Groeiende groep bezorgd over beïnvloedbaarheid wetenschap

 

Groeiende groep bezorgd over beïnvloedbaarheid wetenschap

Zomaar een paar nieuwsberichten van de afgelopen weken: ‘Kinderobesitas in de VS is verviervoudigd’ kopt nu.nl. Maar ik lees ook in de Volkskrant over Amerika: ‘Opstellers van richtlijn die medicatie aanraadt voor kinderen met obesitas kregen miljoenen van farmaceuten.’ En dit schokkende bericht: via vooral voedsel en water hebben alle Nederlanders inmiddels te veel PFAS in hun bloed. Waarom wordt er niet ingegrepen? Journalistiek onderzoeksplatform Follow the Money onthulde dat de chemische industrie jarenlang onderzoek naar deze schadelijke forever chemicals heeft beïnvloed om de giftigheid te bagatelliseren. Funest voor ons vertrouwen in de wetenschap, deze inmenging van de industrie, en zeer schadelijk voor onze gezondheid! We hebben wetenschap nodig, geen marketing, om de grote crises het hoofd te bieden. Meer dan 12.000 foodwatchers hebben al ons manifest voor onafhankelijke voedselwetenschap getekend. Jij ook?

	TEKEN OOK VOOR ONAFHANKELIJK VOEDSELONDERZOEK ››

Wij bouwen op wetenschappers Hoewel er vaak wordt gedacht dat ons vertrouwen laag is in wetenschappers, laat de recente peiling gedaan door het Rathenau Instituut het tegenovergestelde zien. Het Rathenau is een onafhankelijk onderzoeksinstituut dat allerlei aspecten van wetenschap onder de loep neemt. Sinds 2012 meet het Rathenau bijna elke drie jaar hoe het gesteld is met ons vertrouwen in de wetenschap. Onlangs heeft het de cijfers van 2025 gepubliceerd. Sinds 2012 krijgt de wetenschap consequent een hoog cijfer. Dit jaar is het met een 7,5 zelfs iets hoger dan de laatste peiling uit 2021. Toen was het een 7,4. Ter vergelijking: de rechtspraak volgt met een 6,6, televisie krijgt een 4,8, grote ondernemingen een 4,4 en de regering een 4,3. Waar het vertrouwen in andere instellingen daalt, blijft ons vertrouwen in de wetenschap stabiel hoog.

Groeiende kloof hoog en laag vertrouwen Maar die 7,5 vertelt niet het hele verhaal. De groep met groot vertrouwen is toegenomen (gaf in 2021 21% een 9 of 10, nu is dat 34%) maar die met een laag vertrouwen is óók toegenomen (gaf in 2021 10% de wetenschap een onvoldoende, nu is dat 15%). Deze kloof groeit dus. Waar maken de mensen met een laag vertrouwen zich vooral zorgen over? Beïnvloedbaarheid van de wetenschap, zo blijkt, met name als het om financiering gaat. Ze zijn bang voor gebrek aan onafhankelijkheid.

	AL GETEKEND? DEEL DE LINK VAN HET MANIFEST ››

Weinig vertrouwen in betrokkenheid van externen Circa driekwart van de Nederlanders heeft vertrouwen in wetenschappers zelf en hun methode, maar wetenschappelijk onderzoek waarbij derden betrokken zijn wordt nauwelijks vertrouwd: slechts 19% heeft maar vertrouwen in de conclusies die anderen trekken uit onderzoek. In 2018 heeft het Rathenau ook onderzoek gedaan naar de rol van derden. Ook toen was het gemiddelde vertrouwen hoog met een 7,1, maar niet als er wordt samengewerkt met het bedrijfsleven of de overheid. Een aanzienlijke groep mensen vreest dat onderzoek dan wordt aangepast aan de wensen van de overheid (34%) of aan het bedrijfsleven (41%) en 60% denkt dat overheid en industrie ongewenste resultaten tegen proberen te houden. Onderzoek in opdracht neemt toe Hoewel de bezorgdheid onder de bevolking over externe financiering groeit, neemt deze vorm van onderzoek toe. De overheid is nog altijd de grootste financier van het hoger onderwijs in de vorm van een lumpsum-bedrag, maar de invloed van het bedrijfsleven en andere partijen groeit. Steeg dit lumpsum-bedrag van het rijk tussen 2004 en 2017 met 51%, de inkomsten uit onderzoeksopdrachten en projectsubsidies stegen in diezelfde periode met maar liefst 220%. Lees meer op onze site over financiering van onderzoek ›› Door de dreigende bezuinigingen is de kans groot dat onderzoekers nog vaker op zoek gaan naar externe sponsors. De Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen waarschuwt al jaren voor het gevaar van te grote afhankelijkheid van financiering door externen in de wetenschap en herhaalt deze waarschuwing in een in mei 2025 verschenen rapport.

	ONZE Q&A OVER VOEDSELONDERZOEK ››

Wij willen onafhankelijke wetenschap! Het is goed nieuws dat ons vertrouwen in de wetenschap zo hoog is en dat we terugvallen op kennis van experts die het weten kunnen. Er gaat al genoeg pseudowetenschappelijke des- en misinformatie over voedsel rond. Zo wordt er door Nederlanders veel vertrouwen gesteld in onderzoek over gezondheid (74% van de mensen heeft hier vertrouwen in) en ook bij foodwatch kunnen we ons werk niet doen zonder gedegen onderzoek. Maar dan moet ons vertrouwen niet beschaamd worden en moet de industrie ophouden wetenschappers schaamteloos voor eigen commerciële belangen in te zetten. Wij hebben er genoeg van dat de industrie geen verantwoordelijkheid neemt voor onze gezondheid en het milieu. Wij roepen de overheid op te investeren in integer onderzoek en een onafhankelijk onderzoeksfonds in het leven te roepen waar de voedselindustrie verplicht aan moet bijdragen. Alleen zo houden we het vertrouwen hoog, want, zoals het spreekwoord zegt: vertrouwen komt te voet, maar gaat te paard.