even (3 weken) in Nieuw Zeeland / 3 weeks (only!) in New Zealand / 3 semaines seulement (hélàs!) en Nouvelle Zélande!....
en dan / nu alles en nog wat / des choses et d'autres ensuite / allerlei dann bzw. jetzt / other things which now matter (to me!)
zaterdag 20 augustus 2022
Gisteren was een historische dag voor ons als Foodwatch. Voor
het eerst stond een consumentenrechtenorganisatie voor de rechter om ons
recht op gezond en eerlijk voedsel af te dwingen. Na drie jaar
diepgravend onderzoek naar de productie en controle van separatorvlees
daagden we de Nederlandse staat voor de rechter. Over het verloop van deze
zaak praat ik je graag bij in deze nieuwsbrief.
Luid in de media, stil protest voor de rechtbank
We begonnen de ochtend met verschillende interviews over deze unieke
zaak. Zo was ik te horen op het NOS Radio 1 Journaal en later in de ochtend bij AD Live. Daarna gingen we met het hele team
naar de rechtbank in Den Haag om daar in een stil protest jullie duizenden
handtekeningen te overhandigen aan onze advocaten. We lieten met
een gigantisch groot spandoek zien hoeveel bezorgde consumenten ons
bijstaan in deze zaak en het belangrijk vinden dat ons recht op gezonde
voeding gegarandeerd is.
We hebben een kort geding aangespannen tegen de Nederlandse
Staat, omdat deze voedselveiligheid niet kan garanderen met betrekking tot
separatorvlees. Naar onze mening is er een tekort aan
traceerbaarheid, handhaving en capaciteit. Daarmee breekt de staat de
(Europese) wet. Dit kan ernstige gezondheidsrisico’s meebrengen voor
Nederlandse consumenten, omdat separatorvlees vatbaar is voor snelle
bacteriegroei. Bovendien kunnen consumenten niet achterhalen of en
welk separatorvlees in aangekochte voeding is verwerkt, waardoor het
fraudegevoelig is.
Wat wil foodwatch?
De afgelopen jaren heeft foodwatch meerdere malen de NVWA gevraagd om
bewijs van handhaving en monitoring te delen. Dit bewijs zou moeten
laten zien dat de NVWA de risico’s van separatorvlees bewust meeneemt in de
inspecties. De Staat heeft geen dergelijk bewijs geleverd.
Maar wat schetste onze verbazing? In de rechtbank stelde de
staat opeens wél over inspectiedocumenten te beschikken. Dit heeft
zij echter niet eerder, ook niet in het verweer of in de pleitnota,
vermeld. De rechter was daar niet over te spreken en stelde vast dat de
NVWA eerst maar eens de documenten waar foodwatch om gevraagd heeft moet
overhandigen in een persoonlijk gesprek. Dat vonden wij natuurlijk prima,
en we hebben dan ook voorgesteld de zaak 3 weken aan te houden totdat het
gesprek geweest is. Hierna kijken we verder.
Wij hebben nooit de staat aan willen klagen. Deze procedure kost ons
heel veel geld en tijd. Het is dan ook even slikken dat de staat
pas tijdens de rechtszaak bijna nonchalant meldt wel over
inspectierapporten te beschikken. Ik kan geen enkele reden
bedenken waarom ze deze dan niet domweg overhandigd heeft? Ik ben dan ook
razend benieuwd waarmee ze gaan komen en of dat daadwerkelijk voldoende
bewijs is dat de staat haar zaakjes op orde heeft. Het kan
natuurlijk ook zo zijn dat ze op deze manier onder een vonnis uit probeert
te komen, we houden je uiteraard op de hoogte!
Met vriendelijke groet,
Nicole van Gemert,
Directeur
P.S.: We strijden graag, samen met jou, voor
veilig, gezond en eerlijk voedsel voor iedereen. We zijn geheel
onafhankelijk, en naar de rechter stappen kost veel geld. Jouw hulp i
Wij stonden gisteren namens jou voor de rechter
Wordt dit bericht niet goed weergegeven? Klik dan hier
Beste Brigitte,
Komende zondag is het zover! Samen maken we de Klimaatmars in Rotterdam
groot! En samen roepen we de politiek op om alles op alles te zetten
voor een groene en veilige toekomst voor iedereen.
Loop je ook mee? Tijd om je goed voor te bereiden! Daarom delen we alvast de routekaart en een aantal handige tips met je.
Het
is onbegrijpelijk dat grote bedrijven zoals Schiphol en KLM gewoon door
mogen gaan met vervuilen. We zitten middenin een klimaatcrisis, maar
kerosine wordt taxfree getankt en extra vliegveld Lelystad Airport
dreigt gewoon open te gaan.
De oplossing is duidelijk: de luchtvaart moet krimpen. Daarom
organiseert Greenpeace samen met andere organisaties het Krimp
Luchtvaart-blok in de Klimaatmars. Je bent van harte welkom om mee te
lopen!
Kun
je er niet bij zijn zondag, maar wil je de Klimaatmars wel steunen met
een donatie? Dat kan! Om zo veel mensen bij elkaar te brengen is geld
nodig, bijvoorbeeld voor het podium, de geluidsinstallatie of een
doventolk. Bij voorbaat heel veel dank namens de klimaatcoalitie.
In Colombia zijn vier milieuactivisten onder
vuur genomen terwijl ze in een kano de belangrijkste rivier
controleerden op mogelijke milieuvervuiling. Een van hen had een
bodyguard bij zich vanwege eerdere dreigementen. In Colombia worden
jaarlijks tientallen activisten vermoord die het milieu proberen te
beschermen. Kom in actie en stuur een e-mail naar de Colombiaanse
autoriteiten.
Nog
een paar dagen en het is zover… Bakkie Doen 2022 gaat van start! Vier
dagen lang kopjes koffie, mooie ontmoetingen met vluchtelingen en
indrukwekkende experiences in het Griftpark in Utrecht, van vrijdag 17
tot en met maandag 20 juni 9:00-17:00 uur. We hebben er veel zin in, ben
jij ook van de
partij?
Een bakkie doen met muziek!
De
weergoden zijn ons goed gezind, want het beloven prachtige dagen te
worden. Ook hebben we een aantal sfeervolle muzikale optredens voor je
in petto! Wat dacht je van een feestelijke opening door
singer-songwriter Jeangu Macrooy op vrijdag, die met
een akoestisch solo-optreden een paar van zijn nummers zal laten horen.
Ook treedt het tienkoppige Syrische zangkoor New Life Choir
zaterdag op met een prachtige versie van ‘Mag ik dan bij jou’ van
Claudia de Breij en op zondagmiddag drinken we een bakkie tijdens het
beluisteren van het orkest Karevanserai, met muziek uit Oost-Europa en de Balkan.
Elke
dag staan zo’n 20 vluchtelingen uit alle windstreken voor je klaar met
een lekker kopje (ijs)koffie en hun verhaal. En bovenin pop-up Café
Refuge kan je de vluchtverhalen beluisteren van de Oekraiense Julia,
Parwana uit Afghanistan of de Syrische Mohab tijdens de experience ‘Bestemming Onbekend’.
Wie gewoon wil komen genieten van de sfeer en de muziek, dat kan ook,
in en rondom het café is er voldoende gelegenheid om in een stoel of
zitzak lekker achterover te leunen!
Aisha el-Shater uit Egypte en haar man Mohamed
Abo Horeira staan terecht voor verzonnen aanklachten wegens terrorisme.
Ze worden alleen maar vervolgd omdat Aisha de dochter is van een
belangrijk leider van de in Egypte verboden Moslimbroederschap. Het gaat
slecht met Aisha’s gezondheid. Ze moet dringend worden opgenomen in een
ziekenhuis buiten de gevangenis.
Aisha
en haar man zitten al 3,5 jaar gevangen. Na haar arrestatie werd ze
geslagen en kreeg elektrische schokken toegediend. Aisha zit in een
kleine, slecht geventileerde cel. Ze heeft een ernstige vorm van
bloedarmoede, maar krijgt niet de medische zorg die ze nodig heeft.
President of the Arab Republic of Egypt, Abdelfattah al-Sisi
Your Excellency,
Aisha el-Shater, the daughter of senior Muslim
Brotherhood leader Khairat el-Shater, and her husband lawyer Mohamed Abo
Horeira have been arbitrarily detained since 1 November 2018. They are
on trial by the Emergency State Security Court on bogus charges stemming
from their family affiliations and peaceful exercise of their human
rights.
The authorities have subjected Aisha el-Shater to
prolonged solitary confinement, denied her family visits and any written
or phone communication, and access to adequate healthcare for her blood
condition. Her health has deteriorated severely in detention. This
treatment amounts to torture, a crime under international law.
I
urge you to ensure that Aisha el-Shater and Mohamed Abo Horeira are
immediately and unconditionally released and all charges against them
are dropped. Pending their release, please ensure that they can
communicate regularly with their family and lawyers and are provided
with access to adequate health care including outside prison.
Wereldkunst #28The Milk of Dreams,
de hoofdtentoonstelling van de Biënnale van Venetië lijkt
revolutionair, maar is geruststellend herkenbaar. De tentoonstelling van
Marlene Dumas in het Palazzo Grassi is daarentegen werkelijk
revolutionair.
Zo’n drie weken ben ik nu terug uit Venetië en hoewel er op de
Biënnale een hoop goed nieuw werk te zien is, blijft vooral de Marlene
Dumas-tentoonstelling in Palazzo Grassi door mijn hoofd spoken. Daar
schaam me ook wat voor. Want hé, Dumas is nu een jaar of dertig
(veertig?) een van de meest gelauwerde schilders ter wereld, haar doeken
gaan voor vele tonnen per stuk en ze is vertegenwoordigd in elke
belangrijke collectie die je kunt bedenken. En dan vindt haar expositie
ook nog eens plaats in een van de paleizen van multimiljardair François
Pinault.
Hoe establishment wil je het hebben?
Daar bleef ik over piekeren: wat moeten we in deze tijd met het
establishment? Op het eerste gezicht is het antwoord duidelijk, ook in
Venetië: weg ermee. Dat zie je, bijvoorbeeld, aan de meest besproken
landenpaviljoens in de Giardini: Amerika wordt (voor het eerst)
vertegenwoordigd door een vrouwelijke kunstenaar van kleur, Simone
Leigh, die het classicistische paviljoen bijna gretig tot een
semi-Afrikaanse enclave transformeerde. Bij Frankrijk toont Zineb Sedira
de complexe relatie tot de postkoloniale Algerijnse diaspora en Polen
komt met een geweldige tapijten-installatie van Malgorzata Mirga-Tas die
gaat over de geschiedenis van de Poolse Roma. Verandering, vernieuwing,
dat vindt de kunstwereld fijn, want vernieuwing is nu net een van de
weinige kenmerken van kunst waarbij inhoud en markt elkaar gretig in de
armen vallen.
Radicale breuk
Dat verlangen tot vernieuwing zie je ook in de hoofdtentoonstelling The Milk of Dreams, samengesteld door High Line- en New Museum-curator Cecilia Alemani. Haar statement
is duidelijk: ze stelde een tentoonstelling samen zonder ook maar één
witte westerse man. Al het getoonde werk is van vrouwen, transgenders,
een enkele man van kleur. Dat is een radicale breuk met het verleden,
onmiskenbaar, die heel goed past bij het verlangen van de kunstwereld om
‘maatschappelijk relevant’ te zijn en haar eigen status als voorloper
van nieuwe ontwikkelingen te bevestigen – als de middelbare witte man
overal verbannen wordt, dan zéker in de kunst. Wij doen het écht anders.
