Macht van Joden is toch echt een mythe / opinie / Trouw

De Joden waren overal, met connecties en grote invloed. Dat is een misvatting die niet alleen begin vorige eeuw sterk leefde, zegt Hanna Luden van het CIDI, maar ook nu nog vaak de kop op steekt. Hanna Luden − 24/05/16, 11:13 © afp. Joodse schoolkinderen in Tel Aviv oefenen in 1948 voor dienst bij de paramilitaire zelfverdedigingsorganisatie Haganah    opinie Het idee dat Joden invloedrijk zijn, heerste niet alleen honderd jaar geleden, toen de grenzen in het Midden-Oosten werden vastgesteld. Tegenwoordig vind je zulke denkbeelden in de krant en in schoolboeken. Hanna Luden Directeur Centrum Informatie en Documentaire over Israël © anp. Hanna Luden Tijd voor onderhandelingen over een nieuw akkoord, waarbij de kaart van het Midden-Oosten wordt hertekend, citeert Paul van der Steen de Koerdische leider Barzani in een artikel dat het Sykes-Picotverdrag in historisch perspectief probeert te schetsen. Dat verdrag is symbool komen te staan voor het Europese kolonialisme, dat in het Midden Oosten heeft gezorgd voor ellende die nog steeds voortduurt. Zie IS, zie ook de Koerdische strijd. De auteur beperkt zich niet tot het Sykes-Picotverdrag. 'Opportunisme regeerde', schrijft hij over de Eerste Wereldoorlog. 'Iedereen die mee kon helpen om onrust te stoken in de regio werd gepaaid met mooie beloften.'  De Joodse gemeenschap in de VS in die tijd was nieuw, klein, ongeorganiseerd, en zeker niet machtig Tehuis voor het Joodse volk Een van deze beloftes, die vaak moeizaam met elkaar te rijmen waren, was de Balfour-verklaring van 1917. Daarin verklaarden de Britten hun steun voor een nationaal tehuis voor het Joodse volk in Palestina. Met veel mitsen en maren, maar toch. Dit was het resultaat van de inspanningen van Joden in Groot-Brittannïe, met voorop Chaim Weizmann, die later de eerste president van Israël werd. Van der Steen geeft een intrigerende historische verklaring voor het ontstaan van deze verklaring onder de nog intrigerender kop: Joods kapitaal. De Balfour-verklaring werd opgesteld om de machtige joden in de VS te paaien, schrijft hij. Het is een schoolvoorbeeld van (Britse) antisemitische vooroordelen in 1917: 'Londen ging ervan uit dat de druk van machtig Joods kapitaal in de VS ervoor kon zorgen dat die [Amerikaanse steun voor de Britten] er alsnog zou komen, als Londen enige steun aan de zionistische zaak zou betuigen.' Machtig Joods kapitaal? In de VS rond 1917? De Joodse gemeenschap in de VS in die tijd was nieuw, klein, ongeorganiseerd, en zeker niet machtig. Hetzelfde geldt voor het beeld van de Britten over de Sovjet-Unie, toen net communistisch: 'Tegelijk maakten de Britse geheime diensten melding van veel Joden op invloedrijke posities bij de bolsjewieken [...]. In rapporten werd geopperd dat types als Trotski wellicht beter hun best zouden doen voor de geallieerde zaak en het voortzetten van de oorlog, als Londen een Joods tehuis in Palestina niet in de weg stond.' Maar de communisten, ook de (al of niet machtige) Joden onder hen, waren juist faliekant tégen de emigratie naar Palestina. In 1917 was de mythe van de machtige Joden nog ijzersterk: de Joden waren volgens die misvatting overal, met connecties en vooral veel invloed. En allemaal dienden ze een gemeenschappelijk doel: steun aan het zionisme. De laatste weken woedde in de Britse politiek een rel over precies dezelfde denkbeelden. Deze zijn helaas dus geen verleden tijd, en niet alleen in Groot-Brittannië.  Jammer dat de krant deze vooroordelen zonder commentaar oplepelt Ook in Nederland Daarom is het een gemis dat de auteur deze historisch onjuiste vooroordelen zonder commentaar oplepelt. Des te meer omdat deze ideeën ook in Nederland nog leven: we vinden ze tot in Nederlandse geschiedenisboekjes terug, zelfs in schoolboeken. En deze denkbeelden vinden hun weg naar maatschappelijke en politieke discussies. Al met al werpt het hele stuk de vraag op: wat was nu ook weer de oorzaak van die eeuw ellende en dat 'landjepik'? Het Sykes-Picotverdrag? Of de Balfour-verklaring die de aanzet gaf tot de oprichting van de staat Israël?