Waarom we tegen de Sleepwet zijn / Amnesty International

Binnenkort wordt er gestemd over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, beter bekend als de Sleepwet. Amnesty heeft grote zorgen over deze wet, omdat die onnodig onze privacy en vrije meningsuiting bedreigt.

Ook kunnen onze gegevens in verkeerde handen terechtkomen. Daarom adviseren wij: stem tegen de Sleepwet tijdens het referendum op 21 maart. Zo roep je de regering op de wet te verbeteren. Benieuwd naar onze argumenten tegen het wetsvoorstel?

de val

Als in een vertraagde film

merkt hij dat zijn lijf

achterover valt en zacht

neerkomt aan de rand

van het weiland waar

de koeien altijd bij elkaar

staan; nu ligt daar

tussen het schaarse gras

één steen waar precies

zijn hoofd op terecht komt.

Zijn ogen vallen dicht en

een kleurenschittering

tovert abstract bewegende

beelden die zich in zijn

brein lijken af te spelen.

Hoelang alles daarna zwart

was geworden probeerde hij

zich te herinneren en ook

wat zijn val had veroorzaakt.

Gedachten beten in hun

eigen staart. Hij stond op

en

krabbend aan de modder

op zijn schouders keek

hij uit over de vlakte.

Niels Snoek

(stel je er een schilderij van Paulus Potter bij voor)

Greenpeace Nederland

Antarctica is een betoverende plek. Pinguïns die door de golven duiken, de bedreigde blauwe vinvis die zich tegoed doet aan krill. De Zuidpoolzee is misschien wel het laatste ongerepte stukje op onze planeet. De visserij wil hier zijn slag slaan en de internationale politiek dreigt over 7 maanden te kiezen voor economisch gewin.

J.M.A. Biesheuvelprijs 2018

Annelies Verbeke heeft met haar verhalenbundel Halleluja! de J.M.A. Biesheuvelprijs 2018 gewonnen. Uit het juryrapport: "Halleluja! is een doorwrochte bundel vol prachtige zinnen, sterke vondsten, geloofwaardige eigenaardigheden en personages om in je hart te sluiten - en soms ver van je vandaan te houden.

Meer vogels, minder groen, dat is een slechte combinatie. Singapore krijgt genoeg van een kleine vogel die de herrie van de stad overnam in zijn ooit zo wonderschone zang, en maakt plannen voor harde maatregelen.

Kees van Dongen, de 'barbaar' uit het Noorden, is terug in Montmartre in Parijs

	Het verhaal van societyschilder Kees van Dongen (1877-1968) wordt verteld op de expositie Kees van Dongen et le Bateau-Lavoir in het Musée de Montmartre in Parijs. Zijn specialiteit: portretten van rijke vrouwen. (+)

Neanderthalers maakten óók kunst, NRC.nl

blijkt uit de datering van Spaanse rotstekeningen. "De nulhypothese moet vanaf nu zijn dat Neanderthalers onze gelijke waren."
 

Neanderthalers maakten óók rotstekeningen. Ze bestippelden rotswanden, kleurden witte druipstenen rood, schilderden abstracte figuren en lieten afdrukken van hun handen achter in diepe grotten.
Het inzicht dat ook Neanderthalers ‘kunst’ produceerden is revolutionair en volgt uit nieuwe dateringen van Spaanse grottekeningen die al langer bekend waren. Schilderingen uit drie verschillende grotten zijn minstens 64.800 jaar oud, concludeerden archeologen donderdagavond in Science. Ze zijn daarmee te oud om gemaakt te zijn door moderne mensen (Homo sapiens), die pas vanaf 45.000 jaar geleden Europa binnentrokken. De enige makers kunnen Neanderthalers zijn geweest.
Neanderthalers zijn lange tijd als inferieure lomperiken afgeschilderd. Maar de rotsschilderingen tonen de vroege menssoort van een andere kant: van mensen die met fakkels en vloeibare pigmenten afdaalden in donkere grotten om daar muren te beschilderen.
Archeologen zien het produceren van kunst als belangrijke stap in de menselijke ontwikkeling. Ze interpreteren rotstekeningen als uiting van symbolisch denken en als aanwijzing dat de makers beschikten over verbeelding en taal.

Lees ook: Neanderthaler kon heus wel wat

Experts zijn enthousiast over de nieuwe dateringen en de implicaties ervan. „Een grote doorbraak”, zegt Wil Roebroeks, hoogleraar archeologie aan de Universiteit Leiden. „Deze dateringen zijn solide. Neanderthalers maakten rotstekeningen, dat is nu een feit. Wen er maar aan.”
„Er kan nu geen enkele twijfel meer zijn dat Neanderthalers in staat waren tot artistieke expressie”, zegt Chris Stringer van het Natural History Museum in Londen.

Tijdgenoten

Neanderthalers waren tijdgenoten van vroege moderne mensen (Homo sapiens). Terwijl Homo sapiens in Afrika leefde, leefden Neanderthalers in Europa en Centraal-Azië. Het waren potige jagers van groot wild. Ze stierven 40.000 jaar geleden uit, rond de tijd dat moderne mensen zich over Europa en Azië verspreidden.

Neanderthalers schilderden deze ‘laddervorm met stippen en symbool’. De dieren zijn mogelijk later toegevoegd.

De afgelopen jaren hebben archeologen een steeds rijker beeld gekregen van de cognitieve vaardigheden van Neanderthalers. Zo is duidelijk dat Neanderthalers complexe materialen als berkenpek en rode oker gebruikten. In Italië zijn vogelklauwen gevonden die Neanderthalers als hangers lijken te hebben gedragen. En ze maakten geavanceerde werktuigen van bot, bijvoorbeeld om leer te looien.
Met elke nieuwe vondst werd het beeld van de bruut de afgelopen decennia een beetje bijgesteld. Maar het absolute sluitstuk ontbrak: rotskunst zoals moderne mensen die overal ter wereld hebben achtergelaten.
Er waren wel twijfelgevallen. Een rode stip uit de Spaanse grot El Castillo bleek in 2012 minimaal 40.800 jaar oud. Dus precies uit de overgangstijd tussen neanderthalensis en sapiens.
Neanderthalers bouwden 175.000 jaar geleden ook een vreemde steencirkel van stalagmieten in de Franse grot Bruniquel. Maar het bouwwerk was een zonderling geval, en bovendien geen kunst.
En dan was er nog een gravure uit Gibraltar, een soort hashtag die in de rotsen was gekrast. In 2014 bleek gravure 39.000 jaar oud. Zo ver zuidelijk leefden toen nog geen moderne mensen. Maar toch, ze stonden op de drempel.
Nu is er geen misverstand meer mogelijk. De onderzochte rotstekeningen in grotten in het noorden, westen en zuiden van Spanje zijn állemaal ouder dan 64.800 jaar.
De tekeningen zijn gedateerd aan de hand van het uranium- en thoriumgehalte in kalklagen direct boven de schilderingen. Uranium is oplosbaar in water, het vervalproduct thorium niet. De verhouding tussen uranium en thorium verraadt wanneer rotstekeningen bedekt raakten met druipsteen. Het gaat in alle gevallen dus om een minimale ouderdom.

De gedateerde rotstekeningen zijn na verloop van tijd bedekt met druipsteen. Natuurkundige Dirk Hoffmann ontwikkelde een methode waarbij een paar rotsschilfers al genoeg zijn voor een betrouwbare datering. Foto J. Zilhão

Deze techniek wordt al decennia gebruikt, maar tot nu toe waren er altijd grote hoeveelheden kalk nodig voor een datering. Eerste auteur Dirk Hoffmann ontwikkelde een techniek waarbij een paar rotsschilfers al genoeg zijn.

Verschillende stijlen

De rotstekeningen in de drie grotten zijn gemaakt in verschillende stijlen en met verschillende technieken. In Maltravieso bestaat het werk van Neanderthalers uit ‘handstencils’, gemaakt door rood pigment over een vlak te spugen. In de Andalusische grot Ardales hebben Neanderthalers stalactieten en stalagmieten beschilderd. Maar het meest opvallende is het ladderfiguur uit de grot La Pasiega, met stippen en een abstract figuur. „Dit ziet er anders uit dan elke andere Steentijdkunst die we kennen”, zegt archeoloog Higham. De omtrekken van dieren zijn mogelijk later gemaakt, misschien door moderne mensen.
Nu duidelijk is dat ze door Neanderthalers zijn gemaakt, wordt er opnieuw naar de afbeeldingen gekeken. Wat stellen ze voor? Co-auteur en archeoloog Paul Pettitt ziet ze als ‘lichaamskunst’. „Neanderthalers gebruikten hun vingers en geen kwasten. De kunst is een extensie van het lijf.” Neanderthalers kozen opvallende plekken voor hun tekeningen, zoals nissen en ‘druipgordijnen’.
Jean-Jacques Hublin wil het enthousiasme over de cognitieve vaardigheden van Neanderthalers temperen. Hublin is Neanderthalerkenner en hoofd van de afdeling Menselijke Evolutie van het Max Planck Instituut in Leipzig. „Neanderthalers waren onmiskenbaar complexe wezens, maar om deze lijnen en vierkanten nu gelijk te stellen aan de geschilderde neushoorns uit Chauvet is vergezocht”, zegt Hublin aan de telefoon. „Er zijn geen figuratieve afbeeldingen van Neanderthalers bekend. Moderne mensen konden niet alleen een werkelijkheid reproduceren, maar ook wezens uit hun verbeelding.”
Pettitt is het daar niet mee eens. „De nulhypothese moet vanaf nu zijn dat Neanderthalers onze gelijke waren. Hun hersenen waren even groot, ze waren genetisch onze zustersoort en ze leefden in dezelfde tijd.”
Christ Stringer draait de redenering zelfs om: „Op basis van het huidige bewijs zou je zelfs kunnen beargumenteren dat Neanderthalers rotskunst aan moderne mensen hebben geleerd. Misschien was West-Azië wel de plek waar ideeën en tradities werden uitgewisseld.”

"Honte à vous" : une lycéenne fustige Trump lors d'une manifestation anti-armes

"A tous les hommes politiques ayant reçu des dons de la NRA, honte à vous", a crié Emma Gonzalez lors d'un rassemblement à Fort Lauderdale.

Par L'Obs
Publié le 17 février 2018 à 21h04

Donald Trump a été vivement interpellé, samedi 17 février, par une élève du lycée de Floride où 17 personnes sont mortes, lors d'une fusillade il y a trois jours.
"A tous les hommes politiques ayant reçu des dons de la NRA, honte à vous", a crié Emma Gonzalez lors d'un rassemblement contre les armes à Fort Lauderdale, après avoir fustigé Donald Trump pour avoir reçu le soutien financier du puissant groupe pendant la campagne présidentielle de 2016.

''Luister met de intentie het te begrijpen in plaats van de intentie antwoord te willen geven.''

zelfrijdende auto

100 jaar Hella S. Haasse

1918   1928

Op 4 februari 1918 staat er in het Bataviaasch Nieuwsblad: ‘De heer en mevrouw Haasse-Diehm Winzenhöler geven met vreugde kennis van de geboorte van eene dochter’. Hélène Serafia, zou ze heten, naar haar grootmoeder aan moederskant. Later zal ze bekend worden als de schrijfster Hella S. Haasse. Ze zal altijd blijven hechten aan die S in haar naam.

100 jaar Hella S. Haasse Aan de vooravond van de 100ste geboortedag van Hella S. Haasse herlezen we op Literatuurmuseum.nl 'Miljoenenvoudig gesplitst en toch één'. In dit prachtig geïllustreerde verhaal neemt Aleid Truijens een voorschot op haar biografie van Haasse. Lees het verhaal 10 versjes van Reve 'Verdomd! Ik wist niet dat er in dit land / Nog zoveel aards geluk viel weg te stelen.' In 1940 schreef de zestienjarige Gerard Cornelis van het Reve 10 versjes aan zijn jeugdliefde Christina Amende. Lees de gedichten van een beginnend schrijver. Lees het artikel Lucebert-maand In februari verschijnt de langverwachte Lucebert-biografie door Wim Hazeu. Ter gelegenheid hiervan zullen Philip Huff en Yannick Dangre zo ieder een artikel wijden aan de dichter en schilder. Voor wie niet kan wachten; Bregje Hofstede schreef eerder over Luceberts schildersezel. Lees het artikel Een vertederende schooljongen ‘F. Bordewijk, ik houd van deze onberispelijke kaalschrijver, ik houd van z’n compromisloze juristenziel, maar het meeste, geloof ik, vertedert mij dat keurige schoolkind dat hij altijd is gebleven.' Mohammed Benzakour roemt het manuscript van Bordewijks roman Bloesemtak. Lees het artikel Lees meer artikelen en verhalen op literatuurmuseum.nl

vandaag bezoekers uit Kenia

Rusland	24
Kenia	4
België	3
China	1
Ecuador	1
Frankrijk	1
India	1
Nederland	1
Singapore	1
Verenigde Staten	1

Drie directeuren van musea over bloot in de kunst na #MeToo

Trouw

Home

Sandra Kooke– 11:37, 6 februari 2018

'Callisto door Jupiter bespied'. Ann DeMeester, directeur Frans Hals Museum: "Dit werk van Nicolaes Pietersz Berchem toont Callisto terwijl Jupiter op het punt staat haar te verkrachten. Je ziet dat hij haar wil bespringen, terwijl zij je onschuldig aankijkt. Dat is verschrikkelijk. Maar dit verbeeldt een mythologisch verhaal en die zijn niet altijd politiek-correct. En het schilderij is uit de zeventiende eeuw. " © RV

Hoe gaan musea om met  hun collectie na de discussie over #MeToo? Directeuren zijn mild over het bloot dat te zien is op de schilderijen in hun toonzalen.

U krijgt 5 artikelen van Trouw cadeau. Dit is nummer 1 .

Zeven blote nimfen te midden van waterlelies proberen Hylas te verleiden om in het water te komen. Het soft-erotische schilderij 'Hylas en de nimfen' van de negentiende-eeuwse schilder John William Waterhouse werd vorige week verwijderd uit de Manchester Art Gallery. De manier waarop de vrouwen waren afgebeeld, zou aanstootgevend zijn. 

Na zeven dagen kwam het werk weer terug. De verwijdering bleek onderdeel van een kunstproject van Sonia Boyce en bedoeld om debat op te roepen. Dat is gelukt. Bezoekers vonden de ingreep belachelijk.

Moeten Nederlandse musea naar aanleiding van de #MeToo-discussie hun schilderijencollectie opnieuw tegen het licht houden en misschien wel schilderijen verwijderen? In Letter en Geest zaterdag betoogde kunsthistoricus Léon Hanssen van wel. En wat vinden museumdirecteuren zelf?

Ann Demeester, directeur Frans Hals Museum

"Ik vind het een verwarrende discussie, want #MeToo gaat over seksuele intimidatie tussen mensen. Schilderijen vallen niet lastig en plegen geen ongewenste intimiteiten. Schilderijen kunnen een afbeelding zijn van verboden perversie. Maar er wordt een handelingsbekwaamheid aan die schilderijen toegeschreven die bij mensen hoort."

Wordt u dan nooit ongemakkelijk van hoe vrouwen worden afgebeeld in de kunst? De jonge meisjes van Renoir bijvoorbeeld?

"Nee, daar heb ik geen last van, behalve dan dat ik de vrouwen van Renoir vaak vreselijk slecht geschilderd vind. Ik kijk naar kunst, niet naar porno. In de schilderijen van Rubens vind je veel non-functioneel bloot, maar in de zeventiende eeuw was er geen feministisch bewustzijn. Je kunt niet verwachten dat er uit die werken een gelijkwaardigheid van man en vrouw spreekt. De vrouw is de hele kunstgeschiedenis al een lustobject. Als je daar wat aan wilt veranderen, moet je driekwart van de kunst schrappen.

"Wat mij ook dwarszit is de redenering dat zo'n schilderij louter een mannenfantasie is. Dat is pas seksistisch. Hoezo mag ik dat niet aantrekkelijk vinden?"

Is er iets dat u wel aanstootgevend vindt?

"Sommige hedendaagse fotografie met een soft-erotische ondertoon. Maar zelfs met werken die er mensonterend uitzien moeten we voorzichtig zijn. Het kan best met respect voor het model, de muze, zijn gemaakt. Dan is ons oordeel als kijker irrelevant."

Tekst loopt door onder de foto

'Portret van Brigitte Bardot' in het Singer in Laren. Jan Rudolph de Lorm, directeur van Singer Laren: "Dit is een laat werk van Kees van Dongen. Brigitte Bardot was pas zeventien en werd in 1954 heel sexy neergezet in een tijd die nog erg preuts was. Later schijnt ze gezegd te hebben dat ze vond dat Van Dongen haar had gebruikt om weer bekend te worden. Maar het schilderij heeft haar ook geholpen. Het kwam op de cover van een Amerikaans tijdschrift." © Van Vlissingen Art Foundation

Jan Rudolph de Lorm, directeur Singer Laren

"De discussie die nu oplaait over #MeToo in de kunst is interessant en belangrijk. Mijn vrouw helpt als psychiater zorgverleners die onder meer trauma's hebben door seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ik neem dit onderwerp bloedserieus. Maar als ik kunstwerken tegen de meetlat van #MeToo leg, kan ik nog geen één voorbeeld noemen waarbij er sprake is van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik."

Er hangen anders op dit moment wel enkele vrouwelijke naakten in Singer.

"Er is niets mis met vrouwelijk naakt, ook niet met erotisch vrouwelijk naakt. Kunst is een spiegel van onze ziel, onze gevoelens en herinneringen. Uit eigen ervaring weet ik dat vrouwen over het algemeen wat vanzelfsprekender naar vrouwelijk naakt kijken. Mannen lijken zich er vaak minder raad mee te weten in het museum. Ik vermoed uit schaamte."

En als er nou wel een schilderij is waar een naar randje aan zit?

"Ik zou het niet weghalen, maar juist laten hangen en het schilderij gebruiken om een discussie te voeren. Je zou het dan wel in een context moeten brengen. Het Centraal Museum stelt nu werk tentoon van Pyke Koch, die nazi-sympathieën had. Ik vind het goed dat ze hem laten zien, maar dan wel met het verhaal erbij. Voor de Brigitte Bardot die wij op een tentoonstelling hebben hangen, ga ik nu een aangepast tekstbordje maken."

Alles mag in de kunst?

"Een werk dat oproept tot geweld, verkrachting bijvoorbeeld, zou ik niet in een openbare ruimte hangen. Hoewel je daarmee in bepaalde gevallen juist kunt laten zien wat niet in de haak is. Het hangt van de context af."

Tekst loopt door onder de foto

'De schilder en zijn model'. Harry Tupan, directeur Drents Museum: "Dit schilderij van Matthijs Röling is een stilleven, een interieur, een exterieur, een zelfportret én een studie van een naakt. Die naakte vrouw is zijn eigen vrouw, zijn muze, waar hij zielsveel van hield. Het werk is misschien wel op te vatten als een ode aan haar." © wim kluvers

Harry Tupan, algemeen directeur Drents Museum

"Als we een plan hebben voor een tentoonstelling praat ik altijd met de conservator over de thematiek, het effect op bezoekers en de maatschappelijke relevantie. Maar één ding staat daar altijd boven: de artistieke vrijheid. Een kunstenaar moet signaleren, anticiperen op ontwikkelingen en, soms, choqueren. En je wilt een artiest niet in zijn opvattingen belemmeren."

Werpt #MeToo een nieuw licht op de schilderijen in het museum? Het zijn wel bijna altijd vrouwen die naakt zijn.

"Als museum wil je verhalen vertellen. De ene keer vertelt een schilder een verhaal aan de hand van een huis, de andere keer door middel van een naakt. Het vroegste beeld uit de geschiedenis is trouwens een naakte vrouw: de Venus van Willendorf. We hebben overigens ook hele rijen met mannelijke naakten in huis, hoor. We moeten enorm oppassen met moraliseren. Want straks komt er een discussie over bijvoorbeeld religie en wat zouden we dan met religieuze schilderijen moeten doen? Ik zou niet graag de scherprechter willen zijn van wat wel en niet mag."

Is er een grens aan wat een museum kan tonen?

"Dat weet ik niet. Er zijn kunstenaars die heel nare dingen tonen, maar daar wel wat belangrijks mee vertellen. Is dat dan verkeerd? Welnee! Wat ik ook een interessant aspect vind: een schilderij is niet echt, het is tweedimensionaal en van verf. Dat maakt het nog wat ingewikkelder. Ik wil niemand te kort doen, maar de kunst ook niet."

Lees ook: Gezakt voor het #MeToo-examen: de museumwereld

Het bekijken en plaatsen van reacties is voorbehouden aan onze betalende abonnees. Kijk hier voor een overzicht van onze abonnementen.

ruiken om een discussie te voeren

Jan Rudolph de Lorm, directeur Singer Laren

bezoekers, waarvan een uit marokko

Frankrijk	4
Nederland	4
China	1
Duitsland	1
Marokko	1

greenpeace / statiegeld

Deze kans moeten we pakken Webversie

TEKEN DE PETITIE VOOR STATIEGELD, TEGEN ZWERFAFVAL Beste Brigitte, Jij zette één van de ruim half miljoen handtekeningen die we overhandigden aan Coca-Cola. Zo riepen we de frisdrankgigant op minder wegwerpplastic te produceren. Wat fijn dat plasticvervuiling je aan het hart gaat! Voor mij geldt hetzelfde. Daarom vraag ik nu je hulp voor een nieuwe kans: statiegeld. Dit voorjaar debatteert de Tweede Kamer over invoering van statiegeld op kleine flesjes en blikjes. Maar achter de schermen lobbyen supermarkten tégen deze oplossing. Met onze nieuwste petitie zorgen we ervoor dat supermarkten hun vieze lobby staken. TEKEN DE PETITIE >> Zo komt deze statiegeldwet er Teken nu de petitie, want Met statiegeld verminderen we de hoeveelheid blikjes en flesjes in de natuur met 70 tot 90% Door de vieze lobby van supermarkten twijfelen politici aan statiegeld Slechts 1 Nederlandse supermarkt is voorstander van statiegeld. Dat moeten er meer worden Een wereld zonder wegwerpplastic Een halve liter frisdrank kun je binnen een half uur opdrinken, maar het plastic flesje blijft nog honderden jaren bestaan. We kunnen niet langer toestaan dat zeedieren het slachtoffer zijn van onze gewoonte om wegwerpverpakkingen te gebruiken. Statiegeld op kleine blikjes en flesjes is een stap in de goede richting. Samen zorgen we ervoor dat het er komt. Doe je mee?