Fransen in de ban van hun dakje

Kick Hommes − 05/02/16, 15:45

© Trouw. Het accent circonflexe

In de haast eeuwigdurende Franse taalstrijd zijn de Fransen deze keer in de ban van het accent circonflexe. Na de zomer worden in de schoolboeken zo'n 2400 Franse woorden versimpeld en een groot deel van die woorden wordt zonder het kenmerkende dakje aangeleerd. Is dit het einde van het accent?

• #JeSuisAccentCirconflexe ¿¿#ReformeOrthographe pic.twitter.com/Q6OgRnY4vi
  — Carla.¿ (@bbmeowtztalk) Thu Feb 04 00:00:00 MET 2016

Het taalbommetje dat de Franse televisiezender TF1 woensdag dropte, miste zijn uitwerking niet. Ronkend werd aangekondigd aan dat 26 jaar oude spellingsregels, die onder druk van taalpuristen nooit officieel werden ingesteld, na de zomer verplicht worden op Franse scholen. Door die regels zou er in de Franse taal geen plek meer zijn voor het 'onnodige' dakje in woorden als maîtresse of paraître (verschijnen).

Het bericht leidde tot de nodige ophef. Tegenstanders verenigden zich op social media onder de noemer 'je suis accent circonflexe' en oude argumenten werden afgestoft. "Het accent circonflexe is een te belangrijk onderdeel van onze geschiedenis", vertelde een leraar op TF1.

Gisteren ontstond verwarring. Navraag bij het Franse ministerie van onderwijs leverde op dat er 'geen enkele taalwijziging was aangekondigd'. Het bericht van TF1 klopte niet. Kwestie opgelost? Toch niet.
Op scholen nieuwe regels
Zowel TF1 als de taalpuristen 'vergaten' namelijk dat de nieuwe spellingsregels, hoewel niet verplicht, al vanaf 2008 worden aangeraden door het Franse ministerie. Dit leidde ertoe dat in voorgaande jaren sommige uitgevers van schoolboeken wel, en anderen niet met de nieuwe spellingsregels aan de slag gingen. Dit jaar worden voor het eerst door alle uitgevers de aangeraden regels toegepast. 

Na de zomer zullen daarom álle Franse leerlingen verbindingsstreepjes, zoals bijvoorbeeld in het woord porte-monnaie (portemonnee), niet meer tegenkomen in hun lesboeken. Ook wordt de combinatie 'ph' in woorden als nenuphar (waterlelie) vervangen door een 'f': nenufar. Sommige woorden met een 'oi'-combinatie verliezen bovendien hun 'i'. Dus geen oignon (ui) meer, maar ognon.

•  Het accent circonflexe blijft bestaan, maar wordt facultatief op verschillende letters

En hoe zit het met het accent circonflexe? Dat blijft 'gewoon' bestaan, maar wordt facultatief op verschillende letters. Zo is het dakje op de 'i' en de 'u' voortaan niet per se meer nodig. Op de 'a' en 'o' én op letters in woorden waar het accent een verschil in betekenis uitdrukken (Mûr is rijp, Mur is muur), moet het dakje wel worden gebruikt.

Discussie
Tegenstanders vrezen dat het accent circonflexe langzaam gaat uitsterven, nu er een generatie opgroeit die het accent niet meer als noodzakelijk gaat zien. Maar de discussie is, zoals gebruikelijk in Frankrijk, nog lang niet gesloten. Het Franse bedrijfsleven heeft bijvoorbeeld al gezegd dat bij sollicitatiebrieven niet aan het accent circonflexe mag worden getornd.

De Académie française, de instelling die de Franse taal 'bewaakt', liet in een reactie weten dat het schrijven zonder accent niet verplicht is. Zij die 'ouderwets' schrijven, worden dan ook niet gecorrigeerd.

Wat dat betreft wordt het dus eigenlijk alleen voor de Franse leraar moeilijker, nu twee versies van een woord goed gerekend moeten worden.