Interview Anohni
Sinds vorig jaar gaat de Amerikaanse zanger Antony door het leven als
zangeres Anohni. De wereld heeft behoefte aan meer oestrogeen, vindt ze.
Op haar nieuwe album ‘Hopelessness’ bezingt ze haar zorgen om
wereldkwesties.
De vraag waarom dit hem zo raakte, lijkt niet moeilijk te beantwoorden. Al rond 1880 maakte Hilma af Klint abstract werk. Maar kunstliefhebbers waren destijds niet geïnteresseerd in abstracte kunst, en al helemaal niet van een vrouw. Haar hele leven maakte Af Klint landschappen en portretten voor de verkoop, de abstracte schilderijen hield ze geheim. Nu, zeventig jaar na haar dood, wordt Af Klint alsnog erkend als een van de grondleggers van de abstracte schilderkunst. Er zijn grootschalige exposities en haar organische vormen worden afgedrukt op kleding van modemerk Asos.
Dat de kunstenares niet kon tonen wie ze eigenlijk was, is voor Anohni/Antony herkenbaar. Ook de zanger, wiens ontroerende trooststem rond 2005 als een nieuw hemellichaam aan het popfirmament verscheen, kon niet uitkomen voor zijn wens: erkend te worden als vrouw. Dat veranderde kort geleden. In 2015 veranderde Antony zijn naam in Anohni, ‘hij’ was voortaan ‘zij’. Haar voorkomen is niet veranderd: het haar is lang, de kleding androgyn. Voor Anohni slaat ‘vrouwelijkheid’ eerder op mentaliteit en intuïtie dan op uiterlijk.
Misstanden
Na een afwezigheid van zes jaar verscheen deze week het nieuwe album Hopelessness. In de tussenliggende periode heeft Anohni zich uitgesproken over het milieu en politieke misstanden. De wereld „heeft behoefte aan meer oestrogeen”, meldde ze, als tegenwicht tegen het machogedrag van wereldleiders. De wereld moet transformeren.Transformatie en het veranderen van gedaante, zijn, al vijf albums lang, het thema van Anohni’s muziek. Van kind naar man, van man naar vrouw, van masculien naar feminien, en op de nieuwste album: van particulier naar algemeen. Want de meeste liedjes op Hopelessness gaan over Anohni’s blik op de wereld.
Vandaag is Anohni in Berlijn, om een door haar georganiseerde expositie in te richten. Via skype vertelt ze over nummers als Drone Bomb Me, Execution en 4 Degrees - met het refrein „It’s only four degrees”, dat slaat op de onverschilligheid over ‘slechts’ vier graden opwarming van de aarde.De muziek op Hopelessness is
rauw en dreigend, zegt Anohni. Ze vermoedt dat dit nieuwe werk niet
past bij de verwachting van haar publiek. „Tot nog toe werden mijn
liedjes door het publiek beschouwd als troostrijk. Maar deze muziek is
harder, confronterender.” De nummers ontstonden uit haar zorg en
frustratie over wereldkwesties. Om die woede nu aan het publiek te
tonen, vindt ze eng. „Ik wil meedoen aan de discussie over
wereldkwesties. Via mijn muziek. Maar het is een verschil of je erover
praat, of dat je het hardop zingt. Bij zingen wordt het extra
uitvergroot. De luisteraars die zich in het verleden veilig voelden in
mijn muziek, zullen daaraan moeten wennen.”De relatie van Anohni met haar publiek is bijzonder, sinds het verschijnen van de tweede cd, I Am A Bird Now in
2005, toen de gevoelvolle stem als uitzonderlijk fenomeen werd
onthaald. Al een paar jaar eerder had Lou Reed voor het eerst Antony
gehoord, hij omschreef zijn zang als ‘het geluid van een engel’. In 2013
speelde Antony mee in het muziektheaterstuk The Life and Death of Marina Abramovic,
met daarin rollen voor performancekunstenares Marina Abramovic en
acteur Willem Dafoe. Iedere keer als Antony een lied begon, was het
alsof het publiek collectief zijn adem in hield, om geen noot te missen.De klank is ijl maar alomvattend: zowel mannelijk als vrouwelijk
als kinderlijk, zowel wit als gekleurd, zowel melancholisch als
verheven. Die stem is als een ruimte waarin iedere toehoorder zich
welkom voelt. Anohni sluit niemand buiten.Hopelessness van Anohni is 6/5 verschenen bij Konkurrent. Anohni treedt op tijdens festival Down The Rabbit Hole, 24-26/6.Op Hopelessness bestaat de begeleiding niet uit de subtiele akoestische instrumentaties die haar eerder omgaven, maar uit ronkende elektronica. Zware
stroomscheuten lijken de lieflijke zangstem te doorboren, schelle
keyboards en trompetachtige synthesizers leggen een massief fundament.
De hoge fladderklanken van 4 Seconds, Violent Man en Watch Me, geven een nerveus accent.MillenniumgeneratieHopelessness
is een onheilspellend album. Maar zelf is Anohni uiteindelijk
hoopvoller dan uit de nummers lijkt. Ze citeert een brief van Hilma af
Klint, waarin de kunstenares voorspelde dat haar ‘spirituele werk’ van
nut zal zijn voor een toekomstige generatie. „Ik denk dat haar
voorspelling is uitgekomen; die generatie is nu. Het is de
millenniumgeneratie. Dat is de generatie die zich verwant kan voelen met
het werk van Af Klint. Uit de schilderijen spreekt verbondenheid met de
natuur, en daar voelen ze zich door aangesproken.”
Hoe
onderscheidt deze generatie zich van eerdere leeftijdsgroepen? „Ze
hebben een uitzonderlijke positie als de eerste generatie die toegang
heeft tot alle informatie. Deze groep is onderdeel van een netwerk.
Daarin schuilt de oplossing. In maatschappelijke zin zie ik dat alles
zich nu op een extreme manier ontwikkelt, zowel de goede kant op als de
heel slechte. Maar ergens in de verte voel ik de voorbode van iets dat
je ‘verlichting’ zou kunnen noemen, of goddelijk inzicht. En dat is maar
goed ook, we hebben geen tijd te verliezen.”Hoe zou zo’n
goddelijk inzicht eruit zien? „Ik zie het voor me als een flits die de
mensen wakker schudt, waardoor we ons inspannen om de wereld te
verbeteren. Ik weet niet of het zo gaat.” Haar stem klinkt weifelend.
„Maar als kunstenaar droom ik daarvan.”Het hopeloze uit de titel
slaat op haar eigen passiviteit, zegt ze, de nummers zijn een
‘inventarisatie van de eigen medeplichtigheid aan het huidige systeem’.
In de teksten is veel bitterheid, zoals in Obama, over de president die niet waarmaakte wat hij beloofd had. En in het lied Execution,
over de spiraal van geweld. „Als je een misdadiger ter dood
veroordeelt, ben je zelf even slecht. Je kunt stellen: wie probeert het
probleem te elimineren, wordt zelf het probleem. Daarom was ik onder de
indruk van de manier waarop Noorwegen omging met Anders Breivik. Zelfs
deze dader gunden ze nog enige waardigheid. Door het proces in het
openbaar te voeren, bijvoorbeeld. Dat is voor mij een voorbeeld: je kunt
verschillende paden kiezen, dat van executie of dat van compassie.”Tot nog toe waren mijn nummers vredig. Dit is de andere kantDe
muziek die de nummers begeleidt, werd deze keer gemaakt door de Britse
Ross Birchard oftewel Hudson Mohawke, en de Amerikaan Daniel Lopatin,
alias Oneohtrix Point Never. De Amerikaan maakt doorgaans vervreemdend
vervormde elektronica; de Brit is bekend van grote dance-hits met dreunende thema’s. Anohni leerde Ross Birchard kennen toen hij meewerkte aan Hudson Mohawkes album Lanterns
(2015) en uit een handvol tracks mocht kiezen. „Of ik de rest van de
tracks voor mijn eigen album mocht hebben, vroeg ik”, zegt ze. „En dat
mocht.” Met zijn drieën maakten ze benauwende soundscapes die soms
Anohni’s zangstem lijken te bedelven, en soms als verrassend hoekige
tegenhanger een mooi effect geven. „Op dit moment is dit het soort
muziek dat bij mij past. Het leven is nu eenmaal niet altijd lieflijk.
Tot nog toe waren mijn nummers pastoraal en vredig. Dit is de andere
kant. Vroeger maakte ik de liedjes waarin ik me veilig voelde. Nu kies
ik voor dreiging.„Ook in de teksten daag ik uit tot geweld, ik bied me aan als slachtoffer. Bijvoorbeeld in Drone Bomb Me, waar ik zing ‘So drone bomb me/ Blow me from the side of the mountains/ And into the sea/ Blow my head off’.”Over
skype klinkt een diepe zucht. „Zelfopoffering is een vertrouwd thema,
in mijn leven. Als jonge transgender in Amerika was het mijn enige
hulpmiddel om mijn onmacht te hanteren. Ik zag veel bedreigingen om me
heen, en ik had geen verweer. De enige oplossing die ik zag, was me aan
mijn belagers aan te bieden. Dat bleek een typisch vrouwelijk
machtsmiddel: je kwetsbaarheid zover doordrijven dat het bedreigend
wordt. Mensen bang maken door kwetsbaarheid. Dat is het idee achter de
liedjes. Het is een effectieve omweg.”Op de opmerking dat Anohni
in de teksten veel zelfverwijt uit, reageert ze verbaasd. „De boosheid
en beschimpingen in de nummers zijn niet tegen mijzelf gericht.
Verwijten zijn iets voor een moeder die een kind terechtwijst. Het kind
zal zich daardoor schamen en zich schuldig voelen. Ik inventariseer mijn
tekortkomingen en nalatigheden. Maar dat doe ik vanuit mededogen. Die
compassie zal me helpen om te transformeren, in de goede richting.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten