maandag 25 januari 2021

Op Java loopt het huis van Tasim tien dagen per maand onder water

 

Reportage

Klimaatadaptatie Nu mangrovebossen de grond niet meer vasthouden, spoelt het Javaanse Muara Gembong de zee in.
Het dorp Beting in Muara Gembong op Java loopt regelmatig onder water. Door de kap van mangrovebos daalt de bodem en stroomt de zee steeds verder het land in.
Het dorp Beting in Muara Gembong op Java loopt regelmatig onder water. Door de kap van mangrovebos daalt de bodem en stroomt de zee steeds verder het land in. Foto Edy Susanto/Redux

Zijn oude huis moet ongeveer dáár liggen. Visser Tasim wijst ergens in de verte in de golven, zo’n vijfhonderd meter uit de kust en drie meter diep in het water. En dat terwijl de kustlijn ooit op een veilige drie kilometer afstand van zijn huis lag.

Zijn gezin is een paar jaar geleden noodgedwongen meer landinwaarts gaan wonen. „Zoiets besluit je niet van de ene op de andere dag. Het water kwam elke maand, elk jaar een stukje hoger. Langzaam werd duidelijk dat we niet konden blijven.” Er zijn tot nu toe twaalf huizen vergaan, schat Tasim. Van de laatste in het rijtje zie je nog groene en roze tegels liggen, de golven spoelen er net niet overheen.

Bij hoge vloed bereikt de zee ook het nieuwe huis van Tasim al – de visser heeft maar één naam, vrij gebruikelijk in Indonesië. Zo’n tien dagen per maand, rond nieuwe en volle maan, loopt zijn huis onder water. Soms komt het tot zijn knieën, soms tot zijn middel. Nog een jaar of twee, drie, schat hij, dan zullen ze misschien weer moeten verhuizen. „Als het in dit tempo doorgaat.”

Hier in Muara Gembong, aan de noordkust van Java, ondervinden de inwoners de gevolgen van klimaatverandering en exploitatie van de natuur. Volgens Ahmad Qurtubi, klimaatactivist en dorpssecretaris, komt de zee hier elk jaar zo’n tien tot twintig meter verder het land in. „Het begon in 2008 met een scheur in de grond van twee meter. Nu zijn we opgeteld al zo’n 1.300 hectare land kwijt aan zee.” Voor de hele noordkust van Java gaat het al om duizenden hectare land.

Overstromingen

Het is moeilijk voorstelbaar, maar dit modderige dorp waar afgebladderde deuren los in de sponningen van verlaten huizen hangen, was ooit een welvarende gemeenschap. De vissers kapten de mangrovebossen om hun kwekerijen voor vis en garnalen verder uit te breiden en verdienden daar goed geld mee. Maar met de mangroves verloor de kust haar natuurlijke bescherming tegen de zee; mangroves houden hoge golven tegen en houden sediment vast.

Lees ook Het water reikt tot de tweede verdieping, maar Ela wil niet weg uit Jakarta

Tegelijk begon de bodem te dalen door grootschalige onttrekking van het grondwater, in dit gebied maar ook in de hoofdstad Jakarta, hemelsbreed op maar enkele tientallen kilometers hier vandaan. Die bodemdaling is een probleem voor de hele noordkust van Java: in en rond grote steden met groeiende industrie klinkt de grond in. De samenstelling van de bodem is daar gevoelig voor omdat die maar losjes is opgebouwd, uit sedimenten van rivieren die vaak uit hun beddingen treden.

En daar komen het veranderende weer met heviger stormen en de stijging van de zeespiegel nog bovenop. Al is de stijging van de zeespiegel met enkele millimeters per jaar veel kleiner dan de tientallen centimeters waarmee de bodem op sommige plekken van de kust daalt. Volgens onderzoek van kennisinstituut Deltares loopt 10 procent van de inwoners aan de noordkust van Java, zo’n 2,5 miljoen inwoners, op termijn risico door overstromingen.

In Muara Gembong zegt Alpiah, hier geboren en getogen, dat ze maar weinig weet van klimaatverandering. Maar als ze naar buiten kijkt weet ze precies wat er de afgelopen jaren is veranderd. „Soms is het in het regenseizoen ineens dagenlang droog en dan regent en stormt het juist weer heel hard. We kunnen ook de getijden van de zee niet meer zo goed als vroeger voorspellen. De vloed komt tegenwoordig als de zee het wil.” Haar huis staat middenin het dorp en ze runt een winkeltje met chips en sap gemaakt van mangrovebladeren.

Lees ook De opwarming van de aarde gaan we zo niet verslaan

Haar ouders waren rijk vroeger, vertelt ze. Die verdienden wel 2 miljoen roepia op een dag, ongeveer 120 euro. „Ze hadden zelfs genoeg om op bedevaart te gaan, naar Mekka.” Maar de overstromingen verwoestten hun garnalenkwekerij en hun groentevelden. „Ze verbouwden van alles. Cassave, maïs, zoete aardappel. Dat kan allemaal niet meer.”

Met vloed haalt het water Alpiahs huis, het ligt zeker een kilometer van de kustlijn, bijna iedere week. Voor haar deur hebben ze een extra hoge drempel gebouwd en de vriezer staat binnen ook verhoogd op een houten stelling. „Achter ons rijtje huizen lag nog een rij. Die is verdwenen, al jaren geleden. Daar is nu water.”

Alpiah helpt als vrijwilliger mee met het planten van mangrovebomen in en rond het dorp. Samen met Ahmad Qurtubi waadt ze door het water, hun voeten zuigen zich vast in de modder. De stekjes binden ze vast aan bamboestokken. Sinds 2013 hebben ze zo’n 400.000 bomen geplant, de oudste zijn al meters hoog. Zeker in het begin stuitten ze op weerstand van de vissers, vertelt Qurtubi. „Sommige eigenaren van de kwekerijen intimideerden en bedreigden ons. Ze begrepen niet waarom het belangrijk is om mangroves te planten.” Dat gaat nu beter, ze helpen nu mee met het verzorgen van de bomen.

Foto Edy Susanto/Redux

Bodemdaling

Het planten van mangroven is bij lange na niet genoeg, weet Qurtubi. „We kunnen er het wegzakken niet mee stoppen, alleen vertragen.” Op zich heeft de landelijke overheid wel aandacht voor het dorp, er komen af en toe bestuurders kijken. Maar beleid ontbreekt. „We hebben allerlei data aangeleverd, zodat ze een plan kunnen maken, alleen daar hebben we tot nu toe niets van gezien.” Voor het nabijgelegen Jakarta loopt wel een project voor een dijk voor de kust. Maar deskundigen zijn bang dat die grote waterkering de zeestroming in omliggende gebieden zal versterken en dus het land hier nog makkelijker zal laten afbrokkelen. En de grootste oorzaak van het probleem, de bodemdaling, wordt er niet mee aangepakt.

Eén van de eerste huizen aan de kustlijn is van Aisyah, 39 jaar en zwanger van haar derde kind. Ze wonen hier al jaren, hun huis is scheefgezakt door de overstromingen en de tuin is meer een modderpoel. Aan gezond eten komen is lastig. Ze eten meestal instant noedels en zoute vis, die kan haar man zelf vangen. Als ze het geld ervoor heeft gaat ze er eens in de twee, drie dagen op uit om iets van groenten te kopen. „Maar het pad naar het dorp is weggespoeld, dus dan moeten we met de boot.”

Aisyah is gewend geraakt aan water in huis, zegt ze, al vindt ze het wel vermoeiend dat de boel steeds vaker overstroomt. En ze heeft last van watervlooien. „Soms duurt het wel tien dagen voor het water weer wegzakt. Dan stopt het twee of drie dagen en dan komt het weer.” Voor haar en haar gezin is verhuizen niet echt een optie. „Ik hoop dat we hier kunnen blijven. Als het water alles wegspoelt, moeten we misschien toch verhuizen. Als we dat kunnen betalen.”

M
Gepost door op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)