De Canadese zanger Leonard Cohen is overleden, zo werd
vannacht bekendgemaakt door zijn management. Muziekjournalist Menno Pot
sprak in 2012 met de toen 77-jarige Cohen in Parijs. Lees het interview
hieronder terug.
Vijf sterren
Het laatste album van Leonard Cohen, You Want It Darker, kreeg vorige maand nog vijf sterren in de Volkskrant.
De entree van Leonard Cohen
in de Salon des Aigles, een gouden zaaltje met deftige kroonluchters in
het pompeuze Hôtel de Crillon aan het Place de la Concorde in Parijs,
roept onwillekeurig herinneringen op aan zijn opkomst in het Amsterdamse
Westerpark op 12 juli 2008, voor een concert dat onvergetelijk zou
blijken.
Plotseling staat hij er gewoon, net als toen, schijnbaar als een toevallige passant: geen aankondiging, geen grote gebaren, luidsprekers die nog zachtjes een achtergrondmuziekje neuriën. Cohen, kleine man in keurig pak, 77 jaar oud, tilt bij wijze van groet even zijn stijlvolle zwarte hoed op en vraagt om de microfoon om de Europese journalisten die het zaaltje vullen welkom te heten.
'Dag vrienden', bast hij, met een stem die nog donkerder en lager is dan je onthouden had. 'Bedankt voor jullie komst. Ik weet dat sommige van jullie ver hebben gereisd, daar ben ik erkentelijk voor. Ik blijf niet tegenover jullie zitten als we straks naar het album gaan luisteren, want ik wil jullie gelaatsuitdrukkingen van bijval of afkeuring niet monitoren. Reageer dus gerust zoals je hart je ingeeft.'
En daar klinkt Going Home, het openingslied van het prachtige nieuwe Cohen-album Old Ideas, dat vrijdag verschijnt. Het is zijn twaalfde studioplaat sinds 1967, de eerste sinds Dear Heather (2004), en de openingszin is humorvol: 'I love to speak with Leonard/ He's a sportsman and a shepherd/ He's a lazy bastard living in a suit.'
Een 'luistersessie', heet een evenement van dit type in de muziekindustrie. Na afloop is er gelegenheid voor vragen: een soort persconferentie, eigenlijk. Een paar dagen later zal in Londen nog zo'n evenement plaatsvinden.
We moeten het er maar mee doen, want de Canadees zegde enkele weken geleden vrijwel al zijn interviews af, zelfs het leeuwendeel van de geplande gesprekken met grote Britse en Amerikaanse kranten. Het waarom komt in Parijs uiteindelijk niet aan de orde, dat zul je altijd zien, maar dat is niet omdat hij niet gesteld mag worden. Cohen wil overal wel over vertellen: over de nieuwe plaat, over de ouderdom, over zichzelf. Hij spreekt in glooiende volzinnen en toont zich vaak tegelijkertijd geestig en adrem.
Het album heet Old Ideas omdat zijn liedjes ook op dit album weer handelen over 'de aloude zaken die ons aangaan': liefde, dood, verlies, seksualiteit, religie, de zaken waarover hij in de jaren zestig al met enig succes schreef als jonge bohémien, romancier en dichter, en vanaf 1967 (met veel groter succes) als songschrijver. Hij bedoelt er dus niet mee dat de liedjes al een tijd op de plank lagen: ze zijn allemaal betrekkelijk vers.
En die opmerkelijke hoesfoto, waarop we Cohen op een houten stoel in zijn zonovergoten tuin zien zitten? De foto is gemaakt door een Turkse vriendin, vertelt hij. 'De hoes heb ik zelf ontworpen. Je ziet de schaduw van de fotograaf naast me op het gazon. Die schaduw heb ik naar voren gehaald, zodat diagonale lijnen ontstonden die een mysterieus effect geven. Hoe? Met Photoshop.'
Plotseling staat hij er gewoon, net als toen, schijnbaar als een toevallige passant: geen aankondiging, geen grote gebaren, luidsprekers die nog zachtjes een achtergrondmuziekje neuriën. Cohen, kleine man in keurig pak, 77 jaar oud, tilt bij wijze van groet even zijn stijlvolle zwarte hoed op en vraagt om de microfoon om de Europese journalisten die het zaaltje vullen welkom te heten.
'Dag vrienden', bast hij, met een stem die nog donkerder en lager is dan je onthouden had. 'Bedankt voor jullie komst. Ik weet dat sommige van jullie ver hebben gereisd, daar ben ik erkentelijk voor. Ik blijf niet tegenover jullie zitten als we straks naar het album gaan luisteren, want ik wil jullie gelaatsuitdrukkingen van bijval of afkeuring niet monitoren. Reageer dus gerust zoals je hart je ingeeft.'
En daar klinkt Going Home, het openingslied van het prachtige nieuwe Cohen-album Old Ideas, dat vrijdag verschijnt. Het is zijn twaalfde studioplaat sinds 1967, de eerste sinds Dear Heather (2004), en de openingszin is humorvol: 'I love to speak with Leonard/ He's a sportsman and a shepherd/ He's a lazy bastard living in a suit.'
Een 'luistersessie', heet een evenement van dit type in de muziekindustrie. Na afloop is er gelegenheid voor vragen: een soort persconferentie, eigenlijk. Een paar dagen later zal in Londen nog zo'n evenement plaatsvinden.
We moeten het er maar mee doen, want de Canadees zegde enkele weken geleden vrijwel al zijn interviews af, zelfs het leeuwendeel van de geplande gesprekken met grote Britse en Amerikaanse kranten. Het waarom komt in Parijs uiteindelijk niet aan de orde, dat zul je altijd zien, maar dat is niet omdat hij niet gesteld mag worden. Cohen wil overal wel over vertellen: over de nieuwe plaat, over de ouderdom, over zichzelf. Hij spreekt in glooiende volzinnen en toont zich vaak tegelijkertijd geestig en adrem.
Het album heet Old Ideas omdat zijn liedjes ook op dit album weer handelen over 'de aloude zaken die ons aangaan': liefde, dood, verlies, seksualiteit, religie, de zaken waarover hij in de jaren zestig al met enig succes schreef als jonge bohémien, romancier en dichter, en vanaf 1967 (met veel groter succes) als songschrijver. Hij bedoelt er dus niet mee dat de liedjes al een tijd op de plank lagen: ze zijn allemaal betrekkelijk vers.
En die opmerkelijke hoesfoto, waarop we Cohen op een houten stoel in zijn zonovergoten tuin zien zitten? De foto is gemaakt door een Turkse vriendin, vertelt hij. 'De hoes heb ik zelf ontworpen. Je ziet de schaduw van de fotograaf naast me op het gazon. Die schaduw heb ik naar voren gehaald, zodat diagonale lijnen ontstonden die een mysterieus effect geven. Hoe? Met Photoshop.'
Bepaalde hersencellen die opwinding teweeg kunnen brengen, sterven af. Op zeker moment kún je alleen nog weloverwogen schrijven. Een schrijver is gijzelaar van zijn zenuwcellen.
Glorieus
Postuum
Door zijn literaire achtergrond
maakte Cohen deel uit van twee totaal verschillende werelden. In de
rockscene bleef de gedistingeerd ogende Cohen een vreemde eend in de
bijt, terwijl hij in de literaire wereld ook niet serieus werd genomen.
Hij mag onderhand broos ogen, de
77-jarige uit Montréal, maar hij lijkt nog vol energie te zitten. Hij
vertelt dat hij nog veel songs heeft liggen en al werkt aan een volgend
album dat, 'als God het wil', al over ongeveer een jaar zou kunnen
verschijnen.
Een tournee? Er zijn nog geen concrete boekingen of plannen, maar hij zou het graag weer willen, want zijn grote comebacktournees van de laatste jaren (vanaf 2008, toen hij vijftien jaar niet had opgetreden) ervoer hij, zoals iedereen die er getuige van was, als 'glorieus'. Hij stelde er ook financieel definitief orde op zaken mee, nadat zijn ex-manager hem naar verluidt voor vele miljoenen had opgelicht.
Maar pas op: 'We treden niet zomaar wat op. We spelen nooit uit de losse pols. Elke voorstelling is een intense belevenis.'
Welke grote artiest maakte op zijn 77ste nog zulke goede platen als Old Ideas? Wat is Cohens geheim? Is het echt zo simpel als hij zingt in The Darkness: 'I don't smoke no cigarettes/ I don't drink no alcohol'?
Zo'n levensstijl helpt natuurlijk, maar liever verwijst Cohen naar zijn verblijf, halverwege de jaren negentig, in het boeddhistische Mount Baldy Zen Centre in Californië, waar hij een leermeester leerde kennen die inmiddels 104 jaar oud is, maar daar nooit over sprak en ook 'weigerde concessies te doen aan zoiets triviaals als leeftijd'. 'Hij bracht me de persoonlijke discipline bij die ik als jongere schrijver nooit had. Het is geen religie. Er is geen geloof, geen dogma, geen verering. Alleen studie en activiteit. Muziek? Nee, die was er op Mount Baldy niet. Maar je mocht wel in jezelf neuriën.'
Een Franse journalist constateert dat Cohen altijd zo weloverwogen spreekt en schrijft, zo zorgvuldig zijn woorden kiest, en wil weten of hij dat op Mount Baldy heeft geleerd. Of is het gewoon een kwestie van leeftijd?
Cohen houdt het op het laatste: 'Bepaalde hersencellen die opwinding teweeg kunnen brengen, sterven af. Op zeker moment kún je alleen nog weloverwogen schrijven. Een schrijver is gijzelaar van zijn zenuwcellen.'
Een tournee? Er zijn nog geen concrete boekingen of plannen, maar hij zou het graag weer willen, want zijn grote comebacktournees van de laatste jaren (vanaf 2008, toen hij vijftien jaar niet had opgetreden) ervoer hij, zoals iedereen die er getuige van was, als 'glorieus'. Hij stelde er ook financieel definitief orde op zaken mee, nadat zijn ex-manager hem naar verluidt voor vele miljoenen had opgelicht.
Maar pas op: 'We treden niet zomaar wat op. We spelen nooit uit de losse pols. Elke voorstelling is een intense belevenis.'
Welke grote artiest maakte op zijn 77ste nog zulke goede platen als Old Ideas? Wat is Cohens geheim? Is het echt zo simpel als hij zingt in The Darkness: 'I don't smoke no cigarettes/ I don't drink no alcohol'?
Zo'n levensstijl helpt natuurlijk, maar liever verwijst Cohen naar zijn verblijf, halverwege de jaren negentig, in het boeddhistische Mount Baldy Zen Centre in Californië, waar hij een leermeester leerde kennen die inmiddels 104 jaar oud is, maar daar nooit over sprak en ook 'weigerde concessies te doen aan zoiets triviaals als leeftijd'. 'Hij bracht me de persoonlijke discipline bij die ik als jongere schrijver nooit had. Het is geen religie. Er is geen geloof, geen dogma, geen verering. Alleen studie en activiteit. Muziek? Nee, die was er op Mount Baldy niet. Maar je mocht wel in jezelf neuriën.'
Een Franse journalist constateert dat Cohen altijd zo weloverwogen spreekt en schrijft, zo zorgvuldig zijn woorden kiest, en wil weten of hij dat op Mount Baldy heeft geleerd. Of is het gewoon een kwestie van leeftijd?
Cohen houdt het op het laatste: 'Bepaalde hersencellen die opwinding teweeg kunnen brengen, sterven af. Op zeker moment kún je alleen nog weloverwogen schrijven. Een schrijver is gijzelaar van zijn zenuwcellen.'
Stupiditeit
Mijn liedjes zijn als tofu: ze nemen de smaak aan van de jus waarin je ze onderdompelt
Toch lijkt de zelfingenomenheid
waarvan hij zo vaak werd beticht, de laatste jaren eerder af- dan
toegenomen, zo niet verdwenen. Ook daarvoor mogen we de leermeesters van
Mount Baldy danken: het keer- en breekpunt in Cohens leven. Wat ze hem
leerden? 'Dat je nooit bevrijd kunt worden van je eigen stupiditeit. De
voorbeelden van je eigen incompetentie en onkunde dienen zich doorlopend
aan.'
Sommige liedjes op Old Ideas klinken opmerkelijk losjes. Het lied waarin hij terloops zijn geheelonthouderschap aanstipt, The Darkness, is een ontspannen, J.J. Cale-achtige blues met een tegen wil en dank opbeurende deining. Cohen liet zich nog niet vaak met het genre in, maar moet nu zelf ook vaststellen dat Old Ideas 'zeker drie bluesnummers telt, misschien nog wel meer.'
'Ik heb lang gemeend dat ik het recht niet heb om blues te zingen. Van die traditie moest ik afblijven, vond ik. Gaandeweg ben ik over dat gevoel heen gekomen. Nu ben ik maar zo brutaal geweest om het feit dat deze bluesliedjes tot me kwamen te interpreteren als permissie om ze ook te zingen.'
Sommige liedjes op Old Ideas klinken opmerkelijk losjes. Het lied waarin hij terloops zijn geheelonthouderschap aanstipt, The Darkness, is een ontspannen, J.J. Cale-achtige blues met een tegen wil en dank opbeurende deining. Cohen liet zich nog niet vaak met het genre in, maar moet nu zelf ook vaststellen dat Old Ideas 'zeker drie bluesnummers telt, misschien nog wel meer.'
'Ik heb lang gemeend dat ik het recht niet heb om blues te zingen. Van die traditie moest ik afblijven, vond ik. Gaandeweg ben ik over dat gevoel heen gekomen. Nu ben ik maar zo brutaal geweest om het feit dat deze bluesliedjes tot me kwamen te interpreteren als permissie om ze ook te zingen.'
Depressie
Dat de blues hem als gegoten zit,
is eigenlijk niet zo verwonderlijk. Op basis van de eerste liedjes van
Old Ideas die op internet werden vrijgegeven, werd hij weer veelvuldig
aangeduid als een oude misantroop, wiens oeuvre je kunt opvatten als een
manual for living with defeat; handleiding voor leven met nederlagen,
zoals hij het in Going Home zelf verwoordt.
Met een peinzende grijns: 'Ik zou toch zeggen dat ik in een tamelijk goed humeur was toen ik deze songs schreef.'
Hij realiseert zich dat de somberte hem aankleeft. Hij vertelt over de depressie die hem als jonge jongen in de greep had (een echte klinische depressie, meer dan balen van een mislukte date) en die hij voorgoed wist af te schudden 'dankzij de juiste medische begeleiding'. Leonard Cohen een somber mens? Hij zou het niet zo willen omschrijven.
'Weet u wat het is? Mijn liedjes zijn als tofu: ze nemen de smaak aan van de jus waarin je ze onderdompelt.'
En hij weet het: die stem, die zich in de jaren zeventig en tachtig van een bariton tot een diepe bas ontwikkelde, is een krachtige jus. 'Een blij liedje dat ik op droevige toon zing, wordt een droevig liedje. Kijk maar naar Marilyn Monroe: zij maakte van Happy Birthday een erotische uitnodiging.'
En toch, de somberte zit niet alleen in zijn timbre. In The Darkness horen we: 'I've got no future/ I know my days are few' - en dat is bepaald niet de enige verwijzing naar het einde. 'Ik schrijf veel over de dood, ik heb hem mijn leven lang bestudeerd.' Grijnzend: 'Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik ooit zal sterven.'
Het is de paradox van Cohens recente werk: de dood komt, letterlijk en figuurlijk, steeds dichterbij, maar meer dan ooit is er in zijn werk ook ruimte voor de lach. De Portugese journaliste die de laatste vraag mag stellen, formuleert er een nogal omslachtige theorie over: iets over de ladies' man die zichzelf erg serieus nam, maar op gevorderde leeftijd meer relativeringsvermogen uitstraalt. Hoe denkt hij over humor?
Terwijl hij de vraag aanhoort, zit daar plotseling Cohen de eeuwig jonge charmeur, sjansend met de naar woorden zoekende Portugese.
'Ik kan u dit zeggen: mij op deze leeftijd typeren als een ladies' man vereist beslist een grote dosis humor.'
Met een peinzende grijns: 'Ik zou toch zeggen dat ik in een tamelijk goed humeur was toen ik deze songs schreef.'
Hij realiseert zich dat de somberte hem aankleeft. Hij vertelt over de depressie die hem als jonge jongen in de greep had (een echte klinische depressie, meer dan balen van een mislukte date) en die hij voorgoed wist af te schudden 'dankzij de juiste medische begeleiding'. Leonard Cohen een somber mens? Hij zou het niet zo willen omschrijven.
'Weet u wat het is? Mijn liedjes zijn als tofu: ze nemen de smaak aan van de jus waarin je ze onderdompelt.'
En hij weet het: die stem, die zich in de jaren zeventig en tachtig van een bariton tot een diepe bas ontwikkelde, is een krachtige jus. 'Een blij liedje dat ik op droevige toon zing, wordt een droevig liedje. Kijk maar naar Marilyn Monroe: zij maakte van Happy Birthday een erotische uitnodiging.'
En toch, de somberte zit niet alleen in zijn timbre. In The Darkness horen we: 'I've got no future/ I know my days are few' - en dat is bepaald niet de enige verwijzing naar het einde. 'Ik schrijf veel over de dood, ik heb hem mijn leven lang bestudeerd.' Grijnzend: 'Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik ooit zal sterven.'
Het is de paradox van Cohens recente werk: de dood komt, letterlijk en figuurlijk, steeds dichterbij, maar meer dan ooit is er in zijn werk ook ruimte voor de lach. De Portugese journaliste die de laatste vraag mag stellen, formuleert er een nogal omslachtige theorie over: iets over de ladies' man die zichzelf erg serieus nam, maar op gevorderde leeftijd meer relativeringsvermogen uitstraalt. Hoe denkt hij over humor?
Terwijl hij de vraag aanhoort, zit daar plotseling Cohen de eeuwig jonge charmeur, sjansend met de naar woorden zoekende Portugese.
'Ik kan u dit zeggen: mij op deze leeftijd typeren als een ladies' man vereist beslist een grote dosis humor.'
Leonard Cohen: Old Ideas. Columbia/Sony (verschijnt 27 januari)
Leonard Cohen is een
albumartiest: in Nederland haalde tot 2009 geen enkele single de Top 40.
Dat zijn Hallelujah (1984) in 2008 en 2009 in verschillende landen
nummer 1 werd, was te danken aan de uitvoeringen van winnaars van
talenjachten X-Factor en Pop Idol als Alexandra Burke
(Groot-Brittannië), Kurt Nilsen (Noorwegen) en Lisa Lois (Nederland),
die vooral de coverversie van Jeff Buckley uit 1994 nazongen. Dus niet
Cohens origineel, dat op de hekgolf van het succes wel heel even in de
Nederlandse hitlijsten opdook. Met plek '27' was het Cohens enige
notering in de hitparade in Nederland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten