Een boek uitgeven? Doe het lekker zelf!
Een boek geschreven, maar er staat geen uitgever met open armen klaar? Auteurs geven steeds vaker zelf hun boeken uit. Zaterdag 22 juni is het eerste Selfpublishing Event van Nederland. Trouw portretteert de organisators en drie doe-het-zelf-auteurs.
Ieder z’n vak, zou je zeggen. Als je zo ver bent gekomen, na jaren van schrijven en schrappen, dat eindelijk je manuscript er ligt, hoe heerlijk is het dan om het in handen van een uitgever te leggen. Die het vervolgens in harmonieus overleg met jou redigeert, corrigeert en laat drukken tot het in indrukwekkende stapels en voorzien van een prachtig omslag in de schappen van de betere boekhandel ligt – en ergens in een enorme hal van bol.com.
Zo gaat het wellicht met een handjevol bekende schrijvers, maar een toenemend aantal heeft teleurstellende ervaringen bij uitgevers die niet genoeg hun best doen. Of ze willen zelf de regie houden en een groter deel van de winstmarge hebben die een uitgever opstrijkt.
Iedereen schrijft, niemand leest
Libris Literatuurprijswinnaar Rob van Essen (55), die zelf jarenlang vergeefs zijn manuscripten bij uitgevers aanprees, schetst in zijn prijswinnende boek ‘De goede zoon’ (2018) het leven van een stuurloze hoofdpersoon die zich voortbeweegt in een wereld waarin iedereen boeken schrijft en niemand meer leest. Een horrorscenario. Een wereld waarin iedereen zó gelooft dat-ie gelezen en uitgegeven moet worden, terwijl het uitgedunde clubje potentiële lezers zo veel andere dingen te doen heeft dat uiteindelijk niemand zich meer verdiept in al die meesterwerken.
Zo ver is het nog niet. Maar wat wel aan de hand is, is dat meer auteurs hun boeken zelf uitgeven. Om vooral deze twee redenen dus: ze houden de controle door eigen vakmensen in te schakelen voor redactie, vormgeving en pr. En ze strijken meer geld per boek op.
Maar schakel je zo als schrijver niet iets essentieels uit? Een uitgeverij is toch ook een belangrijke kwaliteitszeef? Rob van Essen prees zijn redacteur Sander Blom van zijn uitgeverij Atlas Contact uitvoerig bij de prijsuitreiking in het Amstelhotel: ‘Deze is ook voor jou’. Er zijn schrijvers die toegeven dat hun geweigerde manuscripten ook niet zo best waren. Zoals Renate Dorrestein, die een jaar geleden overleed. Zij leurde net als Van Essen jarenlang met haar eerste manuscripten. Achteraf gaf ze toe dat haar eerstelingen te wensen overlieten. ‘Ik had nogal duffe ideeën over literatuur. Ik dacht dat een roman heel somber en beklemmend moest zijn, met weinig actie. Ik was stilistisch ook nog niet erg vaardig’, zei ze ooit tegen NRC Handelsblad.
Schrijfster Wanda Reisel (63) – bij Atlas Contact verscheen begin dit jaar haar tiende roman ‘Adam’ – is sceptisch over het verschijnsel ‘zelf uitgeven’. Zelf zou ze het nooit doen. “Het kan, dus het bestaat. Maar het levert volgens mij veel bagger en misschien een enkel goudklompje op.” Als je denkt dat je talent hebt, ga je naar een uitgever, meent ze. “De uitgeverij blijft voor mij een kwaliteitsmaatstaf en een filter. Je kunt hogere royalty’s bedingen, maar in principe moet je loyaal blijven aan je uitgever, al was het maar om de literatuur, medeauteurs en vertalers ruggegraat te geven.”
Bestsellers zijn schaars
Intussen verkoopt literatuur steeds minder, en doet non-fictie het beter. Je zou zelfs kunnen zeggen dat de non-fictie de literatuur omhoog houdt. Overal het algemeen hebben uitgeverijen het zwaar. Ze geven weliswaar heel veel titels uit, maar echte bestsellers zijn schaars. Redacteuren zijn druk, voor eigen auteurs is er al nauwelijks tijd. En nieuwe, onbekende auteurs vormen altijd een risico.
Allemaal redenen waarom zelf uitgeven steeds populairder wordt. De omzet uit ‘selfpublishing’ nam in de periode 2012-2015 toe met 39 procent tot € 1.781.118, zo becijferde de Boekmanstichting. Recentere cijfers zijn er nog niet, maar een rondgang langs betrokkenen wijst erop dat die toename doorzet. Podium-uitgever Joost Nijsen denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen, ‘want voor de meeste auteurs is het samenstellen van een uitgeefteam rond jouw boek niet weggelegd’. Voor cabaretier en auteur Paulien Cornelisse wél – van haar eerste twee titels werden samen bijna een miljoen exemplaren verkocht – zij wilde meer zeggenschap over haar boeken en nam afscheid van haar uitgever. Haar derde boek ‘De verwarde cavia’ bracht ze zelf uit. Zij huurde professionals in en hield zo zelf de regie.
Een andere bestsellerauteur, Tommy Wieringa, gaf z’n laatste boek (‘Dit is mijn moeder’) ook in eigen beheer uit. Van Wieringa wordt gefluisterd dat hij 30 procent van de winst van de verkoop overhield, in plaats van zo’n 20 (voor schrijvers van het hetzelfde kaliber). Wieringa zei tegen Vrij Nederland dat ze bij zijn uitgeverij De Bezige Bij ‘wel een wenkbrauw fronsten’, maar dat ze hem die vrijheid gunden. Als hij maar terugkomt, zullen ze denken.
‘Elke auteur onderschat de marketing’
Sanne Visch ziet zelf de meerwaarde van uitgevers wel in, maar ergert zich er ook aan dat steeds meer hetzelfde soort boeken met bekende namen in de boekhandel ligt. Zij begeleidt auteurs bij het zelf uitgeven van hun boek en zorgt ervoor zij bij alles de regie houden. “Ik wil partijen verbinden, van schrijvers met vakmensen die een boek in elkaar kunnen zetten tot de drukker. Deze generatie schrijvers wil meer gelijkwaardigheid, meer inbreng. Waar alle partijen beter van worden, niet alleen de uitgever.
Tuurlijk, zegt ze, schrijvers moeten zich afvragen waar ze het voor doen. “Voor het publiek? Voor zichzelf? Er is veel aanbod, het is moeilijk om je motivatie uit succes te halen, want dat hebben er maar weinig. Maar als ze het doen, willen ze hun eigen stem bewaren. Of ze willen er beter aan verdienen.” Het Enschedese Boekengilde begeleidt auteurs (fictie, non-fictie en lesboeken) met redactie en vormgeving en heeft een eigen drukkerij. Toch weer een uitgeverij dus? “Bijna wel ja, maar de auteur staat aan het roer.” Werkt zij met schrijvers die van hun pen kunnen leven? “Leven van schrijven is op dit moment voor praktisch niemand weggelegd.” Afhankelijk van de aard en de omvang van je boek ben je voor een oplage van zo’n 300 stuks ergens tussen 2000 en 3000 euro kwijt. Vaak gaat het ‘uitgeven’ bij het eindstation, de marketing, mis, merkt ze. Dat onderschat bijna iedere schrijver. Visch:“Een boek uitgeven is eigenlijk het starten van een pr-bedrijf”.
‘Uitgevers waren niet nieuwsgierig’
Nanda Roep heeft sinds tien jaar haar eigen uitgeverij in Apeldoorn. Toen ze nog kinderboeken schreef voor uitgeverijen als Leopold en Lemniscaat woonde ze in Amsterdam, wat heel handig was. Toen ze voor zichzelf begon, was dat niet meer nodig. Zij was een van de eersten die de rechten van eigen boeken terugvroegen van de uitgeverij en vanuit huis begonnen. Met dank aan de economische crisis en de digitale omwenteling, zegt ze, maakte ze een gelijkwaardige start. Uitgevers moesten inkrimpen of verdwenen, werden kritischer over manuscripten, of dwongen hun auteurs in een keurslijf. “Ze wilden van mij een nieuwe Francine Oomen van puberbestsellers maken, niet mijn diepste wens.”
Niet dat het allemaal vanzelf ging, ze heeft veel hobbels moeten overwinnen. En boekhandels zijn nog steeds sceptisch als ze geen bekende naam of uitgever op de cover zien. “Ik had een zekere nieuwsgierigheid van ze verwacht. Maar nee.”
Roep werkt nu multimediaal. Behalve haar eigen projecten bewerkt ze ook producten van anderen. Zo stelde ze een stripboek samen op basis van de video’s van Youtube-ster Dutchtuber.
‘Dan doe ik het helemáál zelf, dacht ik’
Twee jaar was de Amsterdamse marinespecialist Jaime Karremann bezig met het manuscript van zijn boek ‘In het diepste geheim’. Over spionageoperaties van Nederlandse onderzeeboten. Hij wilde dat zijn boek er binnen een half jaar zou zijn, want hij kon veel exemplaren verkopen tijdens Sail Den Helder in juni 2017. Dat lukte de uitgever niet, want die had alleen een voorjaars- en een najaarsaanbieding, en veel tijd om iets aan pr te doen was er ook niet. Dat moest Karremann zelf doen, werd hem verteld. Dan doe ik het helemáál zelf, dacht hij. Hij schreef zich in bij de Kamer van Koophandel, vroeg een ISBN-nummer aan en regelde een ‘compacte aansluiting’ (‘een paar tientjes per maand’) bij het Centraal Boekhuis, die aan boekhandels levert. Hij zocht een freelance-redacteur, vormgever, een pr-bureau, lag wakker van de cover en de titel, maar het lukte allemaal, ‘wat veel voldoening gaf’.
Inmiddels heeft hij bijna 10.000 exemplaren verkocht van ‘In het diepste geheim’, ook door aandacht van het ‘NOS Journaal’, ‘Hart van Nederland’ en het AD. Het boek haalde de 24ste plaats in de Bestseller-60. Het lastigst was om voldoende boekhandels te interesseren voor zijn boek. Karremann: “Ako en Bruna dachten: onbekende auteur, wonderlijk onderwerp, geen bekende uitgever, dat doen we niet. Ik stuurde Ako na afloop nog een mail dat de Limburgse boekwinkel Plantage in Roermond meer had verkocht dan alle Ako-winkels bij elkaar.” Leve bol.com, zegt Karremann dan ook. Goed nieuws: over zijn recente roman ‘Orka’, een onderzeebootthriller waar hij tot dusver 2000 exemplaren van verkocht, is hij in gesprek met een zeer geïnteresseerde filmproducent.
‘Groot denken is mijn motto’
Wie goed is in zijn eigen pr is schrijver Frank Krake uit Hengelo. Hij studeerde dan ook marketing strategie aan de Groningse universiteit. Hij kan voor 75 procent leven van de boeken die hij zelf uitgeeft. “Als je bij de Bestseller-60 wil liggen, als je echt denkt dat Nederland op dit boek zit te wachten, dan moet je een forse oplage laten drukken, 5000 of 10.000.” Groot denken is zijn motto. Het gaat hem, zegt hij, om de grootste kans op succes, meer nog dan om het geld. “Als ik klaar ben met het schrijven van mijn non-fictieboeken, zet ik mijn marketingpet op. Ik leg de lat hoog, want ik wil liefst iets meer dan break-even draaien.” Hij is nu bezig met zijn vijfde boek dat volgend jaar moet uitkomen. Elke dag schrijft hij er aan, van 8 tot 18 uur. Van zijn vorige ‘De laatste getuige’ verkocht hij 51.000 stuks. Het stond op de shortlist van de NS Publieksprijs, Krake kwam er zelfs mee in ‘DWDD’. Hij heeft een vast team: een redacteur, vormgever en twee verkoop-commissionairs. “Ja, de kost gaat voor de baat uit. Soms heb ik het gevoel dat ik met 5-0 achtersta.” Wat doet hij in die overgebleven 25 procent van zijn tijd? “Ik heb een bedrijfje – ‘De hand van Maradonna’ – dat ingelijste gesigneerde voetbalshirts verkoopt van Van Basten, Gullit, Messi.” Liefst is hij bezig met het in de lucht houden van zijn laatste boek: “Ik ben de beste ambassadeur. Als het een flop wordt, kan ik alleen mezelf de schuld geven.”
Tips om je boek te promoten:
1. Regel recensies via Goodreads, Hebban en webshops
2. Schakel influencers in zoals boekbloggers en booktubers
3. Organiseer winacties via Facebook of Instagram of andere media
4. Wees actief in Facebookgroepen (zeg dat je proeflezers zoekt, begin een discussie, stuur een link naar jouw boek)
5. Benader lokale media en vaktijdschriften (als je kans op een uitnodiging voor ‘DWDD’ of een recensie in Trouw niet heel groot is)
6. Organiseer je eigen boekpresentatie
7. Begin een blog of website
8. Begin een leesclub rond jouw boek, maak een boektrailer, maak boekenleggers
(bron: sweek.com)
Het Selfpublishing Event is op zaterdag 22 juni in Amsterdam.
Voor kaarten en sprekersinfo: www.schrijvenonline.org of www.boekengilde.nl
Lees ook:
De huisgemaakte roman rukt op
Een zelf uitgegeven roman is niet altijd een slechte roman. Maar hoe krijg je aandacht voor je boek? Voor doe-het-zelvende schrijvers is er presentatieplatform BoekenSpot.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten