Knuffelen met een zorgrobot helpt tegen eenzaamheid

De eerste experimenten met sociale zorgrobots zijn achter de rug. Zorgorganisaties en hun cliënten zijn enthousiast. Hoe werkt zo'n sociaal robotje - en welke ethische bezwaren kleven er aan?

Botswana maakt korte metten met oude, Britse antihomowet

Samenleving

Niels Posthumus– 21:25, 11 juni 2019

Een activist houdt de regenboogvlag in het hooggerechtshog van Botswana. © AFP

Maximaal zeven jaar cel stond er op in Botswana: de liefde tussen twee mannen of twee vrouwen. Tot dinsdag drie rechters in het Afrikaanse land unaniem oordeelden dat het verbod op homoseksualiteit ongrondwettig is – wetgeving die door de Britse overheerser in 1965 is ingevoerd.

Een anonieme homoseksuele student, slechts bekend onder de initialen L.M., vond dat die Victoriaanse wet na 54 jaar weleens mocht worden geschrapt. Hij spande een rechtszaak aan. De staat beweerde in dit proces dat Botswana nog niet klaar was om een andere houding tegenover homoseksualiteit aan te nemen. Dat was geen sterk argument. Nota bene president Mokgweetsi Masisi zei op een politieke bijeenkomst in december dat de rechten van homoseksuelen beschermd moesten worden. “Net als die van andere burgers.”

L.M. wees er in een geschreven verklaring dan ook op dat de samenleving in Botswana is veranderd en dat homoseksualiteit breder is geaccepteerd. Toch zijn veel andere Afrikaanse landen uitgerekend op dit punt hopeloos blijven steken in oude koloniale tijden. Zo weigerden Keniaanse rechters vorige maand koppig een anti-homowet uit 1897 te schrappen. Ook in menig ander Afrikaans land zijn de anti-homowetten in hun kern van Europese makelij. Angola, Mozambique en de Seychellen gaven Botswana recentelijk het goede voorbeeld.

Homoseksualiteit is desalniettemin in ongeveer de helft van alle Afrikaanse landen nog strafbaar. Tsjaad, Nigeria en Burundi voerden zelfs nieuwe of strengere verboden in. Wellicht steken rechters daar iets op van het vonnis in Botswana. “Iemands seksuele oriëntatie is geen fashion statement”, stelt de rechtbankvoorzitter. “Het is een kenmerk van iemands persoonlijkheid.”

Lees ook:

In een radioprogramma in Botswana riep hij op tot het vermoorden van homoseksuelen. 

Nu vraagt het COC aan de minister: Laat de Amerikaanse haatprediker Anderson Nederland niet in. 

Homoseksuele ‘daden’ zijn verboden in een aantal Afrikaanse landen, onder andere in Oeganda, Nigeria, Kenia en Botswana. Honderden homoseksuelen uit Afrika, het Midden-Oosten en Tsjetjenië hebben asiel aangevraagd in de Europese Unie.  

Nu verbiedt het EU-hof een omstreden ‘homotest’ bij asielzoekers.

In menig ander Afrikaans land zijn de an­ti-ho­mo­wet­ten in hun kern van Europese makelij

Deze grondleggers van de hiphop krijgen een terecht eerbetoon op Poetry International

Tussen jazz en poëzie klikt het soms als vanzelf. Geworteld in de jazz horen The Last Poets met hun percussieve muziek tot de grondleggers van hiphop en rap. Deze week treedt de formatie op tijdens het gedichtenfestival Poetry International.

Jazzoetry

Utrecht doet wat Amsterdam, Rotterdam en Den Haag niet deden: meedoen aan de wietproef

Utrecht doet mee aan de landelijke wietproef. Een opsteker voor het kabinet, want de drie grootste gemeenten hebben zich niet aangemeld. Toch is ook Utrecht kritisch.

Habemus podcast: het Vaticaan gaat pauselijk nieuws casten

Een citaat uit Asterix en Obelix oplepelen lukt nog, maar een gesprek voeren in het Latijn is voor weinigen weggelegd. Toch komt pauselijk radiostation Radio Vaticaan morgenmiddag met een primeur: dan verschijnt de eerste editie van een wekelijkse podcast, geheel in het Latijn.

Als Twitter een spiegel voor de samenleving is, dan op zijn best een lachspiegel

	Met zijn gigantische hoeveelheid openbare data is het voor zowel wetenschappers als journalisten verleidelijk om Twitter te gebruiken als spiegel van de samenleving. Verleidelijk, maar meestal niet verstandig.

Quinoa

Quinoa is glutenvrij, een goede vleesvervanger en de planten groeien zelfs bij verzilting, droogte én hitte. Hoe doen ze dat toch? Quinoa: een plant die heel veel stress kan verdragen Landbouw Quinoa is hip, glutenvrij, een eiwitrijke vleesvervanger en de planten kunnen zout, droogte én hitte aan. Hoe doen ze dat toch? Marcel aan de Brugh 7 juni 2019   „Weet je hoe zout dit water wel niet is Gerard?” „Nou?” „70 procent zeewater.” „Niet te geloven dat je daarop iets kunt telen hè.” „Tarwe zou dat niet overleven.” „Gerst ook niet. Of tomaat.” „Wat denk je van rijst? „Vergeet het maar.” Robert van Loo heeft net het zoutgehalte gemeten van het water waarop quinoa-planten. Samen met zijn collega Gerard van der Linden loopt hij door een van de kassen waar zij dit gewas telen en onderzoeken. Ze werken bij Wageningen University & Research. Van Loo is de veredelaar van de twee, en meer commercieel ingesteld. „Quinoa is nu het grootste veredelingsprogramma van de universiteit”, zegt hij. Van der Linden wil vooral begrijpen hoe planten zich beschermen tegen droogte, hoge zoutconcentraties, hitte. Quinoa is in dat opzicht uitzonderlijk. „Dat kan zoveel stress aan”, zegt hij. „Het gewas blijft me verbazen.” Pseudograan Familie van het rode bietje Quinoa doet met zijn pluimen en zaadkoppen een beetje denken aan een graangewas, maar dat is het niet. Quinoa (Chenopodium quinoa) behoort tot de ganzenvoetfamilie, net als suikerbiet, rode biet, spinazie, zeekraal en een siergewas als amaranthus. Quinoa wordt wel pseudograan genoemd, vanwege het gebruik. Zo wordt het zaad (gemalen, en als bloem vermengd met tarwebloem) al eeuwenlang gebruikt om brood mee te bakken. De zaadkorrels kunnen ook gekookt worden, wat een soort risotto geeft. Rauw kunnen ze in een salade worden vermengd. Het bedrijf Dutch Quinoa Group heeft, in samenwerking met de Wageningse veredelaar Robert van Loo, een quinoaburger ontwikkeld. En Ierse wetenschappers proberen een yoghurt op basis van quinoa te ontwikkelen. Er is ook quinoa-bier. Er wordt ook naar toepassingen buiten de voeding gezocht, zegt Van Loo. Hij kent een Canadees bedrijf dat de bittersmakende saponinen uit de zaadkorrels haalt en verkoopt als fungicide, een schimmelbestrijdend middel. „Ook wordt onderzocht of de zetmeelkorrels in het quinoa-zaad toe te passen zijn in waterige emulsies om een soort crème-achtige substantie te krijgen voor cosmeticatoepassingen”, zegt Van Loo. „Of voor vetvrije of vetarme mayonaise.”Millennialang beperkte de teelt van quinoa zich tot de Andes-regio in Zuid-Amerika. Maar de laatste dertig jaar duikt het gewas in steeds meer landen op. In 2014 werd het al in 75 landen geteeld. En in 2015 werd het in nog eens 20 landen voor het eerst gezaaid, beschreven onderzoekers drie jaar geleden in een overzichtsartikel in Frontiers in Plant Science. In dit tijdsgewricht komt een aantal ontwikkelingen bij elkaar, verklaren de twee Wageningse plantkundigen de groeiende belangstelling.Van der Linden: „In de jaren 2000 had je de foodies die op zoek waren naar een hoogwaardige vervanging voor tarwe. Dat begon in de VS, bij koks van hippe restaurants.”Van Loo: „En