Door: Joris Belgers −
13/10/16, 13:16
© reuters.
De Amerikaanse zanger, tekstschrijver en componist Bob Dylan heeft de
Nobelprijs voor de Literatuur gekregen. Dat heeft het Nobelcomité
vanmiddag in Stockholm bekendgemaakt.
Dylan werd 75 jaar geleden geboren als Robert Zimmermann in Duluth, in
de Amerikaanse staat Minnesota. Hij heeft een ongelooflijk omvangrijk
oeuvre opgebouwd, waarmee hij al op de middelbare school begon. Hij
schreef ook voor veel andere artiesten en zijn nummers zijn door velen
vertolkt.
Uit nummers van Dylan als Blowin' in the wind, Masters
of war, A hard rain's a-gonna fall, The times they are a-changin,
Subterranean homesick Blues en Like a rolling stone, spreekt een sfeer
van rebellie en onafhankelijkheid, en het streven naar een betere
wereld. Zijn poëtische songteksten en de universele zeggingskracht ervan
worden door velen geroemd.
Invloed diepgaand
"Dylan
heeft de status van een icoon. Zijn invloed op de hedendaagse muziek is
diepgaand", aldus de Zweedse academie van wetenschappen die de
Nobelprijs toekent. "Binnen de grote traditie van de Amerikaanse muziek
heeft hij nieuwe manieren gevonden om zich uit te drukken met poëzie",
aldus de secretaris van de academie Sara Danius. "Hij is waarschijnlijk
de belangrijkste levende dichter", zei academielid Per Wastberg.
Vanaf
1961 kreeg Dylan bekendheid en succes toen hij zich vestigde in het bij
de creatieve wereld zeer populaire Greenwich Village, waar hij zich
manifesteerde als folksinger. Zijn carrière loopt tot de dag van vandaag
door, en hij treedt nog regelmatig op.
-
Het zijn niet zo maar liedjes die Dylan maakt, er zit altijd
een bedoeling achter. Altijd heeft Dylan een mooie maatschappelijke
gedachte, dat engagement proef je uit zijn houding.
Vertaler Robbert-Jan Henkes
In Nederland worden Dylans teksten vertaald door Robbert-Jan Henkes en
Erik Bindervoet. "Tenminste, tot 'Modern Times', want Dylan weet van
geen ophouden", zegt Henkes, die toch nog verrast is door de toekenning.
"Het wordt al jaren geroepen, en al jaren wordt ook weer geroepen dat
hij hem niet zou moeten krijgen. Ik vind het prachtig, maar ik had het
eigenlijk niet verwacht."
Poëtische expressie
Het
juryrapport van de Zweedse academie gaat over de bijzondere poëtische
expressie die Dylan heeft toegevoegd aan de Amerikaanse liedtraditie,
maar volgens Henkes gaat het om veel meer. "Het gaat bij zo'n Nobelprijs
ook om de dingen die er toe doen. Het zijn niet zo maar liedjes die
Dylan maakt, er zit altijd een bedoeling achter. Altijd heeft Dylan een
mooie maatschappelijke gedachte, dat engagement proef je uit zijn
houding."
Bob Dylan kiest zijn woorden zorgvuldig, zegt de
vertaler. "Neem 'I Want You', uit 1966, van 'Blonde on Blonde'. Dat is
zo'n simpele tekst waar zó veel in zit. Dylan is één van de weinigen die
met zulke simpele middelen zo'n mooie tekst kan maken. Bij andere zou
dat snel klef, saai en sentimenteel worden, maar dat is bij hem nooit
het geval."
Als ander voorbeeld noemt Henkes 'Highlands', van
'Time Out Of Mind' uit 1997. Dat is een heel verhaal en gáát maar door.
Op een gegeven schetst hij scenes waarin hij vertelt hoe hij naar een
café in Boston gaat en hij de serveerster vertelt dat hij kunstenaar is,
maar geen potlood heeft en haar daar om vraagt en dat gáát maar door.
Het is uit het leven gegrepen, het is een nietszeggend verhaal, met een
diepe laag. En dat in een liedje. Onvoorstelbaar."
Eeuwigheidswaarde
Blowing
in the Wind, het strijdlied. Henkes vindt dat het ontzettend goed in
elkaar zit, een nummer met eeuwigheidswaarde, een klassieker. "Maar het
is niet alleen een tijdsbeeld, want het is vijftig jaar later nog steeds
een steengoed nummer", meent Henkes. "Hij heeft dat nummer ook nooit
afgevallen, zoals andere muzikanten wel eens doen met hun vroege hits.
Dat zegt ook wel wat over hem."
-
Er zijn alleen al in Nederland ik weet niet hoeveel exegeten bezig met het ontcijferen van de betekenis van zijn werk.
Vertaler Robbert-Jan Henkes
Wat Henkes ook knap van Dylan vindt is dat hij nooit te beroerd was om
zijn eigen glazen in te gooien. Hij heeft nooit moeite gehad met
zichzelf compleet opnieuw uit te vinden. "De laatste tijd is hij ook
vrij openhartig over hoe hij zijn liedjes schrijft. Tegen een
interviewer heeft hij wel eens gezegd: 'jij denkt wel dat ik nu met je
in gesprek ben, maar eigenlijk zit ik met een tekst in mijn hoofd en ben
ik continu aan het boetseren hoe ik dat op zou schrijven'.
Liedtekst is literair
Henkes
vindt het vooral mooi dat de Nobelprijs aantoont hoe serieus het genre
liedtekst genomen moet worden. "Kijk, Erik en ik zeggen ook graag 'dat
het maar een liedje' is, maar het kan zo veel meer zijn. Wanneer een
liedtekst literair is? Geen idee. Eerlijk: bij een goed liedje doet de
muziek het voor 70, 80 procent. Zelfs een tekst als 'You Sexy Thing' of
'Yes Sir We Can Boogie' kan heel krachtig zijn."
"Maar Dylan
heeft het oeuvre. Hij is altijd door blijven gaan. Misschien is het zo
dat liedteksten altijd iets ongrijpbaars moeten houden, dan is het
literatuur, en dat heeft Dylan. Hij laat altijd iets te raden over. Er
zijn alleen al in Nederland ik weet niet hoeveel exegeten bezig met het
ontcijferen van de betekenis van zijn werk."
Deze
maand ratificeerde het 55e land het klimaatakkoord van Parijs! De
gemaakte afspraken worden daardoor per 4 november van kracht. Wil
Nederland aan die afspraken voldoen (en dat willen we), moet kolenstroom
zo snel mogelijk worden vervangen door duurzame energie. Minister Henk
Kamp beslist nog dit jaar over het lot van 5 kolencentrales. Gemeenten
beslissen dankzij betrokken burgers om af te stappen van kolenstroom. En
jij kunt die beslissingen nu direct beïnvloeden.
Wow! Een gigantische overwinning voor de walvissen, pinguïns en de ijskabeljauw die leven in de Ross Sea (.PDF)
bij de Zuidpool. Én voor miljoenen mensen die opkomen voor de
bescherming van de zee. We hebben er tientallen jaren campagne voor
gevoerd, samen met vele andere organisaties, en nu is het eindelijk
zover: vandaag hebben 24 landen en de EU afgesproken
dit unieke gebied voor de komende 35 jaar af te sluiten voor o.a.
visserij. Het gebied van 1.550.000 km2 is daarmee een van de grootste
beschermde stukken zee ter wereld.
