Wat kies jij bij tegenslagen: Verbitteren of verbeteren? Josh Shipp

De grootste kunst is jezelf te blijven in een wereld die constant probeert je te veranderen. Ralph Waldo Emerson

van de oo-go een gedicht

zonder aarzelen

wat zal ik dralen

als het licht al wakker is

blijf ik dan liggen

de vogels roepen

twijfel knaagt

als de klok zes keer slaat

spring ik dan toch

zonder te aarzelen

in het diepe van de dag

Anne Hanse

Hoe de bijna dode Poolse taal Wymysoojs weer populair werd

Bedreigde taal Het Wymysoojs, uitsluitend gesproken in het Poolse stadje Wilamowice, leek ten dode opgeschreven. Maar één jongere maakte de taal weer hip.

• Pieter van Os
• Roeland Termote

25 maart 2016

   

Justyna Majerska (23) herinnert zich nog goed wanneer ze het voor het eerst geloofde dat het wel eens zou kunnen lukken. Het was een avond kort voor Kerst. In het buurtcentrum van Wilamowice zaten tieners rond tafels geanimeerd met elkaar te praten in het Wymysoojs. Dat is ‘haar’ taal, tot voor kort klinisch dood verklaard.
Bij de kerstliederen probeerde Majerska haar tranen tegen te houden door haar oogbollen naar boven te draaien. Tevergeefs.

„Het was overweldigend, de gedachte dat we een taal gingen redden. En dus een gemeenschap.”

Het Wymysoojs is een West-Germaanse taal met dezelfde wortels als Vlaams en Nederlands. Eeuwenlang was het de taal van Wilamowice, een Pools stadje van zo’n 3.000 inwoners dicht tegen de Tsjechische grens. Maar de afgelopen decennia bleef er weinig van over. Majerska:

„Wetenschappers betreurden het, de plaatselijke pastoor juichte erom en de lokale overheid gaf het als reden om ons nooit te helpen. Ze zeiden allemaal: die taal van jullie sterft uit.”

Een taalwetenschapper aan de Universiteit van Poznan had er zelfs een jaartal op geplakt: 2014. Dan zou het definitief afgelopen zijn met het Wymysoojs. Thomas Wicherkiewicz: „Dat zei ik in 1990, toen het duidelijk was dat niemand zijn kinderen meer opvoedde in de taal. Godzijdank heb ik me vreselijk vergist.”

Hobbit

Tymotheusz Król is een opgewekte twintiger met een volle, zwarte baard. Hij is de voornaamste reden dat het met het Wymysoojs anders afliep dan Wicherkiewicz had voorzien. De taalwetenschapper: „Król is een absoluut wonder. Zoiets hebben wij linguïsten nog nooit gezien. Een nieuwe native speaker die als brug fungeert tussen de oudste en jongste generatie.”
Een paar jaar geleden begon Król een strijd tegen de ondergang van de taal. Hij startte taallessen voor de lokale kinderen. Die werden populair, ondanks de weerstand van Pools sprekende ouders, opgegroeid in een nationalistisch land waarin een Germaanse tongval niet als een pré geldt. Af en toe verdween een tiener uit de klas. Król: „Nooit omdat een leerling niet meer wilde, altijd omdat ouders het verboden.”

Ernstig bedreigd

Het Wymysoojs is een van de zevenhonderd bedreigde talen in de wereld. Unesco voorspelt dat de helft van de ruim zesduizend talen in de wereld aan het eind van deze eeuw is uitgestorven. Bijna 80 procent van de wereld spreekt gezamenlijk maar 83 talen.

In de ‘atlas van bedreigde talen’ heeft Unesco het Wymysoojs niet gerubriceerd onder ‘critically endangered’, diep rood gekleurd. De taal is ‘severely endangered’, oranje gearceerd. Ofwel: niet helemaal hopeloos. Dat is te danken aan één activistische jonge spreker van de taal.

Voorbeelden van talen die het niet gered hebben zijn het Eyak, het Polabisch en het Oebychs.

Tymoteusz heeft het weer hip gemaakt om Wymysoojs te spreken, zegt Wicherkiewizc. „Dat is een ongelofelijke prestatie, want als Germaanse taal staat het ver af van het Pools, een slavische taal. En dan al die onwillige ouders…”

Samen met Majerska vertaalt Król hedendaagse songteksten en boeken die populair zijn bij de leerlingen. Ook Tolkiens De hobbit bestaat inmiddels in het Wymysoojs. Er is een wachtlijst voor de lessen, Król wil niet meer dan dertig leerlingen.Tieners, zegt Majerska, vinden het prachtig om een taal te spreken die hun ouders niet verstaan. „Bovendien is het handig bij voorzeggen op school.” Król: „En bij het voetballen gebruiken ze de taal om het onverstaanbaar te houden voor de tegenstanders.”Willems oogDe herkomst van het Wymysoojs is onzeker. De bekendste theorie is dat ene Willem de taal in de dertiende eeuw met een groep kolonisten meenam vanuit de Lage Landen. Wilamowice, of Wymysoü, betekent ‘Willems oog’. Een andere theorie gaat terug tot een groep monniken die in 1175 in de buurt van Wilamowice het klooser Libiaz stichtten. De cisterciënzers waren afkomstig uit het gebied dat nu Gelderland heet.Het begin van de teloorgang is wel met zekerheid te bepalen: 1945. Toen de Duitsers in de openingsdagen van de Tweede Wereldoorlog het gebied inlijfden, kwalificeerden zij de inwoners van Wilamowice als volksduitsers, zij het van de laagste, derde categorie. Duits waren ze niet, hun taal evenmin, maar de herkomst ervan Germaans genoeg om de mannen in te lijven als soldaten van de Wehrmacht.Na de verloren oorlog namen Polen uit de omliggende stadjes en dorpen op gruwelijke wijze wraak. Meer dan honderd jaar al hadden ze met afgunst gekeken naar de relatieve welvaart van het textielproducerende stadje vol ‘vreemdelingen’, met hun koeterwaals. Terwijl de meeste Wymysoojs-sprekende mannen in strafkampen verdwenen, soms zo ver als in Siberië, jaagden zij de vrouwen en kinderen uit hun huizen. Het centrale gezag, vast van plan een etnisch homogene samenleving te creëren, verbood het spreken van het Wymysoojs in het openbaar. Wilamowice werd ‘gepoloniseerd’.Toch leefde de taal op bescheiden niveau voort. Eerst in de stallen en schuren aan de randen van het stadje waar talloze inwoners zich verscholen die weigerden naar Duitsland te vertrekken. Later in de beslotenheid van de eigen huizen die ze terugveroverd hadden. Vanaf de jaren zeventig leidde het spreken van het Wymysoojs niet meer tot arrestatie, maar het stigma was groot genoeg: niemand leerde de taal nog aan zijn kinderen. Alleen oudere mensen, vooral dames, spraken stoïcijns door.Tieners vinden het prachtig om een taal te spreken die hun ouders niet verstaanKról leerde de taal van zijn vorig jaar overleden grootmoeder. Zij had een geïsoleerd levende buurvrouw bij wie zij graag op bezoek kwam. Voorwaarde van die buurvrouw was dat in het Wymysoojs werd gesproken. Król: „Waarschijnlijk kon zij helemaal geen Pools, maar dat hebben we nooit kunnen controleren.”Toen de buurvrouw eenmaal was overleden kwam, op zijn beurt, kleinzoon Król met de wens nog louter Wymysoojs met zijn grootmoeder te spreken. Samen dokterden ze woorden uit voor nieuwe objecten. Zoals ‘ajskosta’ voor ijskast, bykjemasin voor stofzuiger en CD-spejler voor, ja hallo: cd-speler.Majerska leerde het Wymysoojs door als klein meisje mee te luisteren naar het gekeuvel van haar grootmoeder aan het tuinhek: „geroddel” noemt ze het zelf. Haar ouders lagen aanvankelijk dwars. „Meng je toch niet in die geschiedenis van haat”, zeiden ze tegen haar en haar broer. Ze wijt die reactie onder meer aan de communistische propaganda. Om haar ouders milder te stemmen, nodigde ze Król thuis uit. Hij bleek zeven uur nodig te hebben om hen om te praten. Lachend spreekt hij zelf over een „brainwashing”. Król:„De oudste generatie vindt het heerlijk om over de taal en onze geschiedenis te praten, hun kinderen niet. Die associëren Wymysoojs met ellende en tegenslag.”Król beschikt inmiddels over 800 uur opnames van conversaties in het Wymysoojs. En dankzij de universiteit van Warschau krijgt hij, na jaren voor niets te hebben gewerkt, nu ook af en toe geld voor het uittikken van gesprekken en het delen van zijn kennis.De eerste graffitiIn de enige eetgelegenheid van Wilamowice, een groezelige bar met een gelagkamer die dient als restaurant, vertelt Król dat hij eigenlijk helemaal geen Pools meer wil praten. Toch is hij nog niet zo stellig als zijn oma, die geen enkele interesse kan opbrengen voor Poolse kwesties. „Ze keek niet naar het debat voor de presidentsverkiezingen. Toen wij vroegen waarom niet, zei ze: ‘zolang geen Wymysojer meedoet, hoef ik niet te kijken’.”Tymotheus moet erom lachen, maar kijkt ook trots. „Ik vind dat wel een mooie houding.”Vorig jaar kwam er groot nieuws uit Warschau. Hoogleraar Justyna Olko had geld losgekregen voor bedreigde talen in Polen. Wicherkiewicz: „Er was opeens momentum, alles ging onze kant op.” Dat eindigde abrupt met twee verkiezingsoverwinningen op rij van de nationaal-katholieke PiS. Een wetsvoorstel dat van het Wymysoojs een officiële taal zou maken, zoals het Fries in Nederland, ging direct van tafel. Wicherkiewicz: „Minderheden, daar zijn ze niet zo van bij de nationaal-katholieken.”De lokale priester riep vanaf de kansel op voor PiS te stemmen. Van hem ervaren Król en Majerska de meeste tegenstand. Toen Król bij een van zijn assistenten had geregeld dat hij drie minuten mocht spreken op de begrafenis van een lokale amateurhistoricus die dichtte in het Wymysoojs, heeft de priester dat verboden. Król: „Iedere minuut Wymysoojs is er voor hem een te veel.”Op het gebouw tegenover de kerk wordt hij uitgescholden, in witte gespraypainte verf. De eerste graffiti in het Wymysoojs. Majerska laat het trots zien, al voegt ze er zachtjes aan toe: „De spelling is niet helemaal correct.”KinderwensWat denkt Tymoteusz zelf, is het Wymysoojs gered? Hij aarzelt. „Voor mij was de gedachte onverdraaglijk dat ik de taal mee zou nemen in mijn graf, daarom kon ik niets anders dan aan de slag gaan. Jullie vragen nu of ik de taal zal redden, maar dat is hetzelfde als vragen of ik mezelf zal redden. Op zo’n vraag weet geen mens het antwoord.”Wicherkiewicz, de taalwetenschapper, gelooft er in. Hij heeft Król, ‘de nieuwe native’, al eens meegenomen naar een linguïstencongres in Oxford. „Als levend artefact.”Samen met Król wijst hij op de rol van Majerska in de overlevingsstrijd. Ze gaat binnenkort immers trouwen, met een Pool die het Wymysoojs niet beheerst. Ze hebben een kinderwens. En ja, Majerska heeft met haar geliefde afgesproken dat zij Wymysoojs met haar kind zal spreken. Kenner Wicherkiewicz: „Het aantal mensen dat een bedreigde taal spreekt is eigenlijk irrelevant: cruciaal is of er nog mensen zijn die hun kinderen erin opvoeden. Zo niet, dan sterft een taal uit.”Kortom, als er kinderen uit het huwelijk van Majerska komen, kunnen die rekenen op de bovenmatige interesse van een groep taalkundigen. Wicherkiewicz:„Yep. We gaan allemaal boven de wieg hangen.”Lees ook:Restjes ‘Nederlands’ in Polen

Shortlist C. Buddingh'-Prijs

Mathijs Gomperts, Jonathan Griffioen, Sebastiene Postma en Marieke Rijneveld zijn met hun debuutbundels genomineerd voor de C. Buddingh’-Prijs. De winnaar wordt op donderdag 9 juni bekendgemaakt tijdens het Poetry International Festival Rotterdam.

actie voor de Saudische journalist Alaa Brinji hebt gesteund.

We zetten je (achter)naam onder de petitie en sturen deze binnen enkele dagen naar de autoriteiten van Saudi-Arabië. We roepen hen op om hem onmiddellijk vrij te laten.

Pâques! Pasen! Ostern!

het gezeul met de vluchtelingen, ze blijven telkens verhuizen!

België na de aanslagen

Ida Gerhardtprijs

Peter Verhelst heeft met zijn poëziebundel Wij totale vlam de Ida Gerhardtprijs 2016 gewonnen. Deze week zijn ook de Lucy B. & C.W. van der Hoogtprijs (Niña Weijers) en de Henriëtte de Beaufortprijs (Elisabeth Lockhorn) toegekend.

gedicht van de oo-go

jaargetijde

de zon zwenkt

na lente licht

bij opkomst achter bomen

haar stralen schamperen

in lengte

de ligusterhaag:

het schaarse groen

wordt omgezet

in overdaad-

zelfverzekerd

kriekt al ras

de zomer.

René Mijnders

Togo voor de vierde keer

Ja, we zijn voor de vierde keer naar Togo gereisd, wel heerste daar de Harmattan, een warme wind uit de Sahara en het was afzien met 42 C en 's avonds nog 36C, soms zonder ventilator in de slaapkamer.
Genoten hebben we weer van de gastvrijheid, vrolijkheid van de Togolese mensen, hard werkende vrouwen en kinderen, die nog steeds hout moesten sprokkelen voor hun kleien oventjes en liters water sjouwen dag in dag uit.

 

Bescherm de bossen / greenpeace

Eind vorig jaar veroorzaakten de branden een dodelijke mist in Zuidoost-Azië waardoor meer dan 100.000 mensen voortijdig stierven. De branden zijn een gevolg van de aanleg van palmolieplantages, waarvoor bos gekapt wordt en veengronden drooggelegd worden. Dit moet stoppen, maar grootverbruikers van palmolie, waaronder PepsiCo, Colgate-Palmolive en Johnson & Johnson, blijven zich verschuilen achter woorden. Wereldwijd roepen honderdduizenden mensen, waaronder jij en ik, deze bedrijven op alles op alles te zetten om het Indonesische regenwoud, het leefgebied van de bedreigde orang-oetan, te beschermen.

Movies that matter / Amnesty Selection

Naast de films uit de A Matter of ACT competitie presenteert het festival dit jaar de Amnesty Selection met vijf documentaires over onderwerpen waar Amnesty zich hard voor maakt. De selectie bestaat uit Alisa in Warland, The Chinese Mayor, The Hard Stop, This is Exile: Diaries of Child Refugees en Vergeet Mij Niet. Tijdens het festival is op iedere werkdag een van deze films te zien.

Mondriaan had 'de illusie van een heel grote liefde'

Henny de Lange − 17/03/16, 15:45

© Gemeentemuseum Den Haag. Piet Mondriaan in 1917.

Over het liefdesleven van schilder Piet Mondriaan was weinig bekend. Tot nu. Het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis (RKD) onthulde gisteren een aantal passages uit de brievencollectie.

• 
  © Afp.
  Een medewerker van veilingshuis Christies met Mondriaans Compositie nr III met rood, blauw, geel en zwart. Dit kunstwerk is de duurste Mondriaan ooit.

De ideale geliefde was voor kunstenaar Piet Mondriaan als een geslaagd schilderij. Ze moest 'een lieve madonna en een duveltje te gelijk' zijn, maar die twee uitersten moesten wel met elkaar in balans zijn. Net zoals in zijn strakke geometrische schilderijen de horizontale en verticale lijnen en primaire kleurvlakken elkaar ook in evenwicht moesten houden.

Ideale vrouw
In Willy Wentholt dacht Mondriaan de ideale vrouw gevonden te hebben, blijkt uit 22 brieven die hij tussen 1818 en 1823 aan haar schreef en die nu voor het eerst zijn gepubliceerd. 'Ik had eerst de illusie van een heel groote liefde', schrijft hij op 16 maart 1918. Maar ze bleken toch niet zo perfect te matchen als Mondriaan voor ogen stond, of zoals hij het zelf formuleert op 7 januari 1920: '... dat het tusschen ons toch eigenlijk mankeert'.

Het Nederlands Instituut voor de Kunstgeschiedenis (RKD) onthulde gisteren een aantal passages uit de brieven. Ze waren jarenlang in bezit van Cis Heidenrijk-Osendarp die samen met haar echtgenoot Leo Heijdenrijk aan de basis stond van het Mondriaanhuis in Amersfoort. Volgens conservator Wietse Coppes van het RKD geven de brieven niet alleen een beeld van de liefdesrelatie met  Willy Wentholt (1886-1957), maar ook inzicht in het diepere gevoelsleven van Piet Mondriaan (1872-1944).

Goede vrienden
Wentholt was een Franse lerares uit Amsterdam uit een gegoed milieu. Haar vader 'Jan Kanon' was oud-minister van marine. Ze ontmoetten elkaar in 1918 en het klikte: ze gingen samen naar dansles en konden over veel dingen met elkaar praten. Dat de liefde uiteindelijk toch stuk liep - ze bleven voorzover bekend wel goede vrienden - had waarschijnlijk te maken met de terugkeer van Mondriaan in 1919 naar Parijs, waar hij ook voor de Eerste Wereldoorlog had gewerkt. Wentholt had haar baan in Amsterdam en ging niet mee. Mondriaan had  er begrip voor: 'Jij kan ook ook moeielijk hier zoo maar iets op nieuw beginnen, omdat je leven met je werk is samengegroeid, zoals 't mijne ook. Als ik in Amsterdam had kunnen wonen had 't wel gegaan, dan hadden we elk voor ons zelf kunnen blijven zorgen' (18 november 1919). De in de ogen van Mondriaan ideale balans die er tussen hen beiden was in Amsterdam, werd verstoord door zijn vertrek naar Parijs.

Dwingend
Coppes: "Mondriaan was heel dwingend in zijn opvattingen over hoe de ideale wereld eruit moest zien, het ideale schilderij en ook de ideale liefde. Hij geloofde in harmonie, waarbij alle tegenstellingen elkaar in evenwicht houden. Met Willy was er nét niet die perfecte balans." Hoe Willy Wentholt zelf over de relatie met Mondriaan dacht, zullen we nooit weten. De kunstenaar had de gewoonte om alle brieven die hij kreeg te verbranden in de kachel.

Altijd alleen
Zelf schreef hij meer dan 1600 brieven, waarvan zich er ruim 700 bij het RKD bevinden. De rest is verspreid over de wereld. Er waren meer vrouwen in het leven van Mondriaan, maar over hen is weinig bekend. De kunstenaar is nooit getrouwd. Wentholt is na haar relatie met Mondriaan altijd alleen gebleven. Het RKD verwacht nog jaren nodig te hebben om alle brieven van Mondriaan en ook diens 70 theoretische geschriften te onderzoeken en te digitaliseren. De bedoeling is om dit zogenaamde Mondriaan Editieproject op 7 maart (zijn geboortedatum) 2028 af te sluiten.

• © Anp. Een deel van een brief vaan Willy. Mondriaan schrijft dat hij de 'illusie had van een heel grote liefde'.

deze maand bezoekers uit

Nederland	227
Frankrijk	97
Oekraïne	90
Rusland	66
Verenigde Staten	61
Duitsland	48
Portugal	34
China	29
Ierland	24
België	19

Fatale Kunst Sara de Swart

19 maart t/m 5 juni 2016

In de tentoonstelling staat de Nederlandse beeldhouwster, kunstverzamelaar en ‘Muze der Tachtigers’ Sara de Swart (1861-1951) centraal. Aan de hand van schilderijen en beelden uit haar collectie van onder meer Isaac Israëls, Odilon Redon, Jan Veth en George Breitner – aangevuld met De Swarts eigen werk, foto's, sculpturen en muziekstukken - wordt een beeld van haar wereld geschetst. De tentoonstelling vertelt, samen met het rijk geïllustreerde boek ‘Fatale Kunst’ van gastcurator Jaap Versteegh, het levensverhaal van een vrouw die letterlijk alles overheeft voor de kunst.

Zaterdag 30 april om 13.30 uur is er een exclusieve rondleiding door gastcurator Jaap Versteegh. Aanmelden kan via reserveren@kunsthal.nl o.v.v. rondleiding Fatale Kunst. Er is plaats voor max. 20 personen. De rondleiding is gratis op vertoon van een geldig Kunsthal toegangsbewijs.
 

Nog steeds aanwezig….. de Onwaard met onze Brandrode Runderen!

Boekenweek bezegelt de nieuwe liefde tussen Nederland en Duitsland

Joost van Velzen − 11/03/16, 15:38

© Trouw. Hans-Georg Thönges, de directeur van het Goethe-Institut.

Met het traditionele Boekenbal begint vanavond de Boekenweek. Het thema van editie nummer 81: Duitsland. Dé kans dus voor het Goethe-Institut om het land cultureel op de kaart te zetten.

•  We willen vooral literaire vertalingen van het Duits naar het Nederlands en andersom stimuleren. We zijn immers buren, ook in onze talen

Hoe promoot het Goethe-Institut Duitsland in deze week?
Directeur Hans-Georg Thönges: "Deze leuke connectie met de Boekenweek is voor het Duitse cultuurinstituut, het Goethe-Institut Nederland, vanzelfsprekend een groot gelukje. En het is echt niet zo dat wij dit hadden verwacht als reactie op het feit dat Nederland en Vlaanderen gastland zijn op de Frankfurter Buchmesse, straks in oktober."

"Wij zijn al vroeg begonnen met dingen organiseren. In januari haalden we zes jonge auteurs uit de hedendaagse Duitstalige literaire scene naar Amsterdam, zoals Anne Weber, Kristine Bilkau en Lilian Loke. Zij gaven intelligente lezingen en spraken met uitgevers en vertalers over hun werk. Verder hebben we de organisatie van de Boekenweek geholpen om ook deze week Duitstalige auteurs naar Nederland te halen. We willen vooral literaire vertalingen van het Duits naar het Nederlands en andersom stimuleren. We zijn immers buren, ook in onze talen. Nederlands en Duits liggen veel dichter bij elkaar dan het Engels."

Om welke Duitse schrijvers en boeken kunnen we niet heen?
"Moeilijk om te kiezen zonder iemand te missen, maar ik probeer het graag: Clemens J. Setz, Rafik Schami, Ilija Trojanow, Feridun Zaimoglu, Nora Gomringer, Joachim Meyerhoff en Ralf Rothman. Frank Witzel kreeg de Duitse Boekenprijs voor zijn boek met de opvallende titel "Die Erfindung der Roten Armee Fraktion durch einen manisch-depressiven Teenager im Sommer 1969." Verder zijn er nog Erpenbeck, Kermani, W. Schmid, Todenhöfer, Walser en Safranski maar ook de klassiekers zoals Döblin, Musil, Thomas Mann, Kafka, Oskar Maria Graf. En natuurlijk Goethe!"

•  Ik verwacht dat de band tussen Duitsland en Nederland in de toekomst verder groeit

Welke Nederlandse schrijvers en boeken zou u uw Duitse vrienden aanraden?
"Maarten 't Hart, Geert Mak, Harry Mulisch, Cees Nooteboom, Hella S. Haasse, Margriet de Moor. Maar natuurlijk ook de nieuwere generatie van Nederlandse en Vlaamse auteurs: Maartje Wortel, Lize Spit of Meltem Halaceli."

Cultureel Nederland is dol op Duitsland. Heeft u daar een verklaring voor?
"Tja, dat is een hele interessante vraag, waar ik geen pasklaar antwoord op heb. Zeker is dat Duitsland leeft, nu weer met Angela Merkels 'Wir schaffen das". Al roept dat ook de twijfel op of Duitsland nu niet te veel vraagt - zowel van zichzelf als van anderen. Er is veel interesse om naar Duitsland te reizen, Berlijn is tof! De taalcursussen in het Goethe-Institut groeien dan misschien vooral vanwege economische belangen, maar taal vormt natuurlijk ook een brug tussen onze culturen. Ik verwacht dat de band tussen Duitsland en Nederland in de toekomst verder groeit. "

Is cultureel Duitsland ook verzot op Nederland?
"Zeker. Dat geldt vooral voor studenten. Jonge creatieve, designers, architecten, musici en theatermakers hebben veel mogelijkheden in Nederland. En ik ken geen student uit Duitsland die nooit verliefd was in Nederland en vaak genoeg ook op een Nederlander. En dan zijn er ook nog al die musea en concerthallen! Andersom zijn veel Nederlandse directeuren en curators in Duitsland werkzaam."

De Boekenweek (slogan 2016: Was ich noch zu sagen hätte.) begint officieel morgen en duurt tot zondag 20 maart. Esther Gerritsen schreef het Boekenweekgeschenk en de auteur van het essay is David van Reybrouck.

7e Poetry International Festival Rotterdam / Safe the date: van 7 tot en met 11 juni a.s

7e Poetry International Festival Rotterdam
Safe the date: van 7 tot en met 11 juni a.s. kunt u weer volop nieuwe dichters ontdekken en genieten van poëzie uit de hele wereld tijdens het 47e Poetry International Festival Rotterdam. Op 7 juni opent het festival groots in de schouwburg, van 8 tot en met 11 juni vindt u de dichters in het sfeervolle Ro Theater en op diverse locaties in en om de bruisende Witte de Withstraat. Inspirerende voordachten in vele talen, verrassende specials, vertaalprogramma’s, interview en debat, crossovers met film, kunst, muziek en dit jaar ook strips, we houden u vanaf nu met graag op de hoogte van de laatste updates via de 47th PIFR-event op Facebook. Eind april vindt u het volledige overzicht van dichters en programma’s op poetry.nl, op 3 mei a.s. zit de uitgebreide festivalbijlage bij de VPROgids.

Hallo Gedicht! Dichter des Vaderlands geeft poëzie-leesles Na succesvolle stops in Groningen, Rotterdam, Arnhem, Leeuwarden, Middelburg en Utrecht trekt Dichter des Vaderlands Anne Vegter de komende weken verder het land door met Hallo Gedicht! Binnenkort legt ze tijdens haar masterclass poëzie lezen eigentijdse gedichten op de snijtafel in Assen (BoekenFest – 12 mrt), Amsterdam (Boekhandel Van Rossum – 29 mrt), Eindhoven (Grootletterfestival – 10 apr), Maastricht (Centre Céramique – 21 apr) en Deventer (Deventer Literair - 24 apr). Met haar even verrassende als verhelderende benadering van gedichten weet ze het publiek voor de poëzie te winnen. Lees hier de bevindingen van de bezoekers Wendy en Alex. Reserveren voor een van de volgende edities kan via dichterdesvaderlands.nl

Met Andere Woorden Vertaal zelf festivalpoëzie! Het Poetry International Festival is ieder jaar een wereldwijd feest van taal. Een feest dat bestaat bij de gratie van de vertalers die de veelkleurige regels en klanken van over de hele wereld in het Nederlands en Engels begrijpelijk maken. Met het vertaalproject Met Andere Woorden nodigt Poetry International alle liefhebbers van taal, poëzie en vertalen met veel plezier uit om zelf de gedichten die straks op het festival klinken te vertalen. Eind maart verschijnen de eerste gedichten online en kun je aan de slag. Dat kan individueel of bijvoorbeeld met studiegenoten. Talen die dit jaar op het festival zullen klinken zijn o.a. Engels, Spaans, Duits, Zweeds, Arabisch, Russisch, Roemeens, Sloveens en Nederlands. Vertalen kan naar het Engels, Nederlands of naar je eigen taal. Tijdens het festival krijg je tijdens de werksessies de kans je vertalingen te bespreken met de dichter en de festivalvertaler. Meld je alvast aan via Facebook (Dutch / English).

Afrika hoeft afgedankte westerse kleding niet meer

Het lijkt zo'n sympathiek gebaar: veel Nederlanders gooien hun afgedragen kleding en schoenen niet in de vuilnisbak maar in de inzamelbakken van goede doelen. Bestemming: armoedzaaiers in Afrika. Maar steeds meer Afrikaanse landen hoeven de westerse afdankertjes niet meer. De zes leden van de Oost-Afrikaanse Gemeenschap (OAG) hebben zelfs besloten de import van tweedehandskleding- en schoeisel volledig uit te bannen.

Door: Kaya Bouma 15 maart 2016, 06:00

De komende drie jaar willen Kenia, Oeganda, Rwanda, Tanzania, Burundi en Zuid-Soedan geleidelijk een importverbod voor tweedehandstextiel invoeren. Eerder deden Nigeria, Zuid-Afrika, Zimbabwe en Ethiopië de gebruikte kleding ook al in de ban. De massale invoer van goedkope tweedehandsjes zou destructief zijn voor de lokale kledingindustrie.

De massale invoer van goedkope tweedehandsjes zou destructief zijn voor de lokale kledingindustrie

Goedbedoeld

Importverbod

Je oude kleding in de inzamelbak: kleine moeite, iedereen blij. Toch wordt deze goede daad in de landen ten zuiden van de Sahara met steeds minder enthousiasme onthaald. Lees ook: Die containers met kleding blijven gewoon komen, hoor

© Jan-Dirk van der Burg

Volgens de Keniaanse krant Business Daily Africa werkten in de jaren tachtig nog een half miljoen Kenianen in textielfabrieken. In 2010 waren dat er nog een schamele 20 duizend. Wel importeert het land inmiddels jaarlijks zo'n 100 duizend ton aan tweedehandsschoenen, -kleding en -tassen - veelal geschonken door goedbedoelende Europeanen en Noord-Amerikanen. Met het sluiten van de grenzen hoopt de regering haar inwoners zover te krijgen weer een plaatselijk geproduceerde outfit aan te schaffen.

'De invoer van tweedehandskleding is in meer Afrikaanse landen onderwerp van discussie', zegt Marc Vooges van kledinginzamelaar Sympany. Met 2.400 kledingbakken verspreid over Nederland is Sympany - een fusie tussen het voormalige Kici en Humana - een van de grootste kledinginzamelaars van Nederland.

Niet alle afgedragen kleding die in de inzamelbakken belandt wordt rechtstreeks naar Afrika verscheept

Behoed Europa voor een historische vergissing

Volgende week besluit de Europese Commissie over een akkoord met Turkije over vluchtelingen. Vluchtelingen worden daarin gereduceerd tot handelswaar: voor elke Syrische bootvluchteling die Griekenland terugstuurt naar Turkije, neemt de Europese Unie een Syriër terug. Europa neemt dus alleen vluchtelingen op als eerst iemand anders zijn of haar leven waagt op zee.
Als dit akkoord doorgaat, maakt Europa een begin met het afbreken van het zorgvuldig opgebouwde bouwwerk van vluchtelingenbescherming wereldwijd.
Zo ver mag het niet komen.

Alleen zij die onderweg zijn, kunnen de hoop koesteren ooit aan te komen.

Verloren gewaande Rembrandt ontdekt

09/03/16, 13:44  − bron: ANP

© Tefaf. De flauwgevallen patiënt

Het is niet zijn beste werk - hij schilderde het toen hij nog maar 18 of 19 was - maar wat maakt dat uit? Het is wel een échte Rembrandt. En dan slaat de kunstwereld gegarandeert op tilt. Vanmiddag zinderde het nieuws rond op de kunst- en antiekbeurs Tefaf in Maastricht, waar een verloren gewaand schilderij van Rembrandt werd onthuld.

• CSI Rembrandt
  Ook in 2015 mochten we een 'nieuwe Rembrandt' begroeten. Het schilderij 'Saul en David' werd toen officieel toegeschreven aan de meester. Bekijk hier in detail welke kenmerken dit schilderij tot een echte Rembrandt maken.

Kan toch niet waar zijn? Mooie publiciteitsstunt van de Tefaf zeker? Deze vraag stellen, of zelfs maar denken, is vloeken in de kunstkerk. De Tefaf heeft niet voor niets de reputatie van de beste kunstbeurs voor oude meesters ter wereld. Met een keuringscommisie die geldt als de strengste van allemaal. Bij ook maar de geringste twijfel over de echtheid of herkomst sluit de 175 keurmeesters tellende commissie een kunstwerk uit van de beurs.

Het zijn ook de allerbesten die de werken beoordelen: kunstkenners en mensen uit de museumwereld die karrenvrachten aan expertise meenemen. Bovendien zeggen ook nog eens twee gerenommeerde Rembrandtkenners - Ernst van de Wetering en Peter Schatborn, die al decennia onderzoek doen naar respectievelijk de schilderijen en tekeningen van de meester - dat het met 100 procent zekerheid om een echte gaat.

En dan is het dus ook gegarandeerd een originele Rembrandt, die daar hangt op de Tefaf in de stand van de Parijse kunsthandelaar Talabardon & Gautier. Het is maar een klein schilderijtje - pocketformaat - maar het zal vanaf morgen, als de beurs open gaat, alle ogen op zich gericht weten.

Het gaat om een houten paneeltje van 21,6 x 17,8 cm met de titel 'De flauwgevallen jongeman (Ruiken). Het maakt deel uit van een serie die Rembrandt van Rijn (1606-1669) nog voor zijn twintigste schilderde over de zintuigen. Zien, Horen en Voelen werden in de jaren dertig van de vorige eeuw al ontdekt. Dit paneeltje verbeeldt het reukvermogen. Rembrandt schilderde een jongen die net een aderlating heeft ondergaan van een chirurgijn. Op de achtergrond probeert een oude vrouw de flauwgevallen jongen weer bij te brengen door een in ammonia gedrenkte doek voor zijn neus te houden.

Volgens kunsthistorica Ilona van Tuinen, die onderzoek deed naar het schilderij, lijkt het in stijl, kleur en compositie sterk op de andere zintuigwerken van Rembrandt, waarop ook steeds drie personen zijn afgebeeld. Het is gesigneerd met RHF, wat staat voor Rembrandt Harmensz fecit (Rembrandt Harmensz heeft het gemaakt). Bijzonder is dat de signatuur zich bevindt op een prent die op de achtergrond aan de muur hangt.
Het schilderij was lange tijd in bezit van een particulier in New Yersey in de Verenigde Staten. Hij bood het zwaar vervuilde werk vorig jaar nietsvermoedend aan bij een veilinghuis. Dat zette het in de catalogus met de omschrijving 'Europese school, negentiende eeuw', met een richtprijs van hooguit 800 dollar.

Er gingen pas bellen rinkelen bij het veilinghuis toen bij de verkoop eind september de biedingen in korte tijd spectaculair opliepen, van bedragen met twee nullen naar vijf. In de NRC vertelt de Amsterdamse kunsthandelaar Jan Six dat hij vanuit de veilingzaal werd getipt over het bizarre biedverloop. Toen hij op zijn mobiel een afbeelding zag van het schilderij, schrok hij zich 'kleurenblind'. Hij zag meteen dat het om een Rembrandt moest gaan. 'Kopen', droeg hij zijn tipgever op, maar hij was te laat.
Kunsthandel Talabardon & Gautier had het al gekocht voor 870.000 dollar. Na een schoonmaakbeurt en onderzoek konden de Fransen aan de champagne. Hun vermoeden dat onder het vuil een Rembrandt schuil ging, bleek juist.    

De Franse kunsthandel pronkt er nu nog even mee op de Tefaf, want het paneel is al verkocht voor een onbekend bedrag met zes nullen. De steenrijke zakenman Tom Kaplan uit New York heeft het weggekaapt voor zijn privéverzameling 'The Leiden Collection', met ruim tweehonderd schilderijen van meesters uit de zeventiende eeuw, waaronder vooral Leidse fijnschilders als Gerard Dou, en ook een Johannes Vermeer.

Kaplan had al twee zintuigschilderijen van Rembrandt: Horen en Voelen, en heeft er nu dus drie. Het schilderij Zien bevindt zich in De Lakenhal in Leiden. Het is niet bekend waar het vijfde zintuigpaneel over Proeven is gebleven.

Europees parlement: 'Deal met Turkije is moreel volstrekt onwaardig'

Het Europees Parlement heeft veel bezwaren tegen de voorlopige migratiedeal die de EU met Turkije heeft gesloten. Over het hele politieke spectrum worden kritische noten gekraakt. De grote fracties willen geen 'blanco cheque' aan Turkije geven, zo bleek vandaag tijdens een debat in Straatsburg.

•  Het akkoord is enorm problematisch: het massaal terugsturen is tegen de vluchtelingenverdragen Guy Verhofstad

Turkije heeft voorgesteld om voorlopig alle migranten die illegaal de oversteek naar Europa maken terug te nemen, op voorwaarde dat Europese landen erkende vluchtelingen uit Turkse kampen over laten komen. In ruil daarvoor wil het land een verdubbeling van het door de EU toegezegde bedrag: zes in plaats van drie miljard euro.

'Koehandel'
'Koehandel met vluchtelingen', onder wie kinderen en vrouwen, is niet acceptabel, zei fractievoorzitter van de sociaaldemocraten Gianni Pitella. Hij pleitte er met zijn christendemocratische collega Manfred Weber en de liberale Guy Verhofstadt voor dat het geld alleen aan vluchtelingen wordt besteed. "Zodat ze niet meer hoeven te leven van zeven dollar per maand'', aldus Verhofstadt. "We geven de sleutels van de deur naar Europa aan de Turkse sultan Erdogan. Het akkoord is enorm problematisch: het massaal terugsturen is tegen de vluchtelingenverdragen.''

Uit uiterst linkse en rechtse hoek klonk het verwijt dat Turkije Europa 'afperst en chanteert'. Front National-voorvrouw Marine Le Pen zei dat de EU een Turks 'dictaat' heeft geaccepteerd.

'Gevaarlijke strategie'
Ook uit Nederlandse hoek klinken stevige aanmerkingen. EU-parlementariër Sophie in 't Veld (D66) noemde de deal 'een vertoon van zwakte, juridisch dubieus en moreel volstrekt onwaardig'. Kati Piri (PvdA) sprak van een 'immoreel' akkoord. "De mensenrechten worden later afgehandeld, een heel gevaarlijke strategie."

Haar partijgenoot Diederik Samsom staat een stuk positiever tegenover de voorlopige deal, zegt hij vandaag in een interview met Trouw. Volgens de PvdA-leider kan het akkoord zelfs 'een blauwdruk' vormen voor het reguleren van andere migratieroutes, zoals Libië-Lampedusa.

De voorlopige deal met Turkije wordt de komende dagen verder uitgewerkt door EU-voorzitter Donald Tusk en de Europese regeringsleiders. Lees hier welke voorstellen er precies op tafel liggen.

Shortlist Libris Literatuurprijs 2016

Alex Boogers, Joke van Leeuwen, Connie Palmen, Inge Schilperoord, P.F. Thomése en Thomas Verbogt staan op de shortlist van de Libris Literatuurprijs 2016. Alex Boogers ontving deze week ook de Boekhandelsprijs 2016 voor zijn roman Alleen met de goden. Op 9 mei wordt de winnaar bekendgemaakt.

8 maart 2016 internationale vrouwendag / Ook als ze vrij is, voelt de vrouw zich in functie

Vrouwen voelen zich in hun vrije tijd veel minder relaxed dan mannen, zegt het CPB. Ze kunnen vaak niet lekker zitten zolang er niet is gestreken of opgeruimd. In Zuid-Afrika gaat de zwarte, lesbische Amanda Odendaal keihard in tegen de sociale norm: ze is vrachtwagenchauffeur. Teruglezen: Esther Gerritsen is de eerste vrouw sinds 2002 die het Boekenweekgeschenk schrijft. "Vrouwen zijn de uitblinkers."

Boekhandelsprijs 2016

Alex Boogers ontvangt voor zijn roman Alleen met de goden de Boekhandelsprijs 2016. Deze prijs bekroont het volgens boekverkopers mooiste, maar onderbelicht gebleven boek van het afgelopen jaar. In 2015 ging de prijs naar Birk van Jaap Robben.

Dirigent Nikolaus Harnoncourt (1929-2016) was een pionier die onze omgang met oude partituren voorgoed veranderde.

Verlies verwerken is niet loslaten. Het is anders leren vasthouden; in de herinnering in plaats van in de werkelijkheid.

Arjen van Veelen over de vermoorde ondernemer Koen Everink.

NRC's citaat van de dag "Ik hoop dat hij in de hemel is. En als de hemel is volgeboekt, omdat iederéén daar al naar toe wil, dat hij linksaf is geslagen, naar het strandje dat echt niemand kent."

amnesty international, cChinese journalist spoorloos sinds 2015

De Chinese journalist Li Xin ontvluchtte China in oktober 2015 omdat hij weigerde dienst te doen als informant. Hij wilde in Thailand asiel aanvragen. Naar alle waarschijnlijkheid leverden de Thaise autoriteiten hem echter uit aan China, waar hij wordt vastgehouden. Vraag de autoriteiten van China om onmiddellijk duidelijkheid te geven over de verblijfplaats van Li Xin, of hij is opgepakt en waarvan hij wordt beschuldigd. Begin februari kreeg Xins vriendin een telefoontje van de politie van de Chinese provincie Henan die aankondigde dat haar vriend een dag later zou bellen. Toen Xin belde zei hij dat hij vrijwillig naar China was teruggegaan om te helpen met een onderzoek. Hij vroeg haar om niet met buitenstaanders te praten. Li Xin is vermoedelijk onder dwang teruggebracht naar China. Het is niet bekend waar hij wordt vastgehouden en wat de aanklacht tegen hem is.

Timmy van Zoelen, Anoniem naar ontwerp van Jheronimus Bosch, ca. 1575-1600

Uitsnede uit De grote vissen eten de kleine door Timmy van Zoelen, Anoniem naar ontwerp van Jheronimus Bosch, ca. 1575-1600, Collectie Museum Boijmans Van Beuningen.

oproep greenpeace

DOEN DEZE BEDRIJVEN GENOEG OM DE REGENWOUDEN VAN INDONESIË TE REDDEN?

Meer dan een kwart van de Indonesische regenwouden is de afgelopen 25 jaar ontbost. Door de vernietiging van bossen en drooglegging van veengronden ontstaan licht ontvlambare gebieden, de ideale basis voor bosbranden.

Bedrijven zoals Johnson & Johnson, PepsiCo en Colgate-Palmolive, verbruikers van palmolie, kunnen zich niet langer verstoppen achter beloften en toezeggingen. Ze moeten nu in actie komen zodat bossen ook echt worden beschermd en een nieuwe bosbrandenramp wordt voorkomen.

We eisen echte toezeggingen, echte deadlines en echte actie in het veld zodat er niet nog meer levens bedreigd worden door de vernietiging van bossen en veengronden. We kunnen niet langer wachten - teken de petitie nu.

Van Blaaderen - Modernist in Bergen Stedelijk Museum Alkmaar

Omdat de media zo van dom spektakel houden, won Donald Trump met een clownsact Super Tuesday. Maar voor de strijd met Clinton zal hij zich toch echt moeten afschminken, meent Charles Groenhuijsen.