FilmrecensieBenedetta
Eigenlijk is Verhoevens erotische nonnenfestijn Benedetta best braaf
Regie Paul Verhoeven
Met Virginie Efira, Charlotte Rampling, Lambert Wilson
★★★
Je moet het Paul Verhoeven nageven dat hij zich na meer dan vijftig jaar als regisseur nog steeds niet laat vastpinnen op wat en hoe hij precies denkt. Is het erotische nonnenfestijn Benedetta een goedkope mannenfantasie? Is het een ietwat gedateerde provocatie aan het adres van de katholieke kerk? Is het een sardonische analyse over een vrouw die toevallig non werd en in 1621 alles deed om te overleven in een door mannen overheerste wereld? Of is het misschien pulp fictie?
Het is dat allemaal, maar het is geen fictie. Het punt waar je namelijk niet omheen kunt, en Verhoeven weet dat, is dat “70, 80 procent van het verhaal waargebeurd is”, zoals hij dinsdagavond bij de galavertoning in het Amsterdamse Tuschinski niet naliet om te noemen. “Gebaseerd op een academische verhandeling.” Het is allemaal deel van Verhoevens humor. Gebaseerd op een academische verhandeling ja, maar wel in de vorm van een underground nonnensekskelder-stripboek. Vintage Verhoeven heet dat.
Benedetta’s vernuftige dildo
Toch is de film meer dan een klucht. Wat Verhoeven op allerlei manieren duidelijk maakt, is dat de waarheid alle kanten op gevouwen kan worden. Niet Benedetta’s cunnilingus en haar vernuftige dildo zijn het meest ondermijnend voor de kerk – eerlijk gezegd voelt het allemaal best braaf – maar het idee dat religieuze waarheid desgewenst elke vorm kan aannemen. Helemaal nieuw is die provocatie niet.
Het interessantst is Benedetta als de film over beelden gaat. Benedetta Carlini, een zeventiende-eeuwse Italiaanse non, komt al op jonge leeftijd als ‘bruid van Christus’ in het klooster. Twintig jaar later krijgt ze visioenen van Christus die haar ’s nachts komt redden, waarbij nachtmerrie niet meer van erotische droom te onderscheiden is. Waarin Jezus bovendien als een soort actieheld verschijnt. Laten we zeggen, als de witte Jezus uit de Hollywoodfilms van de jaren vijftig. Een andere tijd, een andere waarheid.
Helaas niet altijd boeiend
Is het vreemd, vraagt de film ons, dat Benedetta’s gevoelens zich richten op een ander mens, nadat haar twintig jaar lang gevraagd is een lichaam aan de muur te aanbidden? Hoe dun is de grens tussen aanbidding en fantasie? Ondertussen merkt Benedetta dat de kerk haar visoenen, zoals haar dromen inmiddels heten, wel kan waarderen. Pelgrims betekenen kassa.
Voelt de erotiek in deze film als iets stouts uit een andere tijd omdat onze relatie met het lichaam aan het veranderen is? Of omdat we het allemaal al in een of andere vorm hebben gezien? Zulke vragen maken van Benedetta wel een interessante maar helaas niet altijd een boeiende film. Soms voelt de film zelfs monotoon.
Fascinerend is uiteindelijk wel dat Verhoeven in het midden laat of Bendetta’s visioenen voor haar zelf echt waren of dat ze in 1621 een toneelstuk opvoerde om de macht te kunnen grijpen. Die ambiguïteit houdt de film overeind. Ze stierf pas in 1661, dus wat het ook was, het werkte.
Lees ook:
Paul Verhoeven: ‘Ik ben ook wel beschuldigd van feminisme’
Een interview met de Nederlandse Hollywoodregisseur die een vaste stek heeft gevonden in Parijs. ‘Waarom heeft iedereen het over de seksscène, en niet over de scène over martelen in opdracht van de kerk?’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten