'Gesprek met Poetin werkt beter dan felle kritiek die averechts werkt'

OPINIE - Bas Wallage, Stefan Trum & Willem van Genugten − 08/04/13, 07:26

© afp. Een demonstrant met een poster van Poetin.

opinie Een debat met de jonge Russen over mensenrechten werkt beter dan een internationale veroordeling, schrijven Bas Wallage, Stefan Trum en Willem van Genugten. 'Na Poetin komt een nieuwe generatie en we moeten die jonge Russen het belang van universele mensenrechten laten inzien.'

•  Dit debat is van een groter belang dan het nastreven van homorechten an sich

De Russische president Vladimir Poetin brengt vandaag een bezoek aan koningin Beatrix. Dit vindt plaats op initiatief van de Russen ter gelegenheid van het Nederland-Ruslandjaar. Nederland organiseert in 2013 een breed programma in Rusland met economische en culturele activiteiten. En dat in een land waar de mensenrechten de laatste jaren niet voor iedereen meer gelden. Mede hierom gaat COC Nederland vandaag demonstreren tegen het anti-homobeleid van Rusland. Heeft het zin ook op politiek niveau de economische vriendschap onder druk te zetten door dit anti-homobeleid te veroordelen?

Het beleid dat president Poetin in hoog tempo doorvoert is onverdedigbaar. In de grondwet beschreven basisrechten worden met voeten getreden, en er wordt strak aangestuurd op verder doorvoeren van restricties. De meest recente ontwikkeling is het doelgericht discrimineren van een minderheid middels wetsvoorstellen om 'homopropaganda' illegaal te maken voor minderjarigen. De regering zegt zo de liberale westerse invloed in te perken. Deze wet zit zo krakkemikkig in elkaar dat de wetshandhaver zelf kan bepalen wat onder 'homopropaganda' wordt verstaan. Het begrip wordt niet nader gespecificeerd.

Met deze wet worden waarschijnlijk meerdere artikelen overtreden van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens dat Rusland heeft ondertekend, zoals het recht op vrijheid en gelijkheid. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov stelt begin deze week dat Rusland absoluut binnen de grenzen van het EVRM blijft. Rusland beschermt enkel de meerderheid tegen de opvattingen van de minderheid, zo stelt hij. Mensenrechten zijn echter gecreëerd om de minderheden te beschermen.

Rusland vooruit?
De vraag is of er internationale kritiek komt op dit onmenselijke beleid of een klacht bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Veel Russen verhouden zich vrij willekeurig tot hun regering en ngo's en belangenorganisaties houdt men streng in de gaten. Andere lidstaten zullen weinig kritiek uiten vanwege de financiële machtspositie en het energiemonopolie van Rusland.
Yavlinsky, lijsttrekken van Yabloko, de sociaal-liberale partij van Rusland, heeft felle kritiek op de nieuwe wetgeving: 'Deze wet snijdt de tieners die hun identiteit ontwikkelen af van de maatschappij, alles wat afwijkt van heteroseksualiteit is strafbaar.'

Het heeft waarschijnlijk weinig zin felle kritiek op de staat Rusland te uiten omdat het die kritiek naast zich neer zal leggen. Sterker nog, het recente verleden toont aan dat de huidige regering uiterst fel en niet-constructief reageert op harde kritiek. Het Kremlin verandert niet van koers maar buit de internationale kritiek uit voor binnenlands politiek gebruik, waardoor kwetsbare groepen nog meer in de problemen komen.

De enige oplossing is om continu in gesprek te blijven met de Russen. Na Poetin komt een nieuwe generatie en we moeten die jonge Russen het belang van universele mensenrechten laten inzien. Het gesprek aangaan met Poetin en de volgende generatie werkt beter dan felle kritiek die averechts werkt.

Enkel op papier
De homorechten waar Nederland zo trots op is, zijn nog vrij recent en ook in Nederland blijkt homoseksualiteit nog wel eens een probleem. De publieke opinie en wetgeving over dit onderwerp zijn echter positief. Wij vinden vrijheid en veiligheid erg belangrijk. Maar als in het buitenland universele mensenrechten worden geschonden zijn wij niet bij machte daar veel tegen te doen. Mensenrechten bestaan enkel op papier. Het starten van een debat over mensenrechten heeft wellicht meer zin dan een internationale veroordeling, die vaak leidt tot extra conflicten.

Dit debat is van een groter belang dan het nastreven van homorechten an sich. Het Russische wetsvoorstel staat in een veel bredere context die ook ons zal raken. Een van de slogans van Poetins partij, Verenigd Rusland, is 'Rusland vooruit'. In een globaliserende wereld waarin economie en stabiliteit in belangrijke mate worden verzekerd door verankering van mensenrechten, diversiteit en maximale ontplooiing voor iedereen, zet Verenigd Rusland 5 tot 8 procent van de bevolking in de kou. In diezelfde globaliserende wereld is economisch talent mobiel en stemmen steeds meer ambitieuze Russen met de voeten door te emigreren. Deze wet zal daaraan vrijwel zeker substantieel bijdragen. Rusland vooruit?

_{Bas Wallage en Stefan Trum zijn bestuurslid van de afdeling Democratie & Rechtsstaat van D66. Willem van Genugten is architect en werkt in Rusland.}