De
Notre Dame, waar vandaag een verwoestende brand uitbrak, verkeerde al
lange tijd in slechte staat. Dat was niet voor het eerst. Begin 19de
eeuw overwoog de gemeente de eeuwenoude kathedraal zelfs te slopen. De
ommekeer kwam met de publicatie van het beroemde boek De klokkenluider van de Notre Dame.
De
Notre Dame van Parijs is een van de belangrijkste kathedralen ter
wereld en een van de grootste toeristische attracties van Frankrijk, elk
jaar bezocht door dertien miljoen mensen. Napoleon kroonde zich er in
1804 tot keizer. Met de bouw werd begonnen in 1163 en de kathedraal werd
ingrijpend gerestaureerd in de 19de eeuw.
Waarschijnlijk
is de brand veroorzaakt door werkzaamheden. In de Notre Dame liep een
uitgebreid restauratieprogramma. Bij vluchtige inspectie oogde de
kathedraal nog altijd als een robuuste kolos, symbool van onwankelbaar
middeleeuws geloof in het hartje van Parijs, met haar glorieuze
glas-in-loodramen en schilderachtige waterspuwers. Maar de Notre Dame
verkeerde al lange tijd in deplorabele toestand. Pinakels – de
decoratieve ‘torentjes’ – werden met stalen banden op hun plaats
gehouden. Waterspuwers waren verdwenen – op sommige plaatsen stak
slechts een pvc-buis uit de gevel. Op een aantal plaatsen is de stenen
reling vervangen door houten schotten. In de tuin liggen stukken
torenspits, waterspuwers en andere stenen ornamenten, die naar beneden
zijn gekomen of uit voorzorg zijn verwijderd.
Grote fans
‘Voor
een complete restauratie is 150 miljoen euro nodig’, zei Michel Picaud,
voorzitter van de stichting Vrienden van de Notre Dame in 2017 in de Volkskrant.
‘Maar we hebben gekeken welke herstelwerkzaamheden het meest dringend
zijn. Daarvoor hebben we de komende tien jaar 60 miljoen nodig.’ De
Vrienden van de Notre Dame wierven fondsen in de Verenigde Staten, waar
de zangeres Beyoncé en haar man, rapper Jay-Z, verklaarden grote fans
van de kathedraal te zijn.
De
geschiedenis van de Notre Dame begint bij koning Lodewijk VII die de
status van Parijs wilde onderstrepen met een groot religieus monument.
In 1163 werd de eerste steen gelegd, in aanwezigheid van paus Alexander
III. Van de 12de tot de 14de eeuw werd aan de kathedraal gebouwd. Onder
Lodewijk XIV en XV werd de Notre Dame verbouwd volgens de
classicistische idealen van de 17de en 18de eeuw.
Aan
het begin van de 19de eeuw verkeerde de Notre Dame echter in een
erbarmelijke staat. Tijdens de Franse Revolutie werden de altaren
vernield en de schatkamer geplunderd. De standbeelden van 28 bijbelse
koningen aan de westelijke façade werden onthoofd omdat ze voor Franse
koningen werden aangezien.
De
revolutionairen voerden aanvankelijk een felle strijd tegen het
katholieke geloof. De Notre Dame werd getransformeerd tot een Tempel van
de Rede. De cultus van de Rede werd echter geen groot succes. Veel
Franse burgers hielden vast aan hun katholieke geloof.
In
de jaren na de Revolutie viel Frankrijk ten prooi aan strijd tussen
royalisten en elkaar ook onderling bevechtende republikeinen. Toen
Napoleon in 1799 de macht greep om de orde te herstellen, greep hij
terug op het katholicisme. In 1801 sloot hij een concordaat met de paus,
waardoor de kerk in ere werd hersteld. ‘Het luiden van de klokken van
de Notre Dame met Pasen 1802 symboliseerde voor veel mensen het einde
van de Revolutie’, schreef de Britse historicus Robert Gildea.
Grapjes
Toen
Napoleon zich in 1804 tot keizer liet kronen, waren de muren van de
Notre Dame met vaandels bedekt, teneinde de beklagenswaardige conditie
van het gebouw te maskeren. Rond 1830 was de kathedraal zo vervallen dat
de gemeente Parijs overwoog haar te slopen.
De ommekeer kwam in 1831, toen Victor Hugo zijn klassieke roman De klokkenluider van de Notre Dame publiceerde.
Met Quasimodo, de gebochelde klokkenluider, wist Hugo de Parijzenaars
te overtuigen van de waarde van de Notre Dame, de romantische
weerspiegeling van de Middeleeuwen op de Ile de la Cité in het hart van
Parijs. In 1845 begon de restauratie van de kathedraal, aan de hand van
oude tekeningen door de architect Viollet-le-Duc. Hij permitteerde zich
wel een paar 19de-eeuwse grapjes. De beelden van de monsters op de
voorgevel zijn niet ontsproten aan de middeleeuwen, maar aan de fantasie
van de architect. Als grapje plakte hij zelfs zijn eigen gezicht op een
beeld van de apostel Thomas, aan de voet van de torenspits.
Volle glorie
De
westelijke façade haar twee stompe torens en roosvormige
glas-in-loodvenster behoort tot de bekendste stadsgezichten ter wereld.
Tot 1865 werd het zicht op de façade onttrokken door de huizen die
destijds op het plein stonden. In opdracht van keizer Napoleon III
sloopte baron Haussmann, prefect van de Seine, de straatjes voor de
Notre Dame zodat de kathedraal voortaan in volle glorie getoond werd.
De
Notre Dame is een symbool van het patrimoine, het erfgoed waar de
Fransen zo trots op zijn, maar dat ook zo veel geld kost om te
onderhouden. ‘In de kerk zit je nog droog. Maar als we niets doen zal
het gaan lekken’, zei Michel Picaud van de Vrienden van de Notre Dame in
2017 tegen de Volkskrant. ‘In de 19de eeuw verkeerde de
kathedraal in een nog veel slechtere staat. Toen was het praktisch een
ruïne. Juist omdat te voorkomen, willen we nu ingrijpen.’
De plannen van de Vrienden zijn nu op tragische wijze doorkruist door een verwoestende brand.
LEES VERDER
Grote brand legt deel Notre-Dame in de as
In de Notre-Dame in Parijs is maandagavond een grote brand uitgebroken. Zo’n twee uur na de brand, had de brandweer de vuurzee nog altijd niet onder controle. Aan het einde van de avond waarschuwden de brandweer en het ministerie van Binnenlandse Zaken om rekening te houden met het ergste.
In de Notre-Dame in Parijs is maandagavond een grote brand uitgebroken. Zo’n twee uur na de brand, had de brandweer de vuurzee nog altijd niet onder controle. Aan het einde van de avond waarschuwden de brandweer en het ministerie van Binnenlandse Zaken om rekening te houden met het ergste.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten