Gedwongen sterilisatie en spiraaltjes in China's geboortebeleid voor Oeigoeren: ‘demografische genocide’

• De Chinese overheid heeft de hardste maatregelen van haar strenge geboortepolitiek nieuw leven ingeblazen in de uiterst westelijke provincie Xinjiang. Oeigoerse vrouwen worden gedwongen gesteriliseerd en krijgen een spiraaltje. Wie meer kinderen heeft dan maximaal toegestaan, moet naar een heropvoedingskamp. De in China dominante etnische groep van de Han-Chinezen die in Xinjiang woont, wordt juist gestimuleerd meer kinderen te baren.

  Marije Vlaskamp 29 juni 2020, 22:07

  

  Oeigoerse kinderen in de Chinese provincie Xinjiang. ©Getty Images

  Dat schrijft persbureau Associated Press op basis van interviews met Oeigoeren en Chinese overheidsdocumenten die in handen zijn van de in Xinjiang gespecialiseerde data-onderzoeker Adrian Zenz. De Chinese regering doet het verhaal af als ‘volstrekte fabricatie’.

  Volgens het onderzoek van Zenz hebben twee plattelandsgebieden in het onrustige zuiden van Xinjiang in 2019 een massa-campagne voor sterilisatie van respectievelijk 14 en 34 procent van alle getrouwde vrouwen op vruchtbare leeftijd uitgevoerd, soms met financiële steun van de centrale overheid. De effecten zijn volgens Zenz inmiddels duidelijk zichtbaar in de demografie. Groeide de Oeigoerse bevolking tussen 2005 en 2015 jaarlijks 2,6 keer sneller dan die van de Han-Chinezen in Xinjiang, sinds de start van de campagne in 2015 zijn de geboortecijfers in gebieden met veel Oeigoeren dramatisch gedaald. In Hotan en Kashgar, twee gebieden in Zuid-Xinjiang, kelderde het geboortecijfer met 60 procent.

  Migratiegolven

  Xinjiang, van oudsher een etnische lappendeken met slechts 6,7 procent Han-Chinezen, werd na de communistische revolutie van 1949 ingelijfd bij de Volksrepubliek. Direct kwamen migratiegolven van Han-Chinezen uit het oosten op gang, die het wilde woestijnland ontgonnen voor landbouw en industrie. Tot ongemak van de oorspronkelijke bevolking was in 1980 veertig procent van de bevolking in Xinjiang Han.

  Wel waren de Han drie decennia lang gehouden aan het een-kindbeleid, terwijl de 55 andere etnische volkeren in de Volksrepubliek soepeler werden behandeld: zij mogen twee tot drie kinderen hebben, om onrust over de Han-Chinese dominantie in de demografie te voorkomen. Onder Han-Chinezen is al langer verzet over die ‘voortrekkerij’ en Chinese wetenschappers bekritiseren tegenwoordig openlijk de ‘buitensporige’ bevolkingsgroei bij etnische minderheden.

  Het Han-Chinese geboortecijfer is ook laag omdat veel Han-Chinezen uit economische afwegingen zelf voor een klein gezin kiezen. Dat veranderde nauwelijks na afschaffing van het een-kindbeleid in 2016: de Chinese staat heeft moeite het geboortecijfer onder hoogopgeleide stedelingen omhoog te krijgen. Ondertussen plantten vooral op het platteland de Oeigoeren zich snel voort, zeker omdat tot 2015 het toezicht op de geboortequota in Xinjiang laks was. Wie een kind te veel kreeg, betaalde een boete en daarmee was de kous af.

  De bevolkingsaanwas bij de Han in Xinjiang bleef achter, ook omdat Han-Chinezen massaal de provincie de rug toe keerden na periodes met uitbarstingen van dodelijk geweld tussen Oeigoeren en Han. Rond 2018 was het aandeel van de Han in de bevolking van Xinjiang gedaald tot 31,6 procent.

  

  ©AP

  Aanmoediging

  Met beloftes van banen, land en gratis appartementen worden Han aangemoedigd zich toch in Xinjiang te vestigen en zich daar voort te planten. Han-Chinezen die een gemengd huwelijk met een Oeigoer sluiten, krijgen als bonus zelfs een wasmachine, televisie en koelkast. De etnische verdunning in Xinjiang werd officieel beleid in 2014, toen het provinciebestuur voor alle inwoners hetzelfde geboortebeleid instelde: stedelingen mogen twee kinderen en plattelandsbewoners drie.

  De provincie pompte miljoenen in geboortebeperkingsprogramma’s voor Oeigoerse vrouwen. In tegenstelling tot overwegend door Han-Chinezen bevolkte provincies — waar het gebruik van spiraaltjes en sterilisaties juist begon te dalen door afschaffing van het een-kindbeleid in 2016 — steeg het aantal sterilisaties en geplaatste spiraaltjes in Xinjiang explosief.

  In de rest van China waren gedwongen sterilisaties en abortussen tot een zeer vergevorderd stadium van de zwangerschap drie decennia lang schering en inslag, vooral voor Han-Chinezen. Dat de  geboortepolitiek nu strenger is in Xinjiang kan worden uitgelegd als een inhaalslag na jaren van positieve discriminatie en soepelheid, maar critici van de Chinese regering zoals Zenz stellen dat er sprake is van ‘demografische genocide’ op de Oeigoeren. 

  Heropvoeding

  In 2017 begon China aan een grootschalig interneringsprogramma waarbij tot een miljoen Oeigoeren en andere moslims in zogenaamde ‘opleiding- en trainingsfaciliteiten’ worden heropgevoed. Xinjiang kampt al langer met terroristische aanslagen door islamitische extremisten. Volgens Beijing is de interneringscampagne slechts een goedaardige methode van terrorismepreventie.

  Het hebben van een groot gezin wordt beschouwd als kenmerk van vatbaarheid voor religieus extremisme. Daarom is dat een van de vele redenen om Oeigoeren naar een kamp te sturen, blijkt uit de bevolkingsadministratie van plaatselijke overheden. Die houden nauwgezet bij of er aanwijzingen zijn om Oeigoeren te interneren, via een grootschalig programma van surveillance. Ouderwets klikwerk en politie-invallen worden gecombineerd met de laatste hightech snufjes op surveillancegebied.

  Buiten de ‘trainingscentra’ worden Oeigoeren blootgesteld aan zogenaamd ‘vrijwillige’ sterilisatieprogramma’s – de beloning voor sterilisatie is 700 dollar. Associated Press sprak vrouwen die weigerden en daarom naar een kamp werden gestuurd, waar hun vruchtbaarheid alsnog werd gecontroleerd met injecties, pillen en spiraaltjes. Ook zijn de boetes op kinderen buiten het geboortequota verdriedubbeld, in sommige gemeentes zelfs met terugwerkende kracht over kinderen die voor 2015 zijn geboren. Oeigoeren die de boetes niet kunnen betalen, wacht het kamp.

  

  Een gebouw in Xinjiang waarvan wordt vermoed dat er een heropvoedingskamp voor Oeigoeren gevestigd is. ©AFP