Schijf van Vijf onder vuur: diëtisten komen met vegan alternatief

Een groep diëtisten opent de aanval op het Voedingscentrum. Dat moet de Schijf van Vijf verduurzamen, vinden zij. Ze ontwierpen vast een alternatief.

Rianne Oosterom 19 september 2021, 

De ‘Schijf for Life’, ontworpen door diëtisten. ©Schijf for Life

De Schijf van Vijf is hopeloos ouderwets en slecht voor het milieu, vindt een groep diëtisten. Zij presenteren maandag de plantaardige ‘Schijf for Life’ als alternatief. Volgens hen  spiegelt het Voedingscentrum plantaardig eten voor als ‘onnodig ingewikkeld’ en benadrukt het vooral de risico’s en niet de voordelen.

Zeven diëtisten werkten mee aan de schijf, die vier in plaats van vijf vlakken bevat: groente & fruit, vet (noten, zaden, avocado), eiwit (peulvruchten, soja, tofu enzovoorts) en zetmeel in de vorm van granen en aardappels. Het advies is om daar vitamine B12 en D3 bij te slikken, om tekorten te voorkomen.

Inmiddels onderschrijven zo’n tweehonderd diëtistenpraktijken de Schijf for Life, aldus diëtist en hoofdauteur Lobke Faasen. “Veel mensen zijn spastisch over plantaardig eten, ze vragen zich af: is dat wel volwaardig? Maar het is een voedingspatroon vol verrijkingen, laten wij zien.” 

Als je de draak steekt met het Voedingscentrum, moet je natuurlijk wel een goed verhaal hebben, zegt ze. Daarom hebben de diëtisten hun nieuwe schijf onderbouwd met een uitgebreide verantwoording van 26 pagina’s, met allerlei verwijzingen naar wetenschappelijk onderzoek.

Dagelijks een lepeltje zeewier

Wie gebalanceerd veganistisch wil eten, eet volgens de nieuwe schijf 300 gram fruit per dag (50 gram meer dan de Schijf van Vijf), 300 gram groente, waarvan 150 gram bladgroente (tegenover 200 gram groente in de Schijf van Vijf) aangevuld met een lepeltje zeewier als bron van jodium.

Dat bladgroenten zo belangrijk zijn in deze schijf, heeft te maken met de vele vezels die erin zitten, die van ‘fundamenteel belang’ zijn voor een gezond lichaam, zegt Faasen. Vezels zitten niet in vlees, ei, vis of zuivel. Nederlanders krijgen nu gemiddeld 20 gram binnen, terwijl 40 gram het advies is. “Hoe meer dierlijke producten, hoe minder vezels je eet.”

Boerenkool boven melk 

Vaak wordt bij een veganistisch dieet de kans op calciumtekorten benadrukt, omdat er geen lepeltje yoghurt of glaasje melk meer ingaat. Maar, zegt Faasen, nergens lees je bij het Voedingscentrum dat boerenkool per 100 gram meer calcium bevat dan melk, en ook nog eens beter wordt opgenomen in de darmen. 

Ook zo’n struikelblok: de eiwitten. Weinig mensen weten dat Nederlanders gemiddeld juist te véél eiwit binnenkrijgen, zegt Faasen. Gemiddeld 50 procent meer dan nodig is, blijkt uit cijfers van het RIVM. Dus wat minder kan best, te veel is belastend voor de nieren. Goede vervangers zijn peulvruchten en sojaproducten, aldus de diëtist.

Opvallend aan de ‘Schijf for Life’ is dat de diëtisten aanraden om voorzichtig te zijn met het groeiende aantal smaakvolle vleesvervangers in het supermarktschap: er zit vaak alsnog veel zout in, en als ze met kokosvet gemaakt zijn, ook verzadigd vet. Eet ze dus niet elke dag, zeggen zij.

Hulpmiddel, geen aanval 

Het Voedingscentrum laat in een reactie weten dat ze meer plantaardig eten ook belangrijk vinden en daar de laatste jaren meer op inzetten. Ze zien de Schijf for Life niet als ‘aanval’ maar als  ‘hulpmiddel’, dat mensen die plantaardig willen eten kunnen gebruiken naast individueel advies van een diëtist. 

‘Een volledig plantaardig voedingspatroon vraagt naar ons idee meer aanpassingen dan een volwaardige vervanging van vlees en zuivel om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen’, schrijven ze. Zelf bepleiten ze een goede balans tussen dierlijke en plantaardige eiwitten. 

Veganistisch eten vraagt van veel Nederlanders ‘een enorme gedragsverandering’, aldus het Voedingscentrum.  Zeker omdat ze nu het overgrote deel van hun eiwitten uit dierlijke producten binnenkrijgen. Voor de Schijf van Vijf is ‘haalbaarheid’ naast gezondheid, duurzaamheid en veiligheid ook een belangrijk criterium.

Maar wat haalbaar is voor de consument, moet de consument zélf bepalen, vinden de diëtisten van de Schijf for Life. Faasen: “Laten we niet vergeten dat klimaatverandering op dit moment onze grootste gezondheidsdreiging is.” 

Lees ook: 

Waar moet je op letten als je veganist wilt worden?

Ze zijn in opkomst, de veganisten. Mensen kiezen voor een veganistische levensstijl vanwege de voordelen voor klimaat, dierenwelzijn en gezondheid. Maar hoe doe je dat eigenlijk en waar moet je beginnen?