Reconstructie
Boekenprogramma ‘Brommer op zee’ mocht toch doorgaan, maar dat hoorden de makers te laat
De NPO heeft afgelopen dinsdag gemeld tóch door te willen met Brommer op zee, het boekenprogramma van de VPRO dat zou stoppen. Dat blijkt al onmogelijk: medewerkers hebben nieuwe banen gevonden, en de presentatoren zijn niet meer beschikbaar.
De communicatie vanuit de NPO heeft medewerkers van het programma verward en gefrustreerd. Volgens hen geeft de NPO al vanaf het begin van Brommer op zee, in het voorjaar van 2021, tegenstrijdige signalen af. Dat blijkt uit gesprekken die de Volkskrant heeft gevoerd met de hoofdredactie van de VPRO en medewerkers van Brommer op zee.
De omgang met Brommer op zee raakt aan bredere discussies die spelen rond de Nederlandse Publieke Omroep. Kritiek is onder meer dat de NPO zich blindstaart op kijkcijfers. Ook zou de NPO invloed hebben op de inhoud van programma’s, wat volgens de Mediawet niet mag. Het abrupt stopzetten van programma’s zou het omroepen daarnaast onmogelijk maken om medewerkers een vast contract aan te bieden.
Het besluit van de NPO om Brommer op zee te schrappen, onder meer vanwege te lage kijkcijfers, leidde tot verontwaardiging onder boekenliefhebbers. ‘Het stopzetten van Brommer op zee getuigt van kortzichtigheid’, schreef Eveline Aendekerk, directeur van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) op 8 december in NRC.
Negen nieuwe afleveringen
Afgelopen dinsdag meldt de NPO dat er vanaf 5 februari 2023 tóch ruimte is voor negen nieuwe afleveringen. Maar omdat meerdere redacteuren al nieuw werk hebben en ook de agenda’s van presentatoren Wilfried de Jong en Ruth Joos inmiddels vol zitten, komen die er niet. Aanstaande zondag is de laatste uitzending, althans voorlopig.
Bij de start van Brommer op zee begin 2021 gaf de NPO zijn wensen mee: er moesten lange, inhoudelijke interviews komen, een app met een boekenclub en leden daarvan moesten in de studio over hun leeservaringen vertellen.
‘De NPO wilde én lange, inhoudelijke interviews met schrijvers, én gesprekken met lezers van de boekenclub’, zegt eindredacteur Jikke Wechgelaer. ‘Dat is moeilijk goed te combineren.’ Presentator Wilfried de Jong: ‘De meeste lezers trilden als een espenblad.’
Zwaard van Damocles
Maar bij een evaluatie van de eerste acht afleveringen, in de zomer van 2021, zegt toenmalig netcoördinator van NPO2 Gijs van Beuzekom dat er meer interactie met lezers moet komen. Ook is er behoefte aan grotere namen. Van Beuzekom stelt geen eisen. Wilfried de Jong: ‘Maar als programma met niet al te hoge kijkcijfers voelt het altijd alsof het zwaard van Damocles boven je hoofd hangt.’ In het daaropvolgende seizoen zijn Annejet van der Zijl en Tommy Wieringa te gast.
In november zegt Van Beuzekom dat Brommer op zee zich op de NPO2-kijker moet richten: de ‘welgestelde verdiepingszoeker, de behoedzame senior’ in doelgroepjargon. Begin 2022 doen de VPRO en de NPO onder die doelgroepen een onderzoek. Conclusie: Brommer op zee is een waardevol programma. ‘De NPO liet weten blij te zijn dat de neuzen nu dezelfde kant op stonden’, zegt eindredacteur Wechgelaer.
Dan gaat de NPO organisatorisch op de schop. In plaats van netcoördinatoren ontfermen genrecoördinatoren zich over programma’s. De NPO-contactpersoon heet niet meer Gijs van Beuzekom, maar Remco van Leen. In de zomer van 2022 zegt hij bij een overleg tegen Willem van Zeeland, lid van de VPRO-hoofdredactie, dat Brommer op zee van tv gaat verdwijnen.
Stomverbaasd
Van Leen geeft drie redenen: het programma is niet toegankelijk genoeg, moet ook niet-lezers aantrekken en is, gezien de relatief lage kijkcijfers, te duur. Van Zeeland is stomverbaasd. Niet alleen omdat aan het besluit geen evaluatie is voorafgegaan, maar ook omdat het aantrekken van niet-lezers iets heel anders is dan zich richten op de behoedzame senior, waar Van Beuzekom in november nog op had gedoeld.
‘Toen we te horen kregen dat we moesten stoppen, dachten we fuck it en voelden we ons vrijer’, zegt eindredacteur Wechgelaer. De redacteuren wijken af van reguliere afleveringen en maken minidocumentaires over Connie Palmen en Cees Nooteboom. Beide behoren tot de top-3 best bekeken uitzendingen.
Half oktober zegt Wechgelaer tegen de redacteuren dat ze ander werk mogen zoeken. Een maand later zegt ze dat hun contract definitief niet wordt verlengd.
Op 25 november doet de VPRO nog een poging om het programma, dat het ziet als essentieel voor zijn identiteit, te redden. Het ‘adviseert negatief’ op het uitzendschema van het voorjaar van 2023.
Kreidler-brommer
Een week later, na de laatste opnames waarbij de presentatoren op een oranje Kreidler-brommer de studio uit rijden, wordt er tijdens de afscheidsborrel in de Amsterdamse Hallen emotioneel gespeecht. Op verzoek van Willem van Zeeland maakt auteur Joost Oomen een gedicht over Brommer op zee.
Maar als de Volkskrant een week later de NPO om een toelichting vraagt, schrijft een woordvoerder dat de conclusie dat het programma stopt ‘voorbarig’ is. ‘Ik weet van niks’, zegt een verbijsterde Wilfried de Jong tegen de Volkskrant. ‘Mogen we misschien toch door?’
Dinsdag 13 december is de laatste kantoordag, als redacteuren de aflevering van aanstaande zondag monteren. Een uur na de afscheidslunch gaat de telefoon van Willem van Zeeland. Brommer op zee mag toch door, vertelt Remco van Leen. Na een rondgang onder redacteuren blijkt dat praktisch onmogelijk. ‘Ik hoop dat we in 2023 tot een oplossing kunnen komen’, zegt Van Zeeland.
Reactie NPO
Brommer op zee moest stoppen omdat het ‘in de huidige vorm niet voldoende voldoet aan het vastgestelde genrebeleidsplan Cultuur’, schrijft een NPO-woordvoerder. ‘Om continuïteit te bieden is het voorstel om negen aanvullende afleveringen te maken door de NPO gehonoreerd. Afgelopen week bleek de omroep deze serie helaas toch niet te kunnen leveren.’ De NPO praat met de VPRO over de doorontwikkeling van het programma.
In een eerdere versie van dit artikel werd gemeld dat de NPO afgelopen donderdag bekend maakte door te willen met het programma. Dat moet dinsdag zijn.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten