Na
negen uur blussen, heeft de Parijse brandweer eindelijk de enorme brand
in de Notre Dame onder controle gekregen. Dat lukte pas rond 03.00 uur
vannacht. Een groot deel van de kathedraal is verwoest, al konden de
twee torens en de structuur van de kathedraal wel worden behouden.
President
Macron beloofde de Fransen dat de Notre Dame weer helemaal opgebouwd
zal worden. Hij zei dat Parijs hiervoor internationale hulp zal zoeken.
Macron:
‘We zullen met z’n allen deze kathedraal heropbouwen, want dat is wat
de Fransen verwachten, want dat is wat onze geschiedenis verdient. De
Notre Dame is onze geschiedenis, onze literatuur, onze verbeelding, de
plek waar we al onze grootse momenten hebben beleefd’, zo zei hij
vannacht tegen de aanwezigen bij de kathedraal.
De
eerste 100 miljoen euro voor de wederopbouw werd snel toegezegd door de
Franse miljardair François-Henri Pinault. Ook de zakenman Bernard
Arnault en zijn LVMH-groep hebben 200 miljoen euro beloofd. ‘Deze
tragedie heeft alle Fransen getroffen’, aldus Pinault. De Franse
oliemaatschappij Total zegde eveneens honderd miljoen euro toe. In de VS
en andere landen zijn campagnes gestart om geld op te halen.
EU-voorzitter Donald Tusk heeft de lidstaten opgeroepen Frankrijk te
hulp te komen.
Architecten
en experts komen dinsdag naar de Notre Dame om te onderzoeken of het
gebouw nog stabiel is en hoe het gered kan worden. Een Franse
cultuurgoeddeskundige, Bertrand de Feydeau, waarschuwde dat het dak niet
meer in oude staat hersteld kan worden. Zo heeft Frankrijk niet meer de
grote bomen die in de dertiende eeuw werden gebruikt voor de houten
spanten van het plafond.
Volgens
minister van Cultuur Franck Riester wisten de brandweerlieden de meeste
kunstschatten in de kerk te redden. Wel zijn er nog een paar
schilderijen die mogelijk beschadigd zijn door het water en de rook. Het
orgel, een van de grootste en beroemdste in de wereld, is volgens
locoburgemeester Emmanuel Gregoire niet beschadigd.
De
brandweer zei in de loop van de ochtend dat al het vuur is geblust.
Openbaar aanklager Remy Heitz deelde mee dat er geen bewijs is gevonden
dat de brand is aangestoken. Het OM, dat met een team van vijftig man
aan het onderzoek werkt, gaat uit van een ongeluk.
De
hele ochtend lieten regeringsleiders, kerkleiders en organisaties weten
mee te leven met de Fransen, van de Britse koningin tot de hoogste
islamitische geestelijke van Egypte. In een reactie zei paus Franciscus
te bidden voor de Parijzenaars ‘om deze dramatische situatie het hoofd
te bieden’. Net als het Vaticaan, bood ook de Russische president Poetin
technische hulp aan om de Notre Dame weer te herstellen.
Renovatiewerkzaamheden
De
brand is mogelijk uitgebroken tijdens renovatiewerkzaamheden die gaande
waren in de 850 jaar oude kathedraal. De torenspits is ingestort. Ook
het dak van de kathedraal, een van de belangrijkste toeristische
trekpleisters van Parijs, is grotendeels verloren gegaan.
‘Het
is net of je een fotoalbum van je familie ziet branden’, aldus Louis
Mouchotte, een student die vanaf een afstand vol afschuw keek naar de
brand. ‘Dit is ongelooflijk triest', zegt zijn vriendin Lucy Charil.
‘Het is moeilijk hiervoor woorden te vinden.’
De
brand, die iets voor zeven uur werd gemeld, zou op de zolder zijn
ontstaan. Na een uur waren nog enorme vlammen te zien en grote
rookwolken. De brandweer, die met zo'n vierhonderd man was uitgerukt,
had de brand duidelijk niet onder controle. Vanuit nabijgelegen pleinen
en straten keken voorbijgangers en bewoners geschokt naar de vlammen.
Sommigen barstten in huilen uit. De omstanders hielden hun hand voor de
mond tegen de vele rook.
The moment #NotreDame’s spire fell pic.twitter.com/XUcr6Iob0b
Patrick Galey
‘Hartverscheurend’
‘Oh,
nee’, riepen veel voorbijgangers voortdurend terwijl de brand snel om
zich heen sloeg. De politie heeft de bevolking op Twitter dringend
verzocht het gebied te mijden. De burgemeester van Parijs heeft opdracht
gegeven een veiligheidszone rond de kathedraal in te stellen zodat de
brandweer hun werk kan doen en om te voorkomen dat voorbijgangers gevaar
lopen. De Notre Dame is met dertien miljoen bezoekers de meest bezochte
toeristische trekpleister van Europa.
President
Macron zou vanavond een tv-toespraak houden. Hij heeft besloten de rede
uit te stellen om naar de Notre Dame te gaan. ‘Ik ben droevig vanavond
om dit deel van ons te zien branden’, twitterde de president. Ook de
premier spoedde zich naar de rampplek.
‘Dit
is hartverscheurend’, aldus de Amerikaanse priester en schrijver Edward
Beck die vol afschuw keek naar de beelden van de grote vlammen die uit
het dak van de Notre Dame kwamen.
Gevreesd
werd dat de brandweer de brand niet onder controle zou krijgen vanwege
de grote hoogte van de brand. Sommigen vroegen zich af, zoals de
Amerikaanse president Trump, waarom er geen blusvliegtuigen en
helikopters werden gebruikt om de Notre Dame te redden.
Volgens
de Franse overheidsorganisatie voor veiligheid, Sécurité Civile, was de
inzet van blusvliegtuigen geen optie. ‘Dit zou hebben geleid tot de
instorting van het hele gebouw’, aldus de dienst in een reactie op een
tweet van Trump. ‘Het is zo verschrikkelijk om deze enorme brand in de
Notre Dame te zien’, twitterde de Amerikaanse president. Aan het einde
van de avond riep de aartsbisschop van Parijs alle kerken in de stad op
om de kerkklokken te luiden, als gebaar richting de Notre Dame.
Robuuste kolos
Bij
vluchtige inspectie oogde de Notre Dame nog altijd als een robuuste
kolos, symbool van onwankelbaar middeleeuws geloof in het hartje van
Parijs, met haar glorieuze glas-in-loodramen en schilderachtige
waterspuwers. Maar de kathedraal verkeerde al lange tijd in deplorabele
toestand. Pinakels – de decoratieve ‘torentjes’ – werden met stalen
banden op hun plaats gehouden. Waterspuwers waren verdwenen – op sommige
plaatsen stak slechts een pvc-buis uit de gevel. Op sommige plaatsen is
de stenen reling vervangen door houten schotten. In de tuin liggen
stukken torenspits, waterspuwers en andere stenen ornamenten, die naar
beneden zijn gekomen of uit voorzorg zijn verwijderd.
Aan
de kathedraal werd gewerkt, in het kader van een omvangrijk
restauratieprogramma. ‘Voor een complete restauratie is 150 miljoen euro
nodig’, zei Michel Picaud, voorzitter van de stichting Vrienden van de Notre Dame in 2017 in de Volkskrant.
‘Maar we hebben gekeken welke herstelwerkzaamheden het meest dringend
zijn. Daarvoor hebben we de komende tien jaar 60 miljoen nodig.’ De
Vrienden van de Notre Dame wierven fondsen in de Verenigde Staten, waar
de zangeres Beyoncé en haar man, rapper Jay-Z, verklaarden grote fans
van de kathedraal te zijn.
Victor Hugo
De
bouw van de Notre Dame begon in de 12de eeuw, maar de kathedraal werd
ingrijpend gerestaureerd in de 19de eeuw. De Fransen zijn dol op hun
patrimoine, hun erfgoed, maar dat is niet altijd zo geweest. Aan het
begin van de 19de eeuw verkeerde de Notre Dame in een rampzalige
toestand. Tijdens de Franse Revolutie werden de altaren vernield en de
schatkamer geplunderd. Toen Napoleon zich in 1804 in de kathedraal tot
keizer liet kronen, waren de muren met vaandels bedekt, teneinde de
beklagenswaardige conditie van het gebouw te maskeren. Rond 1830 was de
Notre Dame zo vervallen dat de gemeente Parijs overwoog haar te slopen.
De ommekeer kwam in 1831, toen Victor Hugo zijn klassieke roman De klokkenluider van de Notre Dame
publiceerde. Met Quasimodo, de gebochelde klokkenluider, wist Hugo de
Parijzenaars te overtuigen van de waarde van de Notre Dame, de
romantische weerspiegeling van de Middeleeuwen op de Ile de la Cité in
het hart van Parijs. De kathedraal werd gerestaureerd. Aan de hand van
oude tekeningen werd het gebouw in oude luister hersteld door de
architect Viollet-le-Duc. Hij permitteerde zich wel een paar 19de eeuwse
grapjes. De beelden van de monsters op de voorgevel zijn niet
ontsproten aan de middeleeuwen, maar aan de fantasie van Viollet-le-Duc.
Als grapje plakte hij zelfs zijn eigen gezicht op een beeld van de
apostel Thomas, aan de voet van de torenspits.
De
westelijke façade met zijn twee stompe torens en het roosvormige
glas-in-loodvenster behoort tot de bekendste stadsgezichten ter wereld.
Maar tot 1865 werd het zicht op de façade onttrokken door de huizen die
destijds op het plein stonden. In opdracht van keizer Napoleon III
sloopte baron Haussmann, de prefect van de Seine, in de jaren zestig van
de 19de eeuw een groot deel van Parijs. Smalle steegjes maakten plaats
voor brede boulevards en pleinen. Zo werden ook de straatjes voor de
Notre Dame gesloopt om plaats te maken voor een plein dat de kathedraal
in haar volle glorie toonde.
Dit schreven we eerder over de Notre Dame
Het
onvoorstelbaar rijke erfgoed van Frankrijk is ook een last: veel
monumenten behoeven restauratie en de staat kan die niet alleen
betalen. De Notre Dame, symbool van middeleeuws geloof in Parijs, is in verval - misschien dat fans Beyoncé en Jay-Z kunnen bijspringen.
Voor
de haastige passant is de Notre Dame van Parijs nog altijd een robuuste
kolos, symbool van onwankelbaar middeleeuws geloof. Maar kijk beter en
je ziet dat de boel met stalen banden bij elkaar wordt gehouden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten