In MemoriamPeter Brook (1925-2022)
Peter Brook (1925-2022) was een van de invloedrijkste regisseurs van de 20ste eeuw
De Britse Peter Brook opende de deur naar tal van nieuwe theatervormen. Hij zette het Parijse theater Les Bouffes du Nord op de kaart en maakte furore met zijn minimalistische kijk op theater.
Peter Brook was acteur, filmregisseur en schrijver. Maar hij maakte vooral naam als theatervernieuwer. In 2018 zette het Internationaal Theater Amsterdam zijn werk nog centraal tijdens het festival Brandhaarden. Brook overleed zaterdag op 97-jarige leeftijd in zijn woonplaats Parijs.
Brook (Londen, 1925) begon zijn carrière met toneelstukken van Shakespeare, waarin hij grootheden als Laurence Olivier, John Gielgud, Vivien Leigh, Paul Scofield en Orson Welles regisseerde. Zijn ensceneringen waren toen al opvallend minimalistisch.
Minimalisme
Dat minimalisme nam Brook in 1974 mee toen hij voorgoed naar Parijs verhuisde. Daar renoveerde hij het theater Les Bouffes du Nord en nam er intrek met zijn eigen ensemble. Hij ging op zoek naar verbindingen met andere niet-westerse culturen.
Als operaregisseur bij de Royal Opera Covent Garden maakte Brook in 1949 een controversiële enscenering van Richard Strauss’ opera Salome in decors van Salvador Dalì. Later kreeg hij naam als bewerker van beroemde opera’s. Meest succesvol was hij daarin met La tragédie de Carmen (1983), naar de beroemde opera van Bizet. In 2002 zette Pierre Audi deze versie in Nederland op de planken. Het betekende de doorbraak van mezzosopraan Tania Kross.
Op dezelfde manier bracht Brook in 1992 Debussy’s bijna drie uur durende opera Pelléas et Mélisande terug tot wat volgens hem de essentie was. In zijn slechts 80 minuten durende versie was het orkest verdwenen, en speelden er slechts twee piano’s. De voorstelling, gerealiseerd in Les Bouffes du Nord, maakte daarna een succesvolle tournee door Europa.
Zwarte acteurs
Ook Mozarts Die Zauberflöte werd door Brook ontleed, en ontdaan van in zijn ogen overbodige personages. Het verhaal werd bij hem verteld door twee zwarte acteurs – opvallend in een opera met racistische elementen. Deze Une flûte enchantée was in 2011 op het Holland Festival te zien. Overigens onderscheidde Brook zich in 1990 al door de rol van Prospero in The Tempest van Shakespeare te laten spelen door de Malinese, zwarte acteur Sotigui Kouyaté.
Kouyaté en Brook werkten in 1985 voor het eerst samen in de beroemde, negen uur durende theatermarathon Le Mahabharata, naar het epische hindoeïstische gedicht uit India. Brook maakte het met zijn vaste schrijver Jean-Claude Carrière. Het werd zijn grootste succes bij Les Bouffes du Nord, met acteurs van over de hele wereld. Het was in veel landen te zien en werd later door hemzelf verfilmd.
In 1968 verwoordde Brook zijn kijk op theater in het boek The Empty Space. Daarin schrijft hij dat theater bestaat uit een afspraak tussen publiek en spelers: ‘Ik kijk, jij speelt’. Hij legde in dat boek uit dat een theatermaker hele werelden kan verbeelden met slechts beperkte middelen. Daarin kreeg Brook later vele navolgers.
Lees ook:
Eenvoud is het wapen Peter Brook
Theater teruggebracht tot zijn essentie: een ruimte en daarin twee mensen. De ene beweegt, de ander kijkt ernaar. Meer is er niet nodig, vindt theatergrootheid Peter Brook, aan wie de Stadsschouwburg Amsterdam in 2018 een festival wijdde.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten