'O Schmerz! Waarom gaat de pijn niet over?'

OPINIE - Renée Braams − 23/03/14, 07:00

© anp. Leden van het kabinet, met onder meer minister Stef Blok (L) van Wonen en Rijksdienst, minister Jet Bussemaker (2deR) van Cultuur en minister Frans Timmermans (R) van Buitenlandse Zaken wonen de uitvoering van de Matthaus Passion bij in de Grote Kerk in Naarden in 2013.

column Valt er iets te doen aan chronische pijn, vraagt Renée Braams zich af.

•  Een op de vijf Nederlanders heeft chronisch pijn in rug, buik of hoofd, en meestal wordt daarvoor geen lichamelijke oorzaak gevonden.

In deze column zal ik u een denkvraag stellen, waarvoor u het lezen even moet onderbreken. Doen, het is interessant!

Het is Lijdenstijd, en dan houd ik me bezig met de ernst des levens. Na Pasen voel ik me altijd weer luchtiger.

Nu heb ik een boek gelezen genaamd Chronische pijn verklaard, van de op dit onderwerp gepromoveerde huisarts Doeke Keizer en de pas tot hoogleraar chronische pijn benoemde psycholoog Paul van Wilgen.

Een op de vijf Nederlanders heeft chronisch pijn in rug, buik of hoofd, en meestal wordt daarvoor geen lichamelijke oorzaak gevonden. Dat betekent niet dat die pijn tussen de oren zit, aldus de schrijvers. De pijn wordt veroorzaakt door sensitisatie.

Sensitisatie houdt in dat de pijn is opgeslagen in het zenuwstelsel, zo leggen ze uit. Er is een kwetsuur geweest, die acute pijn heeft gegeven, en dat is een nuttig alarmsignaal dat je oproept om het beschadigde lichaamsdeel te ontzien en rustig aan te doen. Echter, als die beschadiging al lang genezen is, kunnen de zenuwbanen die de pijn doorgeven, in hun alarmstand blijven staan.

Toen ik dat las, stelde ik mezelf de vraag wat de remedie is voor pijn veroorzaakt door sensitisatie. Wat valt daaraan te doen? Denkt u mee?

Remedies
Dan gaan we verder. Ik had twee remedies bedacht tegen sensitisatie: dagelijks aan sport doen en afleiding zoeken.

•  Ik weet nu niets anders te bedenken dan u en mezelf af te leiden met goed nieuws

Die twee staan wel op het tips-lijstje van de schrijvers, maar er zijn twee belangrijker adviezen. Sensitisatie wordt ten eerste veroorzaakt en in stand gehouden door zorgelijke gedachten over de pijn. Dat is de reden dat huisartsen tegenwoordig altijd vragen 'wat denkt u zelf dat het is?' en dat geruststellen hun belangrijkste taak is.

Ik snap dit helemaal. Natuurlijk verergert getob à la 'als er maar geen zenuw bekneld zit!' de pijn. Maar mijzelf lukt het niet om me vast te klampen aan de gedachte 'het valt wel mee, het komt weer goed'. Die aanname is ook niet houdbaar, want op weg naar het einde, takelen we genadeloos af.

Ondertussen blijft het een goed advies om je niet zoveel zorgen te maken, dus probeer ik mezelf dag in dag uit op te beuren en niet weg te zakken in gepieker.

Maar het antwoord op de vraag wat aan sensitisatie is te doen, is bovenal dat je moet accepteren dat de pijn niet overgaat.

Daar word ik helemaal stil van. Ik weet nu niets anders te bedenken dan u en mezelf af te leiden met goed nieuws.

Het gaat beter dan ooit met de Matthäus-Passion in ons land! Twee jaar geleden, in de dagen van de grote kunstbezuinigingen, schreef ik in deze column dat ik m'n hart vast hield voor onze Matthäus-traditie. Het tot klinken brengen van een Matthäus kost een amateurkoor 25.000 euro aan kerkhuur, dirigent, solisten en orkest, en zouden koren dat nog wel kunnen betalen nu zoveel provinciale en gemeentelijke subsidies wegvielen? Jawel hoor, koren hebben nieuwe geldbronnen gevonden, waaronder de Meezing-passie, waarbij je dorpsgenoten voor 20 of 50 euro een dagje laat meedoen, waarmee je al gauw het bedrag voor een mooie sopraan binnenhaalt.

In de jaren negentig werden er jaarlijks zo'n honderd Matthäussen opgevoerd in Nederland, in deze weken zijn dat er (de telling is gedaan door het blad Zing-magazine) 137!

Elk jaar is een ander lied mijn favoriet. Vorig jaar was dat de tenorario Geduld, nu smelt ik bij 'O Schmerz, hier zittert das gequälte Herz.' Voor u zingt de tenor: 'könnte meine Liebe dir, mein Heil, dein Zittern und dein Zagen, vermindern oder helfen tragen, wie gerne, wie gerne, wie gerne blieb ich hier!'

^{Renée Braams is neerlandica, muziekdocent en columnist voor Volkskrant.nl.}