Veganisten

Geen vegetarisch of veganistisch eten in het verpleeghuis? Ook daar is nu een meldpunt voor

Zo’n veertienduizend vegetariërs en veganisten zijn ontevreden over het voedselaanbod in verzorgingstehuizen, ziekenhuizen en revalidatiecentra. Vleesloos of plantaardig kunnen eten in de zorg is volgens hen ‘een mensenrecht’, en de overheid moet ingrijpen.

Maarten van Gestel31 mei 2022

Ziekenhuispatiënten en bewoners van verzorgingstehuizen die vegetarisch of veganistisch willen eten, lopen te vaak tegen problemen aan. Dit zeggen de Vegetariërsbond en de Nederlandse Vereniging voor Veganisme (NVV) op basis van klachten uit hun achterban.

Bijna zevenduizend veganisten ondertekenden een petitie van de NVV voor plantaardig kunnen eten bij alle semi-overheidsinstellingen, die de NVV dinsdag aanbiedt bij het ministerie voor volksgezondheid. Een lopende petitie van de Vegetariërsbond voor vleesloos eten in de zorg heeft ruim zevenduizend handtekeningen.

De bond opende vorige week zelfs een meldpunt waarmee vegetariërs specifieke zorginstellingen kunnen noemen. “Veganisme is een levensovertuiging”, zegt NVV-voorzitter Emile Dingemans, verwijzend naar een eerdere uitspraak van het College van de Rechten van de Mens. “Die moet behandeld worden zoals andere levensovertuigingen, net als religieuze overtuigingen.”

Maandelijks klachten

Dingemans zegt maandelijks klachten te ontvangen van mensen die geen vlees of melkproducten eten, bijvoorbeeld vanwege dierenleed of het klimaat. “Als zij in een ziekenhuis, revalidatiecentrum of verzorgingstehuis belanden, hebben ze niet de mogelijkheid om voor eigen voedsel te zorgen.”

Het gevolg is volgens Dingemans dat veganistische patiënten soms onvolwaardige maaltijden krijgen, zoals enkel aardappelen met groente. “Iemand krijgt dan geen eiwitten binnen. Slecht voor de gezondheid, terwijl dat juist in de zorg belangrijk zou moeten zijn.”

Actiz, de branchevereniging van de 2350 verpleeghuizen in Nederland, zegt goed eten ‘belangrijk’ te vinden. “Veganistisch eten staat misschien inderdaad nog niet standaard overal op de menukaart”, zegt woordvoerder Olfert Koning. “Maar als bewoners zeggen: ik wil vegetarisch eten, dan kan dat wel overal in Nederland.”

Alleen tegen een meerprijs

Daniël Gerritsen van de Vegetariërsbond hoort op basis van tientallen klachten andere geluiden. “In sommige tehuizen is nauwelijks vegetarisch eten te krijgen, is het alleen tegen meerprijs beschikbaar of slechts enkele dagen per week.” Ook ziet Gerritsen dat patiënten of verpleeghuisbewoners vaak op papier wel vegetarisch of veganistisch kunnen eten, maar dat dit in de praktijk niet altijd makkelijk gaat. “Bewoners krijgen soms te horen dat het voor de keuken te moeilijk is om óók vegetarisch te koken.”

Hoeveel vegetarische of veganistische patiënten of ouderen in Nederland tegen deze problemen aanlopen, valt moeilijk te zeggen. Vier tot zes procent van de Nederlanders noemt zich vegetariër en eet dus geen vis en vlees, tegenover anderhalf procent die zich veganist noemt en dus helemaal geen dierlijke producten eet, ook geen melk of eieren.

Hoewel deze percentages bij ouderen wellicht lager liggen, zegt NVV-voorzitter Dingemans dat ‘één melding al te veel is.’ Het is volgens hem ‘een mensenrecht’ dat vegetariërs en veganisten in een ziekenhuis of verzorgingstehuis in lijn met hun levensovertuiging kunnen eten.

Een woordvoerder van het ministerie van volksgezondheid reageert dat zorginstellingen in principe ‘zelf gaan’ over hun voedingsaanbod. In hoeverre het aanbieden van vegetarisch en veganistisch eten in de zorg inderdaad een mensenrecht is waar de overheid verantwoordelijkheid voort draagt, gaat het ministerie ‘nader uitzoeken.’ De overheid zou via het Nationaal Preventieakkoord en subsidies al aansturen op gezonder (en plantaardiger) eten in de zorg. “In onze contacten met de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen en de Alliantie Voeding in de Zorg zullen wij het pleidooi van de petitie ook onder de aandacht brengen.”

Lydia Bekkers, één van de ondertekenaars van de petitie voor veganistische maaltijden in de zorg. (Hier met vegan kaas.)Beeld Otto Snoek

Naam: Lydia Bekkers (57)
Dieet: Vegetariër sinds 16de, veganist sinds 55ste
Zorgervaring: Drie revalidatiecentra en ziekenhuizen, ‘nauwelijks dierloos eten’

“Sinds mijn zestiende ben ik vegetariër, omdat ik niet wilde dat dieren gedood werden. Later ontdekte ik het leed in de zuivelindustrie, en was ik meteen om. Uit ideaal werd ik veganist, en dat bleek ook goed voor mijn gezondheid. Ik heb mijn hele leven erge darmklachten gehad, tot ik twee jaar geleden stopte met eten en drinken van zuivel. Maar in de zorginstellingen waar ik was, was het qua veganistisch eten een puinhoop.”

“Bijna een jaar geleden werd ik slachtoffer van een zware mishandeling. Ik hield een hondje tegen dat mijn hondje wilde aanvallen. Het enige dat ik deed was met mijn handen wapperen, en roepen ‘ga weg!’ Maar het andere baasje viel me aan, begon me te trappen, met stalen neuzen. Mijn heup is toen gebroken en uit de kom geraakt.”

“Ik lag eerst tien dagen op bed in een Rotterdams ziekenhuis. Als veganist ging het daar nog wel. Het lukte om eten te krijgen zonder zuivel of dierlijke producten, hoewel het vaak geen volwaardige maaltijd was. Aardappelen, groenten, dat was het.”

“In het revalidatiecentrum in Spijkenisse was het slechter. Toen ik vroeg of ik veganistisch kon eten, zeiden ze in de eerste instantie van niet. Uiteindelijk zouden ze het toch proberen, maar de keuken had er geen zin in. De ene keer was het veganistische hamburgertje verbrand, of kreeg ik groenten in sauzen die met melk gemaakt waren. Uiteindelijk is mijn zus voor mij gaan koken en nam dat dagelijks mee.”

“Het meest schandalig was de situatie bij het ziekenhuis in Spijkenisse, waar ik een nieuwe heup kreeg. Vooraf was me telefonisch verteld dat ik daar veganistisch zou kunnen eten, maar toen ik er eenmaal drie dagen lag, had niemand hierover gehoord. Ik at tweeënhalve dag alleen maar boterhammen met pindakaas en jam.”

“Ik hoop dat er in de zorg meer begrip komt voor mensen die vegetarisch of veganistisch eten. Ten eerste omdat ik volledig achter het veganisme sta – ik wil simpelweg op geen enkele manier dierlijke producten binnenkrijgen. Ten tweede omdat ik lange tijd geen volwaardige maaltijd heb gehad, terwijl mijn botten verder afbraken door de mishandeling. Goed kunnen eten was simpelweg belangrijk voor mijn gezondheid.”

“Nu ben ik thuis verder aan het revalideren. Ik maak mijn eigen veganistische pasta’s weer. Als er bezoek komt, krijgen ze koffie met plantaardige opgeklopte melk. Zo moeilijk kan dit voor zorginstellingen toch ook niet zijn?”