Hoe en wanneer stop ik met antidepressiva?
In de aanhoudende stroom aan treurige nieuwsberichten over de impact van de coronacrisis op de mentale gezondheid van jongeren, viel deze week één bericht op. Tijdens de tweede lockdown schreven huisartsen zo’n 8 procent meer antidepressiva voor aan jongeren dan in het jaar ervoor.
Psychiater Esther van Fenema, werkzaam als zelfstandig psychiater, schrok er een beetje van, hoewel ze het tegelijk ook verwachtte. Ze zag de depressieve, soms suïcidale jongeren voorbijkomen tijdens haar werk op de crisisdienst. Hun klachten werden veelal versterkt door het isolement waar ze door de lockdowns in terechtkwamen, door het wegvallen van sociale contacten, activiteiten en studie.
Pillen zijn mogelijk vaker voorgeschreven vanwege de wachtlijsten
Fenema vreest dat de pillen misschien vaker zijn voorgeschreven door huisartsen vanwege de lange wachtlijsten in de ggz: jongeren kunnen niet direct terecht voor praattherapie, terwijl dat ze wellicht méér geholpen had. Waarmee ze niet wil zeggen dat medicatie niet kan helpen, maar jongeren moeten het gebruik van deze pillen niet als enige redding zien, vindt zij.
Antidepressiva kunnen soms akelige bijwerkingen hebben: zoals slaperigheid, gewichtstoename of een verlies van libido. Dat roept de vraag op – nu de samenleving weer opengaat en wellicht de klachten van jongeren verminderen – of en hoe ze er weer vanaf kunnen. Hoe werkt dat?
‘Antidepressiva zijn geen pepmiddel’
Van Fenema: “Ik zie vaak mensen die lang op een antidepressivum blijven doorlopen, zonder dat het wordt geëvalueerd. Dat moet je vermijden, want het is niet een soort pepmiddel, het is bedoeld om een ziekelijke aandoening tegen te gaan. Ik kan mij niet voorstellen dat jongeren denken: ik wil die pillen heel lang blijven slikken, want nu is alles chill.”
Of je doorgaat of stopt met de medicatie, hangt uiteraard af van hoe het gaat, en ook wat voor ‘soort’ depressie je hebt, zegt Van Fenema. Bij een erfelijke depressie – die dus in de familie zit – kan doorslikken zinvol zijn. Maar bij een ‘reactieve depressie’, die ontstaat als reactie op een vervelende gebeurtenis waar je niet goed mee omgaat, ligt dat iets anders.
De coronadepressie kan opklaren nu het leven normaliseert
Van Fenema: “Als een depressie verband houdt met het isolement van de coronatijd, is de kans heel groot dat het opklaart op het moment dat het leven normaliseert. Dat vraagt wel om goede gesprekken: Ben je nu stabiel en rustig genoeg? Hoe zit het met je leefstijl? Zijn er risicofactoren in je leven waardoor je terug kan vallen?”
Je moet het moment dat je stopt zorgvuldig kiezen, zegt ze. Ze adviseert jongeren dan ook om met hun huisarts in gesprek te gaan, over wanneer en hoe ze kunnen stoppen en er niet zomaar zelf mee te beginnen. “Ze moeten hier zelf de regie in nemen en, als ze er klaar voor zijn, goed kijken wat het stoppen met ze doet, of ze er andere klachten door krijgen.”
Zomaar stoppen kan vervelende gevolgen hebben
Zomaar stoppen moeten jongeren voorkomen, want dat kan vervelende gevolgen hebben, zegt Van Fenema: “Je kunt dan onttrekkingsverschijnselen krijgen, zoals elektrische schokken, diarree, of psychisch angstig of geagiteerd worden.” Daarnaast kan je een terugval krijgen, als je niet oppast.
Afbouwen in combinatie met therapie – als de wachtlijsten dat toelaten – kan nuttig zijn om terugval te voorkomen, bleek afgelopen voorjaar uit onderzoek door Nederlandse wetenschappers, dat gepubliceerd werd in het vakblad Jama Psychiatry.
Zij vergeleken patiënten die de pillen doorslikten met patiënten die stopten en twee verschillende soorten cognitieve therapie volgden. Het doorslikken van pillen beschermde niet beter, maar even goed als het volgen van die therapieën tegen de terugkeer van depressies.
Ten alle tijden moet je voorzichtig en langzaam afbouwen, aldus Van Fenema. “Het is een trappetje dat je op en langzaam weer af moet.”
In Het consult beantwoorden experts wekelijks gezondheidsvragen van lezers. Ook een gezondheidsvraag? Stuur een mailtje naar gezondheid@trouw.nl.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten