©Michiel MC Hendryckx - Gent Op een grauwe, vergeefse maandagochtend in februari zit ik mijn lessen voor te bereiden. Vier-havo, altijd lastig. Er vliegt een pushbericht over het beeldscherm, het is een mailtje en het beneemt mij meteen de adem. Het is van mijn redacteur bij de uitgeverij, het onderwerp is 'Longlist Libris Literatuurprijs' en de aanhef luidt 'Gefeliciteerd'. Het is eveneens gericht aan Rob van Essen en Marieke Lucas Rijneveld (zelfde uitgeverij). Ik wist niet dat het vandaag was, de bekendmaking van de Longlist, gelukkig maar, anders had ik me de ganse ochtend druk gemaakt. Ik open het mailtje nog niet, schort de vreugde op omdat ik houd van het moment dat je even in het luchtledige hangt, dat je je eigen euforie nog van buitenaf kunt bekijken.'Gefeliciteerd, jullie schreven de mooiste boeken van het jaar' staat in het mailtje. Hoera, ik doe mee aan het grootste literaire prijzencircus van Nederland. Geloof me, dat is waar iedere schrijver op hoopt, in een jaar dat er een boek van hem of haar is verschenen: een plek op de Longlist van de Libris. Uit ruim tweehonderd titels geselecteerd worden, bij de 'beste 18' horen, dat betekent: je leeft, je bent nog niet dood! Een schrijver bestaat niet als zijn werk niet verkocht en gelezen wordt, en mijn boek was inmiddels bedolven onder honderden andere boeken, het lag in het massagraf van de haast-vergeten-boeken, maar het is er weer uit opgevist. Het is een kleine opstanding. Die middag haal ik taart, ik werk Facebook en Instagram bij en door de vele berichten en felicitaties kom ik aan de voorbereiding van lessen niet meer toe. Lessen in vier-havo, echt, I can't be bothered.Deze hooghartige euforie duurt niet lang: tot de volgende ochtend. Het zijn niet eens de leerlingen uit vier-havo die er een eind aan maken, het is mijn eigen gevoel voor proportie. Die longlist halen is aardig, in de literaire wereld wordt het opgemerkt, een kort ogenblik, daarbuiten bestaat het nauwelijks. 'Op naar de shortlist', zegt iedereen, want het moet altijd voort en het kan altijd beter.De bekendmaking van de shortlist is op een maandag in maart. Achttien schrijvers zijn gegijzeld in hun huis, op last van de organisatie, want een cameraploeg van 'Nieuwsuur' belt aan bij zes van de achttien genomineerden, ergens tussen 9:00 en 13:00. Alsof het de bezorgers van de wasmachine zijn. >>Het verschil: die wasmachine komt, daar ben je (bijna) zeker van. De cameraploeg van Nieuwsuur komt niet, daar ben je ook (bijna) zeker van. In het woordje 'bijna' ligt de angst besloten die mij die ochtend in zijn greep houdt. Ik doe gewoon wat ik altijd doe, maar bij iedere auto die de straat in rijdt kijk ik schichtig op. Hoop is raar en hardnekkig spul, het blijft aan je handen zitten als kettingsmeer.Het is 13:00. Ze zijn niet gekomen. Denk niet dat ik teleurgesteld ben, welnee want ik wist het toch al. Je wordt op het schild gehesen en er even later weer vanaf gekieperd. Het hoort bij het circus. Ze kwamen aan de deur bij Esther Gerritsen, Rob van Essen, Johan de Boose, Bregje Hofstede, Jan van Aken en Ilja Leonard Pfeijffer. Ik zou willen weten hoe dat voelt, dat ze echt aanbellen en dat je denkt dat je droomt. Ik probeer de teleurstelling op afstand te houden, maar het mislukt. Ik ben niet alleen teleurgesteld, ik ben ook boos, nijdig, jaloers op die zes mazzelaars, en morgen wacht vier-havo weer. Vier-havo? Werkelijk.Ook deze boosheid en jaloezie houden niet lang aan, ze maken de volgende dag al plaats voor berusting, gepaard aan nieuwsgierigheid naar de andere boeken. Mijn eerste gedachte bij het beschouwen van de shortlist: een mooie maar behoudende keuze. Behoudend, want er staan twee boeken op die onontkoombaar leken op basis van de stortvloed aan lovende kritieken, twee boeken van vrouwen, een Vlaming, en slechts één verrassing.Maar je doet zowel de jury als de boeken tekort om in zulke termen te spreken over een lijstje titels en namen. Eerst maar eens alle boeken lezen, en dan bepalen wie de Libris Literatuurprijs moet krijgen.O ja, er staat ook een bevriend schrijver op de lijst. Met Rob van Essen zit ik in een leesclub van schrijvers genaamd 'De Kapsalon'- de naam is ontleend aan de roman 'Absalom, Absalom!' van William Faulkner, het eerste boek waar de club zich doorheen worstelde. Waarom vertel ik dit? Misschien om aan te tonen dat ik niet geheel objectief kan zijn. U hoeft niets van mij aan te nemen. Ik ben zelf een verliezer, een matig verliezer bovendien. Desondanks heeft u hier mijn licht tendentieuze en beslist versimpelde oordeel.Ilja Leonard Pfeijffer, Grand Hotel Europa. We werden haast doof van de loftrompetten. Door de recensenten gelijktijdig en unaniem tot tijdloos meesterwerk gekroond. Maar is het dat ook? Het is van alles, dit boek, zoveel is zeker: een Europese cultuurexegese, Dan Brown-pastiche, liefdesdrama, lofdicht aan een stervend continent. Het is eveneens een plattegrond van Venetië, een kledingcatalogus van designmerken, een uitgeschreven hoorcollege en een bombastisch, ijdel egodocument. Interessant is dat je dit boek tegelijk kan bewonderen en haten, maar een ding moet je toegeven: het schrijfplezier spat van de pagina's, en dat plezier is aanstekelijk.Jan van Aken, De Ommegang. Wat Van Aken doet is uniek in Nederland: het schrijven van monumentale historische avonturenromans zonder valse romantiek of het haast obligate thrillergedoe. Dit boek gaat over het leven van een medicus die toch liever architect wil worden om de mooiste kathedraal op aarde te bouwen. Hij balanceert op de dunne lijn tussen lef en hoogmoed: de mens die te ver reikt en wel moet vallen. Een ouderwetse good read, je steekt ook nog wat op, maar het boek biedt geen diepe inzichten.Bregje Hofstede, Drift. De jongste genomineerde schrijft met beklemmende precisie over de teloorgang van haar relatie, nadat ze bij haar man is weggelopen. Op een dieper niveau gaat het in dit boek over hoe je dat doet, de morfologie van een liefde in taal beschrijven.Helaas is het boek te dik, want hoe noodzakelijk de herinneringen en dagboekfragmenten voor de schrijfster ook mogen zijn, voor de lezer zijn ze dat lang niet altijd. Bij mij sloeg de verveling toe.Johan de Boose, Het Vloekhout. Dit is een originele, mooi geschreven kleine roman. Scènes uit de wereldgeschiedenis worden beleefd door een stuk hout uit het kruis van Christus, een plank waar een icoon op wordt geschilderd. Het icoon wordt bezit van grootheden en heeft ontmoetingen met de lijkwade van Christus en het 'Zwarte Vierkant' van Malevitsj. Je gaat het hout zien als mens, of in ieder geval als personage - als machteloze, eeuwige toeschouwer van tweeduizend jaar beproeving en wreedheid.Rob van Essen, De Goede Zoon. Rob van Essen schrijft al jaren goede romans, en hij doet dat met 'De Goede Zoon' opnieuw. Ik vond het daarom opvallend dat recensenten die bij eerder werk zwegen of lauwtjes reageerden, deze roman ineens unaniem bewierookten. Misschien komt het door de status die Van Essen heeft verkregen dankzij zijn prachtige korte verhalen. In een nabije toekomst gevuld met rokende, ironische robots, probeert een schrijver van plotloze thrillers de dood van zijn moeder te verwerken. Dan wordt hij ontvoerd door een oude vriend die het heeft voorzien op zijn geheugen. Vreemd en raadselachtig, tegelijk glashelder. De prettige schrijfstijl en humor van Van Essen, altijd al zijn signatuur, maakt alles licht en weemoedig.Esther Gerritsen, De trooster.De conciërge van een klooster sluit vriendschap met een bezoeker die iets op zijn kerfstok heeft. Voor hij het in de gaten heeft zit hij met een reusachtig loyaliteitsprobleem. Esther Gerritsen legt het menselijk verlangen en tekort zoals altijd haarfijn bloot. Gerritsen lezen is jezelf lezen: 'een dierentuin vol begeerten, een gekkenhuis vol ambities, een kleuterschool vol angsten'. Dit citaat komt uit het motto van C.S. Lewis dat voorin het boek staat.De winnaar gaat met een halve ton naar huis, de rest krijgt niks. Je bent geneigd de prijs te gunnen aan de auteur met de meest acute geldzorgen. Maar de Libris Literatuurprijs gaat niet over gunnen, het is een show van afvallers en ontgoochelden - vertel mij wat. Ik heb zo mijn bedenkingen tegen zo'n prijzencircus. Literatuur is veelstemmig en divers, en daarom niet per se gebaat bij prijzen en bijbehorende bestsellercultuur.Maar vooruit, ik deed er graag aan mee zolang het duurde, en waag mij daarom aan een voorspelling en een voorkeur. Mijn voorspelling: Pfeijffer wint. Mijn voorkeur: Johan de Boose, Esther Gerritsen of Rob van Essen. Winst voor Rob van Essen zou ik toejuichen, niet alleen omdat zijn boek het verdient, maar ook omdat we in De Kapsalon graag de champagne eens laten knallen. <<-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
zondag 5 mei 2019
Moge de armste schrijver winnen! Libris literatuurprijs / Trouw
Abonneren op:
Reacties posten (Atom)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten