Profiel Het was ongelofelijke televisie zondagavond: de Belgische topartiest Stromae zong plots over zelfmoord in het Franse journaal. Het tekent zijn overrompelende comeback: een album en – hopelijk – concerten zijn in aantocht.
/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/01/data80508517-8dbdde.jpg)
Paul ‘Stromae’ Van Haver zit achter de newsdesk bij TF1. Een donkerblauw pak, stropdas, zijn haar strak in een knot. All dressed up voor een interview bij het Franse tv-journaal, afgelopen zondagavond. Hij is terug met verheugend nieuws: zijn derde album Multitude verschijnt 4 maart, met twaalf nieuwe nummers. Daarin verbindt de Belgische topartiest muzikale invloeden van vele continenten, van instrument tot ritmiek. Neem een klavecimbel met Braziliaanse baile funk. Of de Chinese viool erhu en Afrikaanse ritmiek.
De zanger is speciaal gaan reizen voor de grooves, vertelt hij. Maar hij mengde alles dusdanig dat niet direct terug is te herleiden waar het vandaan komt. Zoals de mensen ook zijn, stelt hij, met hun verschillende karaktereigenschappen. „Ze zeggen vaak dat ik vrolijke muziek maak met sombere thematieken”, vervolgt hij. „Zo zie ik het leven ook. Het is nooit volledig zwart-wit.”
De presentatrice stelt vast dat de zanger nooit een geheim maakt van zijn sombere gevoelens. En ze vraagt hem of zijn muziek hem nu bevrijd heeft van de eenzaamheid?
Stromae houdt even stil. Een piano klinkt. Ineens zingt de Franstalige zanger de eerste zinnen van nieuwe single ‘L’enfer’ (De hel). Hoe hij niet alleen was in het alleen zijn. Recht in de camera kijkend, nauwelijks knipperend met zijn lichte ogen en nog altijd achter zijn desk, zingt hij: „J’ai parfois eu des pensées suicidaires et j’en suis peu fier”. Over hoe hij zelfmoord overwogen heeft en er niet trots op is. Hoe dat wellicht zijn destructieve gedachten zou stoppen.
Het is een ongelofelijk tv-moment. Hoe Stromae zijn interview in een Frans journaal ombuigt tot iets hyperpersoonlijks – zijn misschien wel meest openhartige lied ooit. Hoe hij ineens zijn suïcidale gedachten van de afgelopen jaren deelt, zijn eenzaamheid, de donkerte, de struggle. Dapper. Ontroerend. En, het moet gezegd, ongelofelijk slim ook, marketingtechnisch. Want één ding is zeker: de wereld praat weer over hem.
Comeback
Het is ‘le grand retour’ van Stromae. Wat een verheugend nieuws is dat. Want dit is na zeven jaar een comeback van een artiest die excelleert in muziek die nooit op iets anders lijkt. In zijn doordachte, verhalende, haast brelliaanse teksten vol dubbele bodems voor de goede verstaander is hij niet mild. Hij spaart niemand, inclusief zichzelf. De elektronische muziek mag opzwepend zijn – neem de heavy bassen en zwiepende synthesizers met een Congolese gitaarriedel in oude hit ‘Papaoutai’ – de boodschap in de tekst is donker.
De chansonnier Stromae houdt ons met onze gebrekkigheden een spiegel voor. Maar zijn muziek verlicht de zwaarte van zijn thema’s. Tilt vervreemdende teksten op.
Die combinatie van zwaar met licht is Stromae’s kracht. Sombere gevoelens groeien op zijn dansbeats uit tot moderne, makkelijk te verteren observaties.
Ook door zijn visuele stijl in overrompelende clips. Ze zetten aan tot nadenken – of hijzelf er nu in voorkomt of niet. Hij was de half man, half vrouw in de clip van ‘Tous Les Mêmes’, verbeeldde als pop zijn in zijn leven afwezige, tijdens de Rwandese genocide vermoorde vader in ‘Papaoutai’, zwalkt als dronken gast in het centrum van Brussel in ‘Formidable’ en neemt platform Twitter in cartoonvorm op de korrel in ‘Carmen’.
In ‘Quand c’est?’, een nummer uit 2015 over de ziekte kanker maakte hij een zwart-wit videoclip, tussen sciencefiction en fantasy in. Als Stromae de spinachtige tentakels van de ziekte probeert te ontwijken, met zijn lange slanke ledematen en hoekige bewegingen op een verlaten theaterpodium, is zijn dans griezelig intens.
Het is een voorbeeld van hoe de artiest steeds dansbewegingen uitvindt. Zijn magnifieke dansen met dat slungelige lijf maken zijn liveperformances levendig en niet te evenaren.
Hits en prijzen
Wat lag de wereld aan de voeten van de Rwandese Belg, geboren in Etterbeek (1985). Zijn doorbraak in 2009 met hitnummer ‘Alors on Dance’ en het gelijknamige album. De opvolger in 2013: Racine Carrée. Van dit album groeiden ‘Formidable’ en ‘Papaoutai’ uit tot hits. Hij was winnaar van vele prijzen en bereikte de eerste plaats in de Billboard World Album Charts.
Uitverkochte tournees voerden hem over de wereld, hij was de meest besproken act van het Amerikaanse popfestival Coachella. Als eerste Belgische artiest trad hij op in een uitverkocht Madison Square Garden in New York.
Maar wat hij ook deed, Stromae voelt er steeds minder bij. Mentale moeheid speelt hem parten. En in 2015 cancelt hij een tournee door Afrika omdat hij ziek is door een slechte reactie op malaria-medicatie. In 2017 kondigt hij in de Franse krant Le Soir aan voorlopig – „enkele jaren” – te stoppen als performer.
Somberheid groeit op zijn dansbeats uit tot moderne, makkelijk te verteren observaties
In een interview met de Belgische zakenkrant De Tijd zegt hij in 2018 hoe het hem te veel is geworden. „Clips zelf meeproduceren, promo voeren, de tournees… Mijn agenda was compleet overladen. Ik moest overal aanwezig zijn. En wat je ook doet: als je alleen nog maar werkt, komt er een punt waarop je er niet meer in slaagt het te appreciëren.”
In spaarzame interviews uit hij zijn verlangen naar een normaal leven. Al zijn er achter de schermen nog wel muzikale bezigheden. Hij werkt met de Franse r&b-zangeres Vitaa, regisseert videoclips van Dua Lipa (in ‘IDGAF’ danst Lipa in typische Stromae-stijl hoekig met haar tegenpool), Yael Naïm en Major Lazer, en hij werkt mee aan Billie Eilish’ video van ‘Hostage’.
Modecollecties vol motiefjes
Maar vooral stort hij zich in het artistieke collectief Mosaert (een anagram van Stromae), met zijn vrouw Coralie Barbier en zijn broer Luc Junior Tam. Ze produceren kleurige modecollecties vol motiefjes, zowel uniseks als duurzaam. ‘Gewoon’ weer als Paul Van Haver maakt hij van de modeshows evengoed flinke events – „performances”, zegt hij zelf – met modellen in een choreografie op speciale muziek.
Is Stromae nu gelukkiger? Hij leerde zijn perfectionisme, met een obsessieve en destructieve kant, in elk geval wat te temmen in een gelijkmatiger leven. Hij werd bovendien vader van een zoontje.
Maar het bloed kruipt, zo blijkt, waar het niet gaan kan. Dat hij in oktober plots de single ‘Santé’ de wereld in slingerde, verraste. Op één nummer na (‘Arabesque’) op de vorige plaat van Coldplay, was er muzikaal lang niets van hem vernomen. In ‘Santé’ hief hij, op een ijzersterk wonky-struikelend microritme (met beats op onverwachte plekken), het glas op onzichtbare noeste werkers met een migrantenafkomst in de kantines, spoelkeukens of haven.
Feestelijke tristesse alom. En hup, direct had hij weer een hit te pakken. Dus kon de zanger terecht op de Amerikaanse tv – een vooraf opgenomen optreden bij The Tonight Show van Jimmy Fallon.
O, wat was het een tot in de puntjes uitgedachte, schitterend dynamische uitvoering. Een serieus kijkende Stromae (Victoriaanse blouse en twee knotjes) danste en zong op een verhoging tussen zijn band, te midden van een kring van dansers. Trending op de sociale media, vanzelfsprekend.
Laat dat maar over aan Stromae: hij is een meester in het regisseren van onze gevoelens. Al zal hij weinig kunnen doen aan zijn door corona in gevaar komende rits concerten in februari en maart, zijn comeback is, zeker met straks het album erbij, zonder meer geslaagd. Bravo.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten