Jelle Brandt Corstius verraadt met zijn jacht op Van Keulen de goede zaak'

OPINIE - Cees van Lotringen − 07/02/13, 06:00

© ANP. Jelle Brandt Corstius

opinie Het is zorgelijk dat Jelle Brandt Corstius zijn frustratie over de crisis, met al haar hebzucht en wanbeleid, richt op één man: Sjoerd van Keulen. Dat schrijft Cees van Lotringen.

• Brandt Corstius maakt dat wat groot en complex is klein en simpel. Hij zoekt niet de oplossing, maar de confrontatie
  

Een aantal jaren geleden, het moet rond 2004 zijn geweest, ontving ik op de redactie van de krant waar ik toen werkte een lange, zachtmoedige en enigszins bedremmelde jongeman. Hij was als redacteur werkzaam voor Barend & Van Dorp en zocht opdrachtgevers, want hij wilde naar Rusland. Veel professionele ervaring had hij nog niet, maar hij was eigenzinnig en scherp van geest.

Hij ging naar Rusland en maakte er een succes van: Brandt Corstius had oog voor het surrealistische van dat land en zijn journalistieke werkwijze was ook goed: hij oordeelde niet, maar stelde oprechte, geïnteresseerde vragen. De mensen die hij interviewde voelden dat en dat leverde boeiende en terecht bekroonde televisie op; Brandt Corstius probeerde namelijk zichzelf en zijn publiek te verlichten.

Inmiddels is Jelle Brandt Corstius al weer een aantal jaren terug in Nederland en een held van de sociale media geworden. Op Twitter heeft hij 48 duizend volgelingen en met hen deelt hij lief en leed. Toen hij onlangs in Amsterdam in zijn gezicht werd gespuugd door twee passerende Marokkaanse schoffies, eiste hij dat de politie de twee ging opsporen. Dat mocht hij zelfs bij Pauw & Witteman komen bepleiten.

Boerenbraadlul
Nu heeft Brandt Corstius een nieuwe 'boerenbraadlul' gevonden, zoals hij dat in een Twitterbericht noemt: Sjoerd van Keulen, de in ongenade gevallen ex-topman van het genationaliseerde SNS Reaal. Van Keulen moet zijn bonus teruggeven, omdat hij gefaald heeft als topman, vindt Brandt Corstius.

Hij heeft de e-mailadressen van Van Keulen doorgestuurd aan zijn volgers en opgeroepen de 'boerenbraadlul' te mailen met de boodschap: 'Geef terug die bonus!'.

Interessant is deze zaak minder om de inhoud dan om de vorm. Natuurlijk is terugkijkend de vraag gerechtvaardigd of de bonus aan Van Keulen en zijn toenmalige raad van bestuur terecht is geweest. Er is onomstotelijk wanbeleid gevoerd, maar dat moet je ook in de context zien van een tijd waarin vrijwel niemand aan de risico's van ondernemerszin dacht, maar uitsluitend aan het potentiële rendement. Met de kennis van nu, alsook het resultaat van het feitelijke bankroet van SNS, kan de raad van commissarissen de uitgekeerde bonus terugvorderen. Deze claw back is opgenomen in de corporate governance code van 2008 en door SNS ook onderschreven.

Zorgelijk
Maar wat ergerlijk en vooral ook zorgelijk is, dat is dat een intelligent mens en een kundig journalist als Jelle Brandt Corstius de frustratie van hemzelf en van een hele bevolking over de nu al vijf jaar durende crisis, met al zijn hebzucht, zelfverrijking en wanbeleid, richt op één man.

Dat is bedreigend voor Sjoerd van Keulen en voor zijn familie, zeker als De Telegraaf ook nog luchtfoto's van diens huis plaatst, maar het is vooral ook extreem populistisch.

Brandt Corstius maakt dat wat groot en complex is klein en simpel. Hij zoekt niet de oplossing, maar de confrontatie. Dat is de breed verbreide pavlovreactie in deze door sociale media en kijkcijfers gehypte samenleving.

Kortetermijneffect
Daar is de actie gericht op de onmiddellijke reactie: als je niet gere-tweet wordt of als er niet op je 140 tekens grote boodschap wordt gereageerd, dan besta je eenvoudig niet. Dus kakelt en keuvelt iedereen op de digitale snelweg dat het een lust is - ook de mensen die de opleiding, de ervaring, het intellect en de aanhang hebben om iets te doen dat niet op het kortetermijneffect, maar op het langetermijnbelang is gericht.

Laten we voor het gemak aannemen dat Jelle Brandt Corstius een intellectueel is - en dat doe ik, want ik schat hem hoog in - dan pleegt hij verraad aan dat wat intellectuelen volgens de filosoof Julien Benda moeten doen, en waar ik het hartstochtelijk mee eens ben: de redelijkheid en het rationalisme dienen en zich niet laten verleiden tot effectbejag, xenofobie en uitsluiting.

Dat laatste kunnen velen en doen ook velen: ze vullen het publieke debat met vooroordelen, rookgordijnen en nietszeggende oneliners. Het op de man spelen door Jelle Brandt Corstius schaar ik daar ook onder: hij bestrijdt het symptoom en niet de oorzaak; de oorzaak van de misère waar we nu in beland zijn is niet één man die mogelijk wanbeleid gevoerd heeft, maar een decennialang proces van deregulering, liberalisering en te goedkoop geld dat tot een dominante aandeelhouderscultuur heeft geleid die moreel failliet is.

Versimpeling
Wat nu nodig is, is niet de versimpeling, maar een diepgaande maatschappelijke discussie over de nieuwe ordening die we willen en moeten bouwen. Dat moet een democratie zijn, waar iedereen een plaats heeft, waar de talentvollen worden uitgedaagd en passend beloond en waar de zwakkeren worden gesteund en geholpen om hun kansen te verhogen.

Die discussie kan beter vandaag dan morgen worden begonnen, want met de oplopende schulden, de vergrijzing en de verschuiving van het economisch zwaartepunt naar opkomende landen werkt de tijd niet in ons voordeel.

We hebben evolutie nodig, geen revolutie. Wat we nodig hebben, is de denkkracht van velen om van onze breed gedragen fouten te leren en te bouwen aan een 'beter en verantwoordelijker morgen'.
Wat daarbij niet helpt zijn intellectuelen als Brandt Corstius die mensen met pek en veren het dorp uit jagen.

^{Cees van Lotringen zat in de hoofdredactie van het FD; is nu hoofdredacteur  Fondsnieuws.}