quinoa is glutenvrij. Dus interessant voor mensen met coeliakie.”Van der Linden: „Vergeet de eiwitten niet. Quinoa bevat er veel van. Met een mooie balans aan aminozuren. Ook de essentiële, die de mens zelf niet aanmaakt. Voor veganisten en vegetariërs is het een goede vervanging voor vlees.”Van Loo: „Dan heb je een aardige basismarkt.”Van der Linden: „En dan zijn er nog de problemen waar de landbouw steeds meer last van heeft. De opwarming van de aarde, verzilting.”Honger en armoedeDe belangstelling is alleen maar verder toegenomen sinds de voedsel- en landbouworganisatie van de VN (FAO) 2013 uitriep als het jaar van quinoa, om te benadrukken dat het een belangrijke rol kan spelen in de strijd tegen honger, ondervoeding en armoede en dat het, gezien zijn gunstige eigenschappen, kan uitgroeien tot een van de grote gewassen wereldwijd.Wat ook helpt is dat twee jaar geleden het genoom van quinoa in kaart is gebracht en werd gepubliceerd in Nature. Het betrof een ras dat aan de Chileense kust groeit. Van der Linden en Van Loo werkten aan het onderzoek mee. Ze hebben bijvoorbeeld genen opgespoord die coderen voor saponinen, bittere stoffen die de plant waarschijnlijk aanmaakt om zich te beschermen tegen vraat. In de meeste traditionele quinoa-rassen zitten die saponinen ook in de huid van de zaden, vertelt Van Loo. En van de plant zijn het juist de zaadkorrels die de mens eet. „Je moet die saponinen verwijderen, anders smaakt het zaad vreselijk bitter.” Dat gebeurt meestal door het zaad te wassen. „Maar dat kost water, waar juist een groeiend tekort aan is.” De meeste rassen die Van Loo heeft geproduceerd hebben dat bittere niet. Hij heeft die eigenschap eruit gekruist. Van Loo heeft achterhaald dat een stukje DNA, een zogeheten transcriptiefactor, specifiek in het zaad is uitgeschakeld. Normaal zorgt die factor dat de genen voor saponinen worden afgelezen, maar is de factor uitgeschakeld, dan gebeurt dat niet.Leuk in saladesDe domesticatie van quinoa begon zo’n 7.500 jaar geleden, rond het Titicacameer. Dat ligt op de grens tussen Peru en Bolivia, op ruim 3.800 meter hoogte. Daarna heeft de teelt zich weliswaar uitgebreid, maar beperkt. Het bleef tot voor kort binnen het Andes-gebied. Toch is daar een breed palet aan rassen ontstaan, zegt Van Loo, door de grote geografische variatie. Quinoa-onderzoekers Robert van Loo (met geruit hemd) en Gerard van er Linen in een Wageningse kas. Foto Merlin DalemanDe wetenschappelijke literatuur verdeelt quinoa in vijf ecotypes, gebaseerd op het gebied van domesticatie: de vallei (2.000 tot 3.500 meter hoogte, in Colombia, Ecuador, Peru en Bolivia), het hoogland (boven de 3.500 meter, rond het Titicacameer), de zoutvlaktes van Bolivia en Chili, de kust van Midden- en Zuid-Chili, en de laaggelegen, vochtige subtropen van Bolivia. Dit heeft voor een grote genetische verscheidenheid gezorgd. Op de ene plek kan quinoa tegen vorst, droogte, weinig zuurstof, op de andere tegen hoge zoutconcentraties. Om die variatie te beschermen, zijn er sinds de jaren zestig in meer dan dertig landen bijna zestig genenbanken opgezet, waar zaden liggen opgeslagen – ook in Wageningen.Eigenlijk is quinoa nog half wildGerard van der Linden onderzoekerVan Loo werkt al bijna 25 jaar aan de veredeling van quinoa, vooral voor de Europese markt. „We richten ons op eigenschappen die voor boeren en consumenten hier van belang zijn.” Zo moet de stengel niet te lang zijn. „Anders vallen de planten bij een heftige regenbui om.” Van der Linden: „Bij tarwe hebben we al lang van dat soort dwergrassen met een korte stengel. Maar bij quinoa staan we nog aan het begin. Eigenlijk is die plant nog half wild.”Van Loo: „In Europa hebben we het liefst dat boeren geen bestrijdingsmiddelen gebruiken, dus moet het gewas resistent zijn tegen