Wat kunt u doen om de kans op dementie te verkleinen?
Moet ik meer sudoku’s gaan maken? Dat is de vraag die dementie-onderzoeker Kay Deckers het vaakst hoort, als hij een lezing geeft. ‘Het kan geen kwaad’, zegt hij dan. ‘Maar probeer een beetje af te wisselen. Ook een keertje kruiswoordraadsels, niet alleen sudoku’s. Dat is de beste manier om het brein in conditie te houden.’
De laatste jaren zijn wetenschappers erachter gekomen dat dementie maar bij een klein deel van de patiënten volledig erfelijk is: 3 tot 4 procent van de bevolking is drager van een ‘dementiegen’. Om te voorspellen wie wel en wie niet dement wordt, blijkt leefstijl daarentegen ontzettend bepalend te zijn – en dat gaat veel verder dan sudoku’s maken.
Leefstijlfactoren
Dat betekent ook dat je zelf iets kunt doen om dementie te voorkomen (zonder garantie op succes, uiteraard, want het blijft een kwestie van kansen). Om te weten hoe, is het belangrijk te begrijpen hoe de ziekte ontstaat. Aan de ene kant speelt een opstapeling van zogeheten amyloïd-eiwitten in de hersenen een rol. Tegen die eiwitstapeling is weinig te doen. Er zijn weliswaar medicijnen in ontwikkeling, maar daarvan is de werking nog niet onomstotelijk bewezen.
Aan de andere kant kan dementie ontstaan doordat de bloedvaten in de hersenen aangetast raken. ‘Aderverkalking kan ook plaatsvinden in de hersenen’, legt Deckers uit. Hij is universitair docent risicoreductie van dementie aan de Universiteit Maastricht. Wetenschappers zoals hij benadrukken het steeds weer: wat goed is voor het hart, is goed voor de hersenen. Deckers: ‘Als mensen die link leggen, dan is er veel gewonnen.’
Het is daarom niet verbazingwekkend dat de 12 leefstijlfactoren die Deckers identificeerde voor dementie voor een groot deel overlappen met die voor hart- en vaatziekten. Een hoge bloeddruk, obesitas, onvoldoende lichaamsbeweging, roken, alcoholgebruik: ze verhogen allemaal de kans op de ziekelijke vergeetachtigheid.
Nieuwsgierigheid
Daarnaast is het belangrijk om het brein te trainen, alsof het een spier is. ‘Mijn favoriete advies is: blijf nieuwsgierig’, zegt Deckers. ‘Als je mensen vertelt dat ze moeten afvallen of meer moeten bewegen, dan beginnen ze te zuchten. Maar nieuwsgierig zijn, dat vinden mensen leuk. Je kunt een taalcursus volgen, of een moestuin beginnen, of vrijwilligerswerk doen. Maar ook een kop koffie drinken met iemand, sociale contacten onderhouden, een oud-klasgenoot opbellen: het helpt allemaal.’
Volgens Deckers zouden mensen vanaf hun 40ste aandacht moeten besteden aan hun hersengezondheid. Hij de MijnBreincoach-app, die je in 2 minuten laat zien geeft hoe je ervoor staat. Als je wilt, kun je ook elke dag een duwtje in de goede richting krijgen: eet een keer vis in plaats van vlees, of stap een halte eerder uit als je met de bus gaat.
Arfan Ikram, hoogleraar epidemiologie aan het Erasmus MC in Rotterdam, denkt dat zelfs je gedrag als adolescent al van invloed is op het ontwikkelen van dementie. ‘We weten uit het cardiovasculaire onderzoek dat vet zich vanaf je 15de tot je 20ste al begint op te hopen in de bloedvaten’, zegt hij. Dat is dus het moment waarop slagaderverkalking begint – ook in de hersenen.
Hoopgevend
Als iedereen gezond leeft, dan zou er 30 procent minder dementie voorkomen, berekende Ikram. Dat scheelt nogal als je bedenkt dat het aantal mensen dat aan dementie lijdt snel stijgt: van 290 duizend nu tot 620 duizend in 2050, volgens cijfers van de stichting Alzheimer Nederland.
Wat volgens de hoogleraar hoopgevend is, is dat uit zijn onderzoek blijkt dat dementie bij een grote groep Rotterdammers in het decennium 2000-2010 relatief minder voorkomt dan in 1990-2000. Het aantal diagnoses steeg, maar minder snel dan je op grond van de vergrijzing zou verwachten. ‘Dat kan ik alleen verklaren doordat mensen in de loop der tijd gezonder zijn gaan leven’, zegt Ikram. ‘Er wordt minder gerookt, er ligt veel nadruk op bewegen, we houden bloeddruk en cholesterol beter onder controle. En dat blijkt dus echt te helpen.’
Het schijnt zo te zijn dat onder monniken en nonnen, een groep die geregeld een hoge leeftijd bereikt, opvallend weinig dementie voorkomt. Voorheen had je kunnen denken dat dit te maken heeft met bescherming van hogerhand. Maar tegenwoordig weten we beter: met hun sobere levensstijl, hun leven in groepsverband en hun niet aflatende gepeins over de Bijbel houden ze zich nauwkeurig aan alle bovenstaande leefstijladviezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten