'Andere zintuigen komen tot bloei als er één de brui aangeeft? Kletskoek'

OPINIE - René Braams − 27/01/13, 07:00

© EPA.

column Het populaire praatje luidt dat ontslag een kans biedt om te groeien. Renée Braams gelooft er niets van.

'Ik ben geen boom die elk jaar een stukje weelderiger groeit en schoner bloeit', zegt mijn yogavriend boos als we na de les samen op lopen. 'Ik ben een vermolmde stam waarop alleen nog maar wat paddenstoelen groeien.'
We zijn samen verontwaardigd dat de yogalerares weer eens heeft betoogd dat het leven een doorgaand proces van persoonlijke ontwikkeling is, een zich ontvouwen van steeds nieuw groeipotentieel.

Vooruitgangsgeloof
Iedereen die in deze tijd werkloos is geworden of dreigt te worden, wil ik waarschuwen voor dit moderne vooruitgangsgeloof. Als je van de werkgever of het uwv een coach of een reïntegratietraject krijgt, zul je vast horen dat je door een rouwperiode heengaat als je je werk verliest, maar dat je daarnaast zult worden verrast met de ontdekking van onvermoede kanten in jezelf die je met vreugde zult exploreren en opkweken. Straks een nieuwe lente en een nieuw geluid!

Voor de meesten zal dit groeiverhaal een romantisch sprookje zijn: het leven is geen curve omhoog, we moeten toch eens dood en op weg naar het einde word je vaker geconfronteerd met verval en verlies dan met nieuwe loten aan je stam.

Ik ben zelf gelukkig nooit werkloos geweest, maar ben wel door progressieve slechtziendheid mijn prachtbaan als eindredacteur van de Volkskrant kwijtgeraakt. Ja, ik heb wél een nieuw beroep geleerd en daar werk mee gevonden, maar dat was een hoop geknok. Ook had ik het geluk bij een ongeluk dat ik de bui zag hangen: al twee jaar voor ik de diagnose maculadegeneratie kreeg, was ik begonnen met de Schumann Akademie, en die heb ik grotendeels kunnen voltooien toen m'n ogen het nog langer dan een minuutje deden.

Tastzin
Het romantische verhaal luidt ook dat wanneer een zintuig er de brui aan geeft, andere zintuigen tot bloei komen. Kletskoek, hoe mooi het ook klinkt. Om als pianodocent een Inventio van Bach of een wals van Chopin inspirerend voor te kunnen spelen, werk ik er keihard aan om uit mijn hoofd te leren spelen. En jawel, mijn gehoor, tastzin en muzikaal geheugen groeien wel ietsje, en ik ken inmiddels zo'n dertig stukjes uit mijn hoofd, maar daar zitten uren en uren studeren in. Tergend langzaam leer ik maat voor maat een passage uit mijn hoofd.

Maar de beloning is groot. Wat ben ik blij dat ik niet werkloos ben, maar dat er elke middag een pianoleerling op mijn kruk plaatsneemt. Elk kind is anders dan álle anderen, wat een vreugde om ze les te geven!

Ik werk ook als zangjuf in een verpleeghuis, dat is niet de meest glamoureuze werkomgeving voor een ex-Volkskrantredacteur, maar ik ben gewoon blij dat ik 'naar mijn werk ga' en van de demente mensen leer om blij te zijn met een kopje koffie met een koekje en een vriendelijk woord.

Vrijwilligerswerk
Mijn advies aan werklozen: laat je maar van die maatschappelijke ladder afzakken. Zoek werk in de zorg of in een winkel of ga vrijwilligerswerk doen. Word voorzitter van je koor, of mr-lid van de basisschool. Doe dat direct, ga niet eerst eens rustig de badkamer schilderen en de tuin voorjaarsklaar maken, hoe lekker dat ook is als je nog ww hebt.

De mooie baan van mijn yogavriend staat ook op de tocht. Ik houd mijn hart vast voor zijn carrière, want in de werkelijkheid heeft hij niets met paddestoelen. Hij is een zilverberk die van het leven eist dat de kwaliteit van zijn wortels, het unieke patroon van zijn schors en de frisheid van zijn groen steeds opnieuw worden gezien en bevestigd.
Hij is nu leraar Engels op een deftig particulier vwo. Ik wens hem toe dat hij zich niet blindstaart op een minstens zo prestigieuze vervolgbaan, maar dat hij zonder mokken zal zoeken naar een leraarsbaan op een havo, een vmbo of een roc.

^{Renée Braams is neerlandica, muziekdocent en columnist voor volkskrant.nl.}