ziektes.”Van der Linden: „Bij quinoa gaat het vooral om meeldauw.”Van Loo: „We willen de zaden ook graag bij elkaar in één kop.”Van der Linden „In Zuid-Amerika is de top van de plant vaak bushy, met meerdere koppen.”Van Loo: „Er moeten liefst veel korrels zijn, en bij voorkeur zijn die groot en wit. Alhoewel we nu ook een variant hebben met roodbruine zaden. Dat staat leuk in salades.”Van der Linden: „De planten moeten dicht op elkaar kunnen staan. Op wat voor afstand zet jij ze Robert? Tien, elf centimeter?”Van Loo: „Ongeveer vijftien centimeter. Een plant moet ook weinig zijstengels aanmaken, anders wordt het dringen.”Hoge zouttolerantieWe lopen naar een andere kas. De quinoa-planten zijn hier kleiner, en ze staan op tafels met meetapparatuur. De twee onderzoeken hier hoe rassen het doen op een bodem met hoge zoutconcentratie. „Kijk, dit is een riobanda”, zegt Van Loo. Die groeit op een hoge zoutconcentratie, bijna als zeewater. Toch heeft hij groene bladeren. Van der Linden: „Hij is zichzelf, alleen wat kleiner dan normaal. Hij maakt nog steeds zaad. Bij een gewas als tarwe of gerst zouden de bladeren allang verwelkt zijn.”Dat vele zout is een vorm van abiotische stress (niet veroorzaakt door andere levende organismen), die Van der Linden boeit. Ook droogte en hitte horen daartoe. Over de verdedigingsmechanismen die quinoa tegen zulke stress in stelling brengt, verscheen vorig jaar een overzichtsartikel in het tijdschrift Plants. Bij droogte bijvoorbeeld gaan bij sommige quinoa-rassen de wortels sneller groeien en meer vertakken, op zoek naar water. Quinoa-onderzoekers Robert van Loo (met geruit hemd) en Gerard van der Linden in een Wageningse kas. Foto Merlin DalemanOok het hormoon abscisinezuur speelt een rol. Bij droogte stijgt de concentratie ervan – in uiteenlopende mate in wortels, stengel, bladeren, en ook per ras. Het hormoon regelt allerlei fysiologische processen. Een van de gevolgen is dat de huidmondjes snel sluiten, en de plant via deze bladopeningen minder waterdamp verliest. Bij veel gewassen wordt dan ook de fotosynthese geremd, maar bij quinoa lijkt dat minder het geval. De plant kan in erg droge gebieden met 200 mm neerslag per jaar (in Nederland valt zo’n 850 mm) nog steeds groeien. „Hoe hij hierin slaagt, begrijpen we nog niet goed”, zegt Van der Linden. Ook zijn er nog veel vragen over de zouttolerantie. Duidelijk is dat hierbij het hormoon abscisinezuur een rol speelt, net als bij de sluiting van de huidmondjes. Maar er is ook iets raars, zegt Van der Linden. Bij ‘normale’ planten leidt een hoge opname van zout (natriumchloride, NaCl) ertoe dat de plant kalium (K+) gaat lozen. Terwijl dat een rol speelt bij allerlei belangrijke processen, zoals het openen en sluiten van huidmondjes, de wateropname, eiwittenproductie, enzymenaanmaak. Daarom verwelken zulke planten snel. „Maar bij quinoa zien we kalium niet omlaag gaan. Het gaat samen met natriumchloride omhoog. Het lijkt een soort competitie”, zegt Van der Linden. „We denken dat quinoa erin slaagt om kalium in de celvloeistof te houden, maar dat moeten we verder onderzoeken.”Niet tippen aan tarweMaar hoe veelbelovend is quinoa nou? Van Loo zegt dat hij de opbrengst per hectare in Europa langzaam heeft zien stijgen. Van 1,5 ton zo’n 15 jaar geleden tot 2,5 ton. Dat kan nog niet tippen aan tarwe, zegt hij, want die komt in ideale omstandigheden op 9 à 10 ton per hectare. „Maar in Australië, op licht zoute gronden, waar tarwe het lastig heeft, kom je maar tot 3 ton. En daar levert quinoa al evenveel op.”Van der Linden: „Op arme, droge gronden in Zuid-Spanje, waar veel geïrrigeerd wordt, telen ze quinoa sinds kort in rotatie met katoen en pureetomaten. Om water te besparen.”Van Loo: „Op sommige plekken in China en Vietnam zit het al in rotatie met rijst.”

Hoe komt het koraalrif aan al die rijkdom in een natte woestijn?

Dat de biologische rijkdom op het koraalrif uit niets lijkt te groeien, had Charles Darwin al opgemerkt. Helemaal opgehelderd is het mysterie nog altijd niet, maar er wordt steeds meer bekend.

Je eigen geslacht kiezen kan niet, aldus het Vaticaan

Mensen mogen niet hun eigen geslacht kiezen of van geslacht veranderen. Dat zegt het Vaticaan in een nieuw document dat maandag werd gepubliceerd.

Pinkpop

Dit jubileum was een feest vol nostalgie

De vijftigste editie van Pinkpop was een nostalgisch feest, met vooral Nederlandse artiesten als Golden Earring, Anouk en Krezip. Het hartverwarmende slot van Fleetwood Mac kon niet verhullen dat het festival échte headliners ontbeerde.

Pinkpop

Op de Notre-Dame hoort geen zwembad, een broeikas of een dak van goud

Door de brand in de Parijse Notre-Dame is de kracht van de kathedraal als symbool nog gegroeid, dus wees vooral niet te creatief bij de herbouw, zegt filosoof, priester en kunsthistoricus Antoine Bodar.

De repatriëring van twee IS-wezen

De repatriëring van twee IS-wezen ligt politiek uitermate gevoelig. Deed het ministerie van Buitenlandse Zaken daarom zo mistig over het afreizen van een topdiplomaat naar Syrië?

Alexander de Grote op een strookje perkament

Letterkunde Het is een verminkt stukje Middelnederlandse tekst op perkament. Allerlei verhalen rond Alexander de Grote zijn samengevoegd tot een complex geheel.

• Berthold van Maris

11 juni 2019 om 16:24

Het strookje perkament, dat in de zestiende of zeventiende eeuw is gebruikt om een boek in te binden. Foto Bernd Hendrickx

In de VS zijn zeventig versregels gevonden van een onbekend lang verhalend Middelnederlands gedicht over Alexander de Grote. Het stukje perkament ligt nu in de universiteitsbibliotheek van Antwerpen – een geschenk van de Amerikaanse verzamelaar die de tekst ontdekte.
De bibliothecaris haalt het voor ons uit de brandkast. Een mooi doosje van zuurvrij karton gaat open, er komt een strook perkament uit te voorschijn. Op de voorzijde staan 32 versregels, waarvan telkens het laatste woord of de laatste letters zijn weggevallen. Op de achterzijde bevinden zich nog eens veertig versregels, waarvan de eerste letters ontbreken.
Wat heb je aan zo’n verminkt stukje tekst? „Heel veel”, zegt Remco Sleiderink, terwijl we allebei naar het perkament staren. Sleiderink is hoogleraar Middelnederlandse letterkunde. „Zo’n fragment, daar kun je zoveel uit halen”, zegt hij.

Krachtige, sierlijke letters

Wie het gedicht geschreven heeft is niet bekend. Wel is duidelijk wie het handschrift heeft vervaardigd: de man die ook het befaamde handschrift van Ferguut gekalligrafeerd heeft, in krachtige, sierlijke letters. Ferguut is een Middelnederlandse Arthurroman. Sleiderink herkent diens stijl aan de krullen van de h en de g, en aan een uitsteekseltje aan de d.
Daarmee kan het handschrift ook gedateerd worden. Tweede kwart van de veertiende eeuw. Sleiderink: „Ik vermoed dat de tekst zelf niet héél veel ouder is. Begin veertiende eeuw, eventueel eind dertiende eeuw.” Ook is duidelijk welk literair genre hier wordt beoefend. Namen van personages zijn duidelijk te lezen: ‘alexander die coninc’ (koning Alexander de Grote), ‘gadifiere [...] wte arabia geboren’ (Gadifer, in Arabië geboren), en ‘phesonien die maget fetijs’ (de welgevormde maagd Phesonie). De kenner van de middeleeuwse literatuur weet dan genoeg. We zitten hier midden in een Alexanderroman.

„Ik wille v secgen ... / Ene wile van andre ... / God late mi volbrin...”

Sleiderink heeft, samen met collega Dirk Schoenaers, een eerste, voorlopige reconstructie gemaakt van de tekst. De half of geheel ontbrekende rijmwoorden liggen vaak voor de hand. Bijvoorbeeld, er staat ergens: „Ik wille v secgen ... / Ene wile van andre ... / God late mi volbrin...” Daar mag je gerust de rijmwoorden „dingen” en „volbringen” bij denken: „Ik wille v secgen (...) / Ene wile van andre dingen / God late mi volbringen”. (Ik ga u nu vertellen over andere dingen / God laat mij dit volbrengen.)

Perkament gaat niet kapot. Je kunt dat vouwen en bewegen

Remco Sleiderink hoogleraar Middelnederlandse letterkunde

Sleiderink: „Het mooie van dit fragment is dat hier toevallig een episode wordt afgesloten, en dat er een nieuwe episode wordt aangekondigd.” In de reconstructie (met de aangevulde letters tussen haakjes): „Ic vertelde hier te v(oren) / Van Gadifiere den here (vercoren) / Van Pheson den ridder (coene) / Hoe hi van Emenido(ene) / Te Joseph verslegen (wert) / Daer menech riddere rou(wede hert).”

„Ic vertelde hier te v(oren) / Van Gadifiere den here (vercoren) / Van Pheson den ridder (coene) / Hoe hi van Emenido(ene) / Te Joseph verslegen (wert) / Daer menech riddere rou(wede hert).”

„Dat verwijst terug naar een verhaal waar we nog geen Middelnederlandse versie van hadden. En het is voor zover we zien ook geen rechtstreekse vertaling van een van de Latijnse of Franse teksten over Alexander. Het lijkt erop dat degene die hier aan het woord is de Middelnederlandse dichter zelf is, die, op zijn eigen manier, het verhaal aan elkaar praat.”

De complete strook.

Sleiderink vindt dat erg interessant. Het suggereert dat allerlei uiteenlopende verhalen rond Alexander de Grote hier zijn samengevoegd tot groter, complexer, ambitieuzer geheel. „Een compilatie, zoals Lodewijk van Velthem die ongeveer in dezelfde tijd heeft samengesteld in zijn „Lancelot-compilatie”. Daarin probeert hij alle ridderromans rond koning Arthur met elkaar te verbinden in een groter verhaal. Zoiets zou hier ook kunnen zijn gebeurd.”
Ook laat deze vondst zien dat er meer teksten over Alexander de Grote in omloop waren dan tot nu toe gedacht werd. „Koning Alexander” was, net als „Karel” (de Grote) en (de fictieve) koning Arthur, een bron van allerlei geromantiseerde ridderverhalen, en daarnaast een inspiratiebron voor middeleeuwse machthebbers. De passage die in dit fragment wordt aangekondigd, is volgens Sleiderink spannend, romantisch én leerzaam: „Dat gaat over hoe je een conflict kunt bijleggen. Hoe je je soms met je vijand moet verzoenen om samen tegen een andere vijand te kunnen strijden. En ook: hoe onderhandel je? En: hoe converseer je op hoofse wijze?”

Helemaal scannen

Het gevonden stukje perkament is ooit, in de zestiende of zeventiende eeuw, gebruikt voor het inbinden van een gedrukt boek. „Perkament gaat niet kapot. Je kunt dat vouwen en bewegen, zonder dat het gaat scheuren. En het heeft ook niet snel last van water. Dus het is heel handig materiaal om in banden te verwerken. Als het eenmaal daarin verwerkt is, zie je het niet meer. Je ziet het pas als die boeken verslijten, als ze gaan openliggen.”
Wordt de kans dat er af en toe nog zo’n stukje handschrift gevonden wordt, met de jaren niet steeds kleiner? „Nee”, zegt Sleiderink. „Binnenkort gaan we vaker van dit soort dingen vinden.” Hij heeft zijn hoop gevestigd op een nieuwe techniek, waarbij je een boek helemaal kunt scannen zonder het uit elkaar te halen of zelfs zonder het open te doen. „De verwachting is dat er dan meer fragmenten gaan opduiken. De studie van fragmenten zal dan belangrijker worden.”

Golf van terreur in de Sahel: bijna 150 doden bij aanslagen

	Bij aanslagen in Mali, Burkina Faso en Nigeria zijn afgelopen weekeind bijna 150 burgers omgekomen. Deze bloedbaden laten zien dat de Sahel-landen in rap tempo de controle verliezen op de terreurgolf die wordt veroorzaakt door een explosieve combinatie van jihadisten, smokkelbendes en zichzelf verdedigende etnische groepen.

''Leven is als fietsen; om je evenwicht te bewaren moet je in beweging blijven.'' Albert Einstein

''Nog belangrijker dan weten wat je niet wilt, is doen wat je wel wilt.''

Rein Wolfs wordt per december de nieuwe directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam. Een verstandige keuze, zeggen kenners. "Hij kan goed luisteren. En dat zal ook nodig zijn."  

Werk aan Sagrada Familia na 137 jaar eindelijk legaal

• Na 137 jaar zijn de werkzaamheden aan de basiliek Sagrada Familia in Barcelona eindelijk gelegaliseerd. Vrijdag is in de Spaanse stad de bouwvergunning ondertekend. Tot nu toe was al het werk aan het beroemde ontwerp van Antonio Gaudí illegaal.

  Buitenlandredactie 8 juni 2019, 06:05

  

  De Sagrada Familia is volgens de laatste plannen in 2026 klaar. ©EPA

  Burgemeester Ada Colau sprak in oktober al over een bouwvergunning voor het uitzonderlijke bouwwerk. Afgelopen week werd de vergunning daadwerkelijk ondertekend. Sagrada Familia moet wel in de buidel tasten voor de vergunning. Die kost 4,6 miljoen euro. Daarnaast moet 36 miljoen worden betaald aan de gemeente voor verbetering van de bereikbaarheid van de basiliek.

  De bouwvergunning staat een maximale hoogte van 172 meter toe, waarmee het het hoogste gebouw van de stad kan worden. Voor de bouw is een budget van 374 miljoen euro vrijgemaakt.

  De eerste steen werd gelegd in 1882. Sindsdien wordt er permanent aan de kerk gebouwd. inmiddels heeft het stadsicoon de bijnaam gekregen ‘de kerk die nooit af is’. Dat het zo lang duurt, komt doordat de bouw niet is gesubsidieerd en wordt betaald uit donaties en toegangskaartjes. De bouwvergunning loopt tot 2026,  het jaartal waarin de Sagrada Familia naar verwachting klaar is. 

''Tijd vliegt kruipend voorbij.''