben geen moment overwogen te stoppen. Ik voelde me juist strijdbaarder worden en ben gewoon harder gaan schreeuwen om boven het rumoer uit te komen.'

Zondag keerde Toneelgroep Amsterdam terug uit Rusland.