Merkel: Het levend houden van de herinnering is onze eeuwige verantwoordelijkheid
‘Wij zullen nooit vergeten dat wij het verleden niet ongedaan kunnen maken.’ Dat benadrukte een ‘deemoedige’ Duitse bondskanselier Merkel in haar 5 mei-lezing.
Merkel kon de lezing – in het laatste jaar van haar bondskanselierschap – alleen per videoverbinding houden, wegens corona. Ze deed dat ten overstaan van premier Rutte, studenten en andere aanwezigen in het Haagse Kunstmuseum. Eerder noemde Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut in Trouw de lezing ‘heel bijzonder’.
Prominente gast bij de interactieve sessie was Eva Weyl, die als kind driemaal ontsnapte uit kamp Westerbork. Zij geeft in Duitsland lezingen aan schoolkinderen, samen met Anke Winter, kleindochter van Westerbork-kampcommandant Albert Konrad Gemmeker. “Als getuige weet u welke kwellingen mensen hebben moeten doorstaan”, richtte Merkel zich direct tot Weyl.
“De misdaden uit het verleden verjaren niet”, zei Merkel. “Het levend houden van de herinneringen is de verantwoordelijkheid van Duitsland.” De bondskanselier haalde het eerste artikel uit de Duitse grondwet aan, volgens haar het ‘centrale antwoord’ van Duitsland op het misdadige Hitlerregime: “De menselijke waardigheid is onaantastbaar”. Ze citeerde de Nederlands-Joodse filosoof Baruch Spinoza: “Het doel van de staat is vrijheid”.
Daden van burgers
In haar toespraak en ook in het aansluitende gesprek met de studenten wees Merkel herhaaldelijk op het belang van daden van burgers. Ze prees de moed van de verzetslieden destijds in Nederland. Ze stipte aan dat burgers niet alleen naar staten of politici moeten kijken om in actie te komen – of het nu gaat om hulp aan vervolgden in Wit-Rusland, vluchtelingen, of om de aanpak van klimaatopwarming of de coronacrisis.
Merkel prees burgers als Weyl en Winter. In een kort filmpje zei Winter dat ze zich lang geschaamd en schuldig gevoeld heeft over de misdaden van haar opa, die tienduizenden de dood in joeg. “Ik heb dat lang verdrongen”, vertelde ze. Het familieverleden onder ogen zien ‘raakt me emotioneel zeer, maar het werkt ook bevrijdend’.
Overwinning
Weyl kenschetste de ontmoetingen met Duitse kinderen als ‘een overwinning op nazi-Duitsland’: “Ik als Joodse vrouw heb het concentratiekamp overleefd en geef lezingen in Duitsland samen met de kleindochter van een hoge nazi”.
“Ik dank u uit het diepst van mijn hart, dat u daarvoor de kracht opbrengt”, zei Merkel tegen Weyl. Zij en Winter “tonen wat verantwoordelijkheid nemen betekent, en wat het betekent om de toekomst vorm te geven”, aldus de bondskanselier.
De volledige tekst die Merkel uitsprak is hier te lezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten