Waar ter wereld je ook bent: mensen eten allemaal hetzelfde

Door: Rineke Voogt − 13/03/14,

© epa. Mensen in Peking lopen langs een McDonalds (die in dit geval net gesloten is, zo valt op het bord te lezen).

Het voedingspatroon van de wereldbewoners wordt steeds meer hetzelfde, blijkt uit onderzoek van onder meer Wageningen Universiteit. Dat is een bedreiging voor de landbouw en wellicht ook voor de menselijke gezondheid, schrijven de onderzoekers in PNAS.

• 
  © afp.
  Toeristen eten op straat in Bangkok.
•  Door allemaal hetzelfde te eten, worden we afhankelijk van slechts een paar soorten gewassen en van de plaatsen waar die worden verbouwd

Op vakantie gaan naar een ver buitenland en toch weer gewoon pasta, taco's of hamburgers eten: het komt steeds vaker voor. Agro-ecoloog Colin Khoury en collega's onderzochten de voedselvoorziening in 152 landen gedurende de afgelopen vijftig jaar. Mensen kregen in die periode wel steeds meer calorieën binnen en aten relatief meer eiwitten en vetten, maar de producten die men tot zich neemt komen mondiaal uit een steeds beperkter arsenaal aan voedingsmiddelen.

Dat is een probleem, volgens de Wageningse hoogleraar gewasfysiologie Paul Struik, die meewerkte aan het onderzoek. Lokale gewassen komen bijvoorbeeld in het gedrang. Door allen hetzelfde te eten, worden we afhankelijk van slechts een paar soorten gewassen en van de plaatsen waar die worden verbouwd.

Ziektes krijgen meer kans
'Als we wereldwijd steeds meer dezelfde gewassen gaan verbouwen, moeten we wel zekerheid hebben', zegt Struik. 'Met weinig genetische variatie in gewassen krijgen ziekten meer kans. Kijk maar naar de Panamaziekte in bananen.' De schimmel die verantwoordelijk is voor deze ziekte velt erg veel bananenplanten omdat die vaak genetisch identiek zijn. Als één plant zich niet kan verweren tegen de ziekte, gaan ze er allemaal aan ten onder.

Bij minder diverse landbouw zijn ziekten en plagen dus een groter risico. 'Het systeem wordt erg kwetsbaar', zegt ook voedingswetenschapper Ingeborg Brouwer van de VU, niet betrokken bij het onderzoek. 'Als er één gewas wegvalt, is er meteen een heel groot probleem.'

Niet alle belangrijke voedingsstoffen
Een tweede probleem van deze monotone voeding is dat het een gevaar oplevert voor de gezondheid. Volgens Struik krijgen mensen met dit wereldwijde dieet niet alle belangrijke voedingsstoffen binnen. 'Bovendien is het voedingspatroon te energierijk', zegt Struik. Met de 'verwesterlijking' van het mondiale eetpatroon worden producten met een hoge energiedichtheid, zoals dierlijke producten, oliën en suikers steeds populairder. Die producten zijn gerelateerd aan aandoeningen als diabetes en hartziekten. 'In landen als China en India zie je nu ook dat soort ziekten opkomen', zegt Brouwer.

De trend die de onderzoekers zien is te verklaren door de toenemende mondialisering, en zal volgens Struik nog wel doorzetten, 'maar we gaan heus niet allemaal precies hetzelfde eten'. Wel moeten we 'de gewassen en hun wilde verwanten goed in de gaten houden', zegt Struik.

Omdat genetische diversiteit zo belangrijk is, wil de organisatie Global Crop Diversity Trust, die het onderzoek financierde, de gewasdiversiteit waarborgen door onder andere wilde planten die verwant zijn aan onze voedselgewassen te onderzoeken en te bewaren.