Alleen: hoe ziet dat ‘anders’ er precies uit? Die vraag begon vooral te knagen omdat ik merkte dat ik The Milk of Dreams
een goede, prettige tentoonstelling vond – geruststellend prettig, zou
je kunnen zeggen. Dat was fijn, dat was mooi, maar het appelleerde niet
bepaald aan een van de meest fascinerende kanten van artistieke
vernieuwing: dat je extra alert moet worden als kunst onwennig is,
ongemak veroorzaakt, als je afkeer voelt. Het idee daarachter is het
geloof (dat ik deel) dat kunst op zijn best is als ze dingen laat zien
die je als toeschouwer niet kent: nieuwe beelden, nieuwe ideeën die
nieuwe perspectieven en gevoelens openbaren – nieuwe werelden die je de
rijkdom en de complexiteit van het leven laten ervaren. Maar daarbij is
het óók elke keer de vraag hoeveel vernieuwing de toeschouwer aankan.
Een beetje nieuw is fijn en prikkelend. Maar wordt het echt nieuw,
ongemakkelijk, confronterend, dan blijkt zelfs de zogenaamd progressieve
kunstliefhebber vaak verrassend conservatief: het nieuwe hoeft maar
even geen aansluiting lijken te hebben bij de wereld die we kennen, even
rond te zweven in een vacuüm getrokken ideeënwereld die weinig te maken
heeft met het eigen leven of de eigen ervaring, en men haakt af. Die
balans is precair: vernieuwing die aanslaat gaat altijd met kleine
stappen, zowel in de kunst als in de maatschappij. Of het is een
revolutie.
Dat is ook meteen het opmerkelijke aan The Milk of Dreams:
Alemani’s concept klinkt revolutionair, de tentoonstelling die eruit
voortkomt, is geruststellend herkenbaar – té geruststellend. De
niet-witte-westerse-mannen-kunst die Alemani presenteert, blijkt wel
anders, maar ook weer niet heel véél. Dat komt vooral omdat Alemani voor
haar revolutie opvallend vaak teruggrijpt op bekende mechanismes.
Allereerst vindt ze veel van haar ‘nieuwe’ kunstenaars in gebieden die
nog niet in het centrum van de westerse kunstaandacht staan, zoals
Haïti, Ethiopië en Colombia – een ontwikkeling die al jaren aan de gang
is op grote internationale tentoonstellingen en die op zichzelf te
prijzen valt, ware het niet dat die aandacht voor de getoonde
‘exotische’ kunstenaars zelden beklijft. Of neem haar idee om het
surrealisme als fundament van haar concept te nemen (The Milk of Dreams
is een boek van de surrealiste Leonora Carrington): juist het
surrealisme is bij uitstek een stroming die zich van elke
maatschappelijke ontwikkeling afkeert, en de blik naar binnen richt.
Wat echter vooral opvalt is de terugkeer naar het ambacht: de vernieuwing die Alemani in The Milk of Dreams
propageert wordt opvallend vaak uitgevoerd door kunstenaars die weven,
naaien, kleien, quilten, tuften. Niks mis mee, want het levert werk op
van geweldige kunstenaars als Gabriel Chaile, Emma Talbot, Candice Lin,
Tau Lewis, Mire Lee, Igshaan Adams en Ali Cherri. Maar dat ambachtelijke
is ook ongemakkelijk: alsof ‘nieuwe’ kunstenaars alleen naar het
centrum van de aandacht kunnen worden gedirigeerd door een stap terug te
zetten, ze vertrouwd te maken – kijk, het valt best mee met die
revolutie, is dit niet heel herkenbaar? Waardoor je je zelfs kunt
afvragen óf er wel iets verandert: veranderen de nieuwe invloeden het
systeem, of verandert het systeem de nieuwe invloeden? Alemani’s
revolutie is verpakt in zoveel geruststelling dat het wringt: als
Alemani wil laten zien dat de kunst van heel veel bevolkingsgroepen ten
onrechte te weinig aandacht heeft gekregen, moet ze van die
bevolkingsgroepen dan ook geen kunst laten zien die echt een ander
systeem voorstaat?
Seks en geweld
Precies dat was de reden dat de Marlene Dumas-tentoonstelling
me raakte. Zoals gezegd: alles om deze expositie heen schreeuwt
establishment, maar vervolgens slaagt Dumas zelf er groots in om die
verwachting te doorbreken. Dit overzicht is geen geruststellende parade
van greatest hits voor de kunsttoerist, geen herkenbare beelden
voor gretige verzamelaars, niks ‘Het kwaad is banaal’ of ‘The
neighbour’, maar een harde, confronterende, wringende tentoonstelling
waarin Dumas thema’s als liefde, seks, geweld en dood hard op elkaar
laat inbeuken en in elkaar laat overvloeiden – bij voorkeur in
combinaties die het ongemak benadrukken.
Het fantastische Great Men bijvoorbeeld, een trotse
portrettengalerij van beroemde homoseksuele mannen (die hun
homoseksualiteit vaak moesten ontkennen), of de genadeloze werken over
de onderdrukking van de Palestijnen. Maar ik heb ook minutenlang staan
kijken naar Girl with head (1992), een klein (25 x 30 cm),
bijna intiem doek met daarop een naakt meisje, geschilderd in sober
zwart-grijs-geel, zacht gezicht, opgetrokken benen. Het zou bijna een
mild beeld zijn als het meisje in haar schoot geen hoofd vasthield. Dat
hoofd is onrustig, ruw geschilderd in contrasterend zwart-wit-blauw, de
ogen zijn wijd-opengesperd, alsof het hoofd maar nauwelijks beseft dat
het niet meer aan een lichaam vast zit. Alles is goed aan dit doek, maar
vooral de manier waarop Dumas op zo’n kleine ruimte zoveel schijnbare
tegenstellingen met elkaar weet te laten botsen – en het toch een
geheel, een beeld blijft.
Dit geldt nog meer voor de laatste klap op de tentoonstelling: het recente, mij onbekende schilderij Persona (2020).
Op het eerste gezicht is het zo’n doek waar je makkelijk aan voorbij
loopt: een poel van grijs-roze verf waaruit met moeite een gezicht
opdoemt, de ogen gesloten, zo waterig en onbestemd dat je blik er
nauwelijks houvast in vindt. De begeleidende tekst meldt dat het doek
gebaseerd is op ‘een foto van een kopie van een masker dat Rodin maakte
van een rouwend gezicht voor zijn beroemde De poort van de hel met daarna: ‘Dumas painted this portrait of a mask during a period of anguish in her own life.’ Die toevoeging is eigenlijk overbodig, hoe langer je kijkt, hoe meer op Persona rouw,
twijfel en onmacht in elkaar overlopen. Het is een doek dat trilt,
vloeit, huilt en daardoor een diepe indruk achterlaat: het masker is
zijn beheersing kwijt en Dumas laat de controle over haar verf zo ver
los dat ze haar autoriteit als schilder ondergraaft. Alsof ze met Persona haar
eigen bestaan wil ontkennen, haar eigen belang, haar eigen kracht.
Zoveel kwetsbaarheid. Zoveel twijfel – en dat in het hart van het
establishment. Op het hoogtepunt van haar carrière. Ongekend krachtig.
Zo laat Dumas indringend zien dat je ook als oudere kunstenaar met
bestaande tendensen kunt breken. Net zoals de kunstenaars in Alemani’s The Milk of Dreams.
Alleen is Dumas’ ingreep anders belangrijk dan die van de jongeren: dit
is geen revolutie van buitenaf, maar van binnenuit. Dat is bijna nog
radicaler, juist omdat je het als toeschouwer op deze plek niet verwacht
en er in deze fase van Dumas’ carrière heel veel buitenwereld is die
heel veel ideeën over en belangen bij haar heeft. Vergelijk deze
tentoonstelling maar eens met de Venetië-presentaties van
collega-kanonnen als Anish Kapoor, Bruce Nauman en Georg Baselitz: hoe
goed soms ook, vergeleken met Dumas lijken die er louter op uit hun
stijl, hun markt, hun macht te consolideren. Dumas breekt.
Daarmee is haar tentoonstelling ook een pleidooi om te denken in
andere patronen: revolutie en verandering hoeven niet louter te komen
van nieuw, van jong, van anders. Natuurlijk is dat belangrijk, maar
Dumas laat zien dat het zeker zo opwindend is als een gevestigde
kunstenaar (ze háát het, gok ik, om zo te worden genoemd) tegen de
stroom in roeit. Ander risico, andere impact – maar wel in het hart van
de